Jovanović: Nije sporan Zakon, radi se o odbrani imperijalnih ambicija Srbije i SPC

Nije sporno svešteno zakonodavstvo iskonske Hristove crkve – već imperijalne ambicije Srbije i necrkveno djelovanje njene Srpske pravoslavne crkve, jer to je de facto Crkva Srbije – ocijenio je za Pobjedu analitičar, istraživač Vladimir Jovanović komentarišući odgovor poglavara SPC u Crnoj Gori mitropolita Amfilohija predsjedniku Vlade Dušku Markoviću na poziv da sjednu za sto o razgovaraju o Zakonu o slobodi vjeroispovijesti (ili uvjerenja i pravnom položaju vjerskih zajednica).

Mitropolit crnogorsko-primorski SPC u načelu je prihvatio poziv premijera, ali i bio izričit da SPC neće prihvatiti Zakon bez temeljnih izmjena.

– Irinej Gavrilović i njegov Sinod SPC se u Srbiji nominalno drže zavještanja Sv. Jovan Zlatoustog, da je „dužnost episkopa pokoravanje državnoj vlasti“ (Chrysost, hom. 21, 1). No, Amfilohije ovdje poziva: „Dolje Vlada“! I dobija aplauze sabraće iz Beograda – kaže Jovanović. 

Ukoliko Amfilohije sada tvrdi da Zakon „negira i likvidira viševjekovni neprekinuti istorijski kontinuitet pravnog subjektiviteta i imovinska prava prvenstveno naše Crkve“, on bi, kategoričan je Jovanović, makar za javnost, morao da dokaže taj kontinuitet navodeći bar jedan provjerljivi izvor.

– Amfilohije, niti bilo koji autoritet iz SPC, još nijesu predočili utemeljenje svojih tvrdnji da je Zakon o slobodi vjeroispovijesti sporan sa stanovišta crkveno-kanonskoga i običajnoga prava Istočno-pravoslavne crkve. To je prethodni, a prema mom mišljenju i najvažniji uslov za eventualno osporavanje Zakona, osobito za kvalifikaciju da je on „anticrkveni“. Da postoji takva odredba u Zakonu, ja bih prvi bio protiv ovoga Zakona – kategoričan je Jovanović.

U nomokanonu ili sveštenome ustavu (krmčiji) Istočno-pravoslavne crkve, objašnjava on, dopušta se vlasništvo države nad sakralnim objektima.

– To je i milenijumska eklisiološka praksa, takođe i u praksa Crkve u Crnoj Gori. Prema učenju Crkve, država je takođe Božja ustanova, a svaka vlast je od Boga. Jer, „neka znadu živi, da Višnji vlada carstvom ljudskim, i daje ga kome hoće“ (Dan. 4, 17; 5, 21) – ističe on. 

Crkvom se, kaže, upravlja po nomokanonu, a ne po nečijem voluntarizmu.

– Po nomokanonu – država je takođe subjekt crkvenoga prava. Nomokanon dopušta da crkve i manastiri mogu biti u vlasništvu države – takvu situaciju, na primjer, imamo u Rusiji ili u Grčkoj. I sad, šta je sporno da to bude i u Crnoj Gori, osobito ako je tako bilo za doba Crnojevića ili Petrovića-Negoša – pita Jovanović.

Konstatuje da „nije sporno svešteno zakonodavstvo iskonske Hristove crkve – već imperijalne ambicije Srbije i necrkveno djelovanje njene SPC, jer to je de facto Crkva Srbije“.

– Irinej Gavrilović i njegov Sinod SPC se u Srbiji nominalno drže zavještanja Sv. Jovan Zlatoustog, da je „dužnost episkopa pokoravanje državnoj vlasti“ (Chrysost, hom. 21, 1). No, Amfilohije ovdje poziva: “dolje vlada”! I dobija aplauze sabraće iz Beograda! Ukoliko Amfiohije sada tvrdi da Zakon „negira i likvidira viševjekovni neprekinuti istorijski kontinuitet pravnog subjektiviteta i imovinska prava prvenstveno naše Crkve“, on bi, makar za javnost, morao da dokaže taj kontinuitet navodeći bar jedan provjerljivi izvor. Od kad postoji njegova Mitropolija crnogorsko-primorska – naglašava Jovanović.

Ne da ne postoji vjekovima, navodi on, nego je osnovana 24. novembra 1931. i svega sedam godina je ta eparhija starija od Amfilohija.

– SPC je nešto starija: osnovana je 17. juna 1920. a tek dvije godine docnije je priznata za kanonsku. To su činjenice – imamo osnvačke akte i SPC i Amfilohijeve eparhije i tomos izz 1922. godine – kaže on.

Amfilohije se u jučerašnjem pismu, dodaje on, opet netačno predstavlja u svojstvu „arhiepiskopa cetinjskog mitropolita crnogorsko-primorskog i egzarha Najsvetijeg Trona Pećkoga“.

– Takva titula ne postoji, čak ni u Ustavu SPC. Sinod ili Sabor Crkve Srbije ga nikad tako ne titulišu – može se i to provjeriti. Sinod SPC, prije par dana, upravo tako ga nije u svom saopštenju titulisao, već samo mitropolit crnogorsko-primorski. Nakon zasijedanja Sinoda u „proširenom sastavu“ navodi se da su „razmatrani pravni koraci koji će, uz saglasnost Sinoda sa Patrijarhom na čelu, biti preduzeti pred Ustavnim sudom Crne Gore“ - podsjeća Jovanović.

Ističe da je bitna činjenica da o svakom potezu Amfilohija mora konačnu riječ dati Sinod ili Sabor u Beogradu.

– Amfilohije je samo jedan od četrdesetak arhijereja SPC – bez ikakve posebne autonomije. U Crnoj Gori Amfilohiju pridaju značaj koji on nema unutar SPC. Možda se radi o nečemu o čemu se spekuliše – ohrabrivanju ambicija Amfilohija da se odvoji od Beogradske patrijaršije? Ali, Amfilohije je zavisan od Beograda. Ukoliko se, po procjeni tamošnjih crkvenih vlasti, na bilo koji način ogriješi o SPC, biće izložen sankcijama: lišiće ga katedre, možda i raščiniti. Kako su ga postavili na Cetinje, tako ga mogu i maći. Isto tako, podrška njegovim „litijama“ zavisi od mobilizacije svih resursa ovdašnje srpske i proruske opozicije, od finansijske, medijske i druge podrške iz inostranstva i od ovdašnjih filijala centara moći van Crne Gore – zaključuje Jovanović.