PETICIJA

Podržite!

Inicijativu svojih slušalaca i čitalaca Antena M pretočila je u formalni Prijedlog da trg, bulevar ili ulica u Podgorici bude nazvan(a) po Borcima za pravo, čast i slobodu Crne Gore, po kapetanu Đuru Draškoviću i vojvodi Božu Petroviću.

Iako nije obavezno, odlučili smo da, kao podršku Prijedlogu, dostavimo peticiju sa potpisima građana Podgorice koji ovu inicijativu smatraju vrijednom. Zainteresovani da potpišu peticiju mogu da se jave Anteni M, na telefon 020 664 284, 020 664 279 od 12,30 -14 sati i od  15,30 - 16,30 sati ili na mejl adresu [email protected]. Zapisaćemo vaše ime i broj telefona i pozvati vas radi dogovora o mjestu i vremenu potpisivanja peticije.

U nastavku, pročitajte obrazloženje...

                         GLAVNI GRAD PODGORICA - Komisija za davanje naziva trgova i ulica

Tek u posljednjih četvrt vijeka polako počinje da se probija istina o golgoti koju je Crna Gora prošla nakon okončanja Prvog svjetskog rata i tzv. Podgoričke skupštine, ali i herojskom otporu crnogorskih ustanika i komita. No, daleko smo od pune satisfakcije koju država Crna Gora duguje ustanicima i komitama, njihovog postavljanja u realan istorijski okvir i odavanja počasti njihovom martirstvu.

Nažalost, umjesto da se generacije Crnogoraca nadahnjuju viteštvom i rodoljubljem ustanika i komita, da njihova hrabrost i žrtva postanu inspiracija patriotizma, njihova je veličanstvena borba skoro cio vijek sakrivana ili brutalno falsifikovana. Crnogorski vitezovi ne samo da nijesu imali spomen obilježja i mjesto u udžbenicima istorije, nego ni na grobljima, jer su, često, sahranjivani odvojeno ili na nepoznatim lokacijama. Najvjerniji sinovi Crne Gore tretirani su kao otpadnici da bi se i na taj način ideja pripadnosti ovoj državi kompromitovala i, konačno, zatrla. Serija „Božićni ustanak“, emitovana na nacionalnom Javnom servisu, snažno je podstakla zanimanje javnosti za taj ovaj period crnogorske istorije. Pod uticajem novih saznanja o skrivanim istorijskim lčinjenicama, građani su masovno zatražili ispravljanje istorijske nepravde. S tim u vezi, podnosimo

P r i j e d l o g

da se trgovi, bulevari ili neka od najznačajnijih ulica u centru Glavnog grada nazovu

1. BORACA ZA PRAVO, ČAST I SLOBODU CRNE GORE
2. KAPETANA ĐURA DRAŠKOVIĆA
3. VOJVODE BOŽA PETROVIĆA

O b r a z l o ž e nj e

1. ZA PRAVO ČAST I SLOBODU CRNE GORE

a) Hiljade Crnogoraca, predvođeni svojim oficirima, podoficirima i narodnim prvacima, digli su se na oružje 6. januara 1919. ne pristajući na okupaciju Kraljevine Crne Gore, neustavno svrgavanje državotvorne dinastije Petrović–Njegša, uništenje crnogorskog državnog suvereniteta i nacionalnog identiteta. Pokazujući neuporedivu hrabrost i spremnost na žrtvu i patnje, uprkos surovom progonu i odmazdama nad njihovim porodicama, što su je sprovodile vojne i paravojne trupe Kraljevine Srba, Hrvata I Slovenaca – poznatim u istoriografiji kao „bijeli teror“, oružani otpor crnogorskih patriota srpskom hegemonizmu trajao je punu deceniju, do ubistava posljednjih komita – Radoša i Draga Bulatovića 7. marta 1929. god. Taj je otpor poznat pod obuhvatnim nazivom: ZA PRAVO, ČAST I SLOBODU CRNE GORE.

b) Državno crnogorsko odlikovanje Spomenica Božićnog ustanka, ustanovljeno 1920. godine, sa dva zlatna mača koso ukrštena i obavijena lovorovim vijencem, a na vrhu grba traka sa tekstom: ZA PRAVO, ČAST I SLOBODU CRNE GORE.

c) Pečat kojim su ovjeravana dokumenta komitskih grupa u planinama Crne Gore iz prve polovine 1920-ih nosi natpis: BORCI ZA PRAVO, ČAST, SLOBODU I NEZAVISNOST CRNE GORE.

d) Samo manji dio patnji naroda u borbi ZA PRAVO, ČAST I SLOBODU CRNE GORE, do sredine 1920, sa imenom i prezimenom žrtvi, uspjela je popisati i objaviti crnogorska kraljevska vlada u emigraciji – niko nikad nije demantovao niti jedan tu navedeni primjer.

e) Borba ZA PRAVO, ČAST I SLOBODU CRNE GORE nije bila samo oružana, nego i diplomatska – dok je postojala ustavna, emigrantska vlada Kraljevine Crne Gore. U toj borbi, stvoren je i prvi crnogorski igrani film “Voskrsenja ne biva bez smrti” (1922).

f) Na teritoriji Crne Gore rezistencija je bila široko prisutna kod najširih narodnih masa i glasanjem na izborima 1923, 1925. i 1927. za progonjenu Crnogorsku stranku, zatim kroz aktivnu i pasivnu građansku neposlušnost.

g) Tokom borbe ZA PRAVO, ČAST I SLOBODU CRNE GORE “starci, žene (čak i trudne) i đeca su ćerani u zatvore, đe su, bez pokrivača, samo o hljebu i vodi držani mjesecima”. Samo do sredine 1920. uhapšeno je “2.000-3.000 muškaraca, ne računajući žene i đecu“.

h) Do istoga perioda, samo na području Rovaca, prema podacima crnogorske vlade, silovano je i izgubljeno oko 30 žena i djevojaka; vojne, žandarmerijske i paravojne snage Kraljevine SHS, iz plemena Rovci u aprilu 1920. “oćerali su u Kolašin i uhapsili 420 žena i đece i 47 ljudi; opljačkali su 95 komada svinja, 36.000 ovaca, 446 govedi i uništili nekoliko stotina košnica, izgorjeli su nam 45 kuća, ne računajući tu staje za stoku i ljetne stanove”.

i) U „pacifikaciji” Crne Gore, trupe Kraljevine SHS, procjenjuje se, zapalile su preko 5.000 crnogorskih domova.

j) Prema dosad verifikovanim istraživanjima, od 6. januara 1919. do 7. marta 1929. poginulo je – imenom i prezimenom, najvećim dijelom sa poznatim datumom i mjestom smrti – ukupno 236 (dvijestotinetridesetišest) boraca – ustanika, komita ZA PRAVO, ČAST I SLOBODU CRNE GORE. Uzme li se u obzir da se tek posljednjih godina rade ovakve kvantifikacije, brojka vjerovatno nije definitivna.

k) Uz, ustanike, veliki je broj i ubijenih civilnih žrtava u borbi ZA PRAVO, ČAST I SLOBODU CRNE GORE. Najmlađe poznate žrtve (po očevom imenu i prezimenu ili punim imenom i prezimenom) su:

- 10-omjesečna beba, dijete Milana K. Milića iz sela Duba (Bjelice). Milićevu suprugu su vlasti Kraljevine SHS primoravale da im oda đe se on nalazi, a “kad to nije pomoglo, srbijanski vojnici tukli su joj šakama dijete od 10 mjeseci; uljed ovoga, djetetu je pošla krva na nos i usta, te je nekoliko dana kasnije od toga i umrlo.
- 13-ogodišnji dječaci:
sin Sava F. Otaševića sa Njeguša, ubijen u avgustu 1919,
Vidak Zvicer, izboden bajonetima, a onda, iako još živ, spaljen 24/25. aprila 1923. u selu Rokoči…

l) Broj vojnika ZA PRAVO, ČAST I SLOBODU CRNE GORE crnogorske kraljevske vojske u egzilu, na teritoriji Italije, bez članova njihovih porodica i drugih civilnih izbjeglica, iznosio je:
- 1.512 u decembru 1920.
- 1.532 u avgustu 1921.

m) U borbi ZA PRAVO, ČAST I SLOBODU CRNE GORE aktivnu ulogu, ponekad i sa oružjem u ruci, uzeo je veći broj sveštenika, monaha, đakona i bogoslova autokefalne Crnogorske pravoslavne crkve: arhimandrit Maksim (Pavićević), arhimandrit Filaret (Koprivica), arhimandrit Nikodim (Janjušević), jeromonah Vasilije (Dragović), prezviteri Jovan Jovetić, Ivo Ban, Ilija Jovićević, Bogdan Burić, Ilija Kapičić, Simo Martinović, Miloš Turčinović, Pavić Keković, Luka Pekić, Pavle Rajković, Petar Vujović, Marko Plamenac, Petar Kapa, Ljubomir Nikolić, Petar Vuković, Đorđije Milić, Antonije Jakšić, Mihailo Borozan, đakon Kosto Lučić, bogoslov Milo Kapičić…

n) Kroz različite sudske procese, od 1920. do 1940. prošlo je preko 500 Crnogoraca, boraca i simpatizera pokreta ZA PRAVO, ČAST I SLOBODU CRNE GORE .

- Od ukupno, dosad u istoriografiji poznatih, 283 Crnogorca koji su, zbog političkih delikata po zakonodavstvu Kraljevine SHS/Jugoslavije osuđeni 1920-1920, njih oko 4/5 su borci ZA PRAVO, ČAST I SLOBODU CRNE GORE.
- Ukupno su u tome periodu dosuđene 1.637 godina robije u lakome okovu i bez okova – ne računajući dosuđene vječite robije, za koje su borci ZA PRAVO, ČAST I SLOBODU CRNE GORE do 1934. obuhvaćeni amnestijom.
- Prosječna kazna je iznosila 5,7 godina.
- U Kolašinu 1923. izvršena je jedna smrtna presuda – javnim strijeljanjem 23-ogodišnjeg Milovana Bulatovića, borca ZA PRAVO, ČAST I SLOBODU CRNE GORE …

***
2. KAPETAN ĐURO DRAŠKOVIĆ

ĐURO RISTOV DRAŠKOVIĆ (Čevo 1880 – Cetinje 1919), oficir, junak iz balkanskih i Prvog svjetskog rata. Po povratku iz internacije u Austro-Ugarskoj, ostaje vjeran Crnoj Gori i kralju Nikoli. Gine 6. januara 1919. kao jedan od vođa ustanika u borbi protiv bezuslovnog prisajedinjenja Crne Gore Srbiji, pod srpskom dinastijom Karađorđević. Ime Đura Draškovića, uprkos višedecenijskoj antipropagandi, ostalo je u do danas simbol časnog i junačkog oficira koji daje svoj život za Crnu Goru.

Đuro Drašković, član je ustaničkog štaba Krsta Popovića, “jedan od najodlučnijih I najborbenijih njihovih oficira”. U društvu s oficirom Mirkom Grujičićem, ispred ustanika, vodio je pregovore sa srpskim okupacionim zapovjednikom na Cetinju da mirno napušte prijestonicu.

Kapetan Drašković prva je žrtva crnogorska u Božićnom ustanku ZA PRAVO, ČAST I SLOBODU CRNE GORE. Prema svjedočenjima o oružanome sukobu protivne – srpske strane, Đurašković je poginuo na sljedeći način. „Na desnom našem [srpskom] krilu tako se ukaza jednom, prkosno, izazivački, na nepunih sto koraka pred našima, sa isukanom sabljom protivnički vođa kapetan Đuro Drašković i podviknu: ‘Kralj Nikola jaše vranca, a kralj Petar magarca!’ Jedan naš omladinac zgodno ga uze na nišan i obori ga jednim metkom. Drašković pade mrtav”.
Prema drukčijoj verziji, „zelenaši su sa svoje strane činili sve dado krvi ne dođe”. „Preduzeli su još jedan put što se moglo u prilog mirnog rješenja. Po prethodnom dogovoru i pristanku bjelaša, poslali su kapetana Đura Draškovića kao pregovarača. U času kad se Drašković slobodno i sa povjerenjem približavao bjelaškoj strani (iznad Bogdanovoga kraja) sa bjelaške strane ispaljen je na njega plotun i Drašković je pao mrtav. To je bio povod za otvaranje žestoke vatre sa obije strane koju više niko nije mogao spriječiti”.

***
3. VOJVODA BOŽO PETROVIĆ

BOŽO PETROVIĆ (1845 – 1927), vojvoda, senator, vojskovođa – prvi crnogorski premijer (predsjednik Ministarskog savjeta Knjaževine Crne Gore).
Vojvoda B. Petrović završio je licej Luja Velikogu Parizu. Od 1867. do 1879. predsjednik Crnogorskoga senata. U ratu sa Turskom carevinom 1876-1878. komandant Južnog bojišta. Predstavnik crnogorske knjaževine na Berlinskom kongresu.

Od 1879. do 1905. crnogorski premijer.
Bio je 1915. postavljen za crnogorskog guvernera Skadra. Predvodio crnogorske komite koji su potpuno samostalno u oktobru 1918. oslobodili Nikšić od austrijske okupacije. Tada je u Nikšiću okupljena masa komita i naroda uzvikivala: “Živo Gospodar, živio gospodin Božo”.

Ubrzo, po novoj okupaciji, od strane Kraljevine Srbije, jedan od organizatora priprema ustanka u okolini Nikšića. Uoči ustanka, uhapšen, šikaniran i javno ponižavan. Pritvoren u zatvoru “Jusovača” u Podgorici. Nakon gotovo jednogodišnjeg pritvora, interniran u Sarajevo.

U zatvoru “Jusovača”, vojvoda Božo Petrović dao je službena izjavu specijalnom savjetniku predsjednika Sjedinjenik Američkih Država, oficiru Čarlsu V. Furlongu, inače, članu delegacije SAD na Versajskoj konferenciji. Furlong je od 6. februara do 2. marta 1919. utvrđivao činjenice o zbivanjima u Kraljevini Crnoj Gori. Zaapisao je u svom izvještaju da je vojvoda B. Petrović “potpisao dokument sa naredbom da trupe napadnu Nikšić”. U izjavi Furlongu, između ostalog, vojvoda je rekao: “Svako u Crnoj Gori smatra da su izbori [za tzv. Podgoričku skupštinu] bili nelegalni i suprotni zakonu zemlje i da je volja naroda falsifikovana. Srpski zvaničnici i izaslanici, koje su oni izabrali, anektirali su i okupirali Crnu Goru”.

***

Zaista je apsurdno, a, zašto ne reći – i sramotno, da se danas, 12 godina nakon obnove nezavisnosti, sjedište Vlada Crne Gore nalazi na adresi Ul. Karađorđeva, iako istorija ne poznaje dokaz da je on ili bilo koji član dinastije Karađorđević imao ikakve zasluge za Crnu Goru, a da crnogorski podvižnici i heroji iz epopeje 1918-1929, koji su bili žrtve Karađorđevića – regenta/kralja Aleksandra i kralja Petra I, još čekaju da im država za koju su položili život ili podnijeli patnje, pokaže poštovanje.

Ukoliko je potrebno, spremni smo da sprovedemo kampanju u prilog ovoj Inicijativi.
Smatramo racionalnim, istorijski opravdanim i moralnim činom da Skupština Glavnog grada Podgorica odmah uvrsti u proceduru ovu Inicijativu, pokazujući na taj način da prepoznaje događaje i ljude iz crnogorske prošlosti, koji, zbog budućnosti Crne Gore, ne smiju da padnu u zaborav.