Polemika srpskih episkopa: Irinej pozvao Maksima da saslužuje sa poglavarom Crnogorske crkve

Piše: Vladimir Jovanović

Unutar Srpske pravoslavne crkve (SPC) polemišu episkop bački Irinej Bulović i episkop zapadnoamerički Maksim Vasiljević. Povod je „Stav SPC o crkvenoj krizi u Ukrajini", tj. 13. marta objavljeni dokument Sinoda SPC, koji, po svemu sudeći, ima većinsku, ali ne jednodušnu podršku unutar srpskoga episkopata.

Sinod je u „Stavu" preporučio srpskome sveštenstvu „da se klone liturgijskoga i kanonskoga opštenja”, ne samo s ukrajnskom jerarhijom, „nego i sa arhijerejima i kliricima koji im saslužuju i stupaju u opštenje s njima, shodno kanonskome načelu da će se onaj ko stupa u opštenje s nekim ko je van opštenja i sâm naći van opštenja”. No, kako je prvu liturgiju s mitropolitom Epifanijem, poglavarom autokefalne Crkve Ukrajine, sasluživao 6. januara Vaseljenski Patrijarh, jasno je kako je peporuka srpskoga sinoda uperena i protiv jerarhije Vaseljenske patrijaršije.

Tim povodom, Irinej Bulović, ispred SPC zadužen za odnose s javnošću, za koga se vjeruje da je glavni autor „Stava" Sinoda, jednovremeno se oglasio i „ličnim stavom”, ponudivši dodatna „pojašnjenja”.

Beograd na korak od raskola sa pravoslavnom vaseljenom: Sveštenstvu SPC preporučeno da ne saslužuje sa Carigradom

Međutim, saopštenjem je reagovao Maksim Vasiljević, episkop zapadnoamerički SPC, da „postoje čudnovati stavovi koji dolaze sa raznih strana, čiji portparoli neđe tvrde, a neđe sugerišu, da SPC tobož preporučuje da se klonimo opštenja s onima s kojima smo do sada bili u opštenju”.

„S tim u vezi saopštavamo da je neprihvatljivo skretanje u nekanonsko otcijepljenje od opštenja u evharistijsko-jerarhijskome jedinstvu sa ostalim pravoslavnim crkvama u dijaspori i cijelome svijetu”.

Suprotno stavovima vrha Beogradske patrijašije, Maksim indirektno kritikuje Rusku crkvu, koja je jednostrano i neosnovano posegla 15. oktobra prošle godine za potpunim prekidom liturgijskoga jedinstva s Carigradom: „Sveta liturgija (bogoslužbeno opštenje) nikada ne može, niti smije, da se koristi kao oruđe u borbi protiv neistomišljenika”.

POBUNA: Srpska eparhija iz SAD odbila preporuku Sinoda iz Beograda o prekidu liturgije sa Carigradom

Takođe, Maksim je nedavno istupio sa stavom da je „autokefalija” Srpske crkve, navodno iz 1219. godine, bila nekanonska.

Episkop Maksim iz SPC pravda Vartolomeja i tvrdi da je Sv. Sava nekanonski dobio navodni tomos

Uzvratio mu je 20. marta Irinej Bulović, člankom „Opasni portparoli”: „Pitam direktno vladiku Maksima: da li bi on, idući za primjerom nekih, ne svih, predstavnika Velike Hristove Crkve u Carigradu, sasluživao sa građanima Denisenkom, Dumenkom i Maletičem koji se odazivaju na imena Filaret, Epifanije i Makarije? Da li on i njihove pristalice očekuje na ‘svepravoslavnome sasluživanju’? Da li on treba da bude član sabora srpskih episkopa ili slobodni strijelac?

Ako bi se izjasnio da više drži do akcijâ Svetejšeg patrijarha Vartolomeja nego do stava pomjesnih pravoslavnih crkava, od kojih još nijedna nije priznala novoformiranu ‘crkvenu’ strukturu u Ukrajini, niti saslužuje sa njenim kolovođama, niti na svetoj liturgiji pominje Epifanijevo ime, onda mu postavljam sljedeće bratsko pitanje: zašto ne bi sasluživao i sa Mirašem Dedeićem, samoproglašenim ‘poglavarom’ fantomske ‘Crnogorske Pravoslavne Crkve’?

Jer, njegov kanonski status je isti kao i status njegove ukrajinske braće po raskolu: on je raščinjeni sveštenik, rukopoložen od strane raščinjena episkopa. Uostalom, njega priznaju i sa njim saslužuju upravo Denisenko i Dumenko i niko drugi na svijetu. Ako su prihvatljivi oni, onda je i on!”

Irineju je Maksim 21. marta odgovorio člankom „O pitanjima pastirskim i ‘portparolskim’“.

„Jedini koji se našao da se osvrne na naše saopštenje, doduše zapanjujuće negativno, bio je jedan srpski episkop, vladika bački Irinej sa tekstom ‘Opasni portparoli’. U nadi da je njegovo reagovanje bilo rezultat vrlo žalosna nesporazuma, a ne svjesna izvrtanja činjenica, poželjeli smo da dotičnom sabratu u episkopstvu pojasnimo svoje stavove”, piše Maksim.

„Uzevši rečeno u obzir, netačna je tvrdnja episkopa bačkoga da se našim saopštenjem preporučuje sasluživanje sa bilo kojom crkvenom zajednicom nepriznatom od strane SPC. Naprotiv, saopštenje, čiji je cilj da ohrabri vjernike da ne mijenjaju stoljetnju praksu, niđe, ni implicitno ni eksplicitno, ne zagovara opštenje sa ‘autokefalnom Pravoslavnom Crkvom Ukrajine’, nepriznatom od SPC, kao ni sa njezinom jerarhijom. Između kojih redova je baš to čega nema, a ne ono što mi, suprotno tome, tvrdimo, mogao da pročita vidoviti bački episkop ostaje enigma.

Svako tendenciozno povezivanje ‘autokefalne Pravoslavne Crkve Ukrajine’ i nekakvih ‘građana’ iz te zemlje sa našim saopštenjem, a upravo tu nemoguću misaonu akrobatiku izvodi bački episkop u tekstu ‘Opasni portparoli’, jeste nedobronamjerno i apsolutno neosnovano. Kao što je poznato, jurisdikcija Vaseljenske patrijaršije u SAD uključuje i Ukrajince ali oni nijesu dio pomenute novoosnovane ‘autokefalne Pravoslavne Crkve Ukrajine’ nego su odavno u sastavu Vaseljenske patrijaršije, mnogo prije ove naše 2019. godine.

Sa njima su srpski jerarsi decenijama sasluživali, i dan-danas to čine, ne ignorišući tu eklisiološku datost, dok sasvim odbačuju dnevnopolitički kontekst u koji želi da ih prokrustovski smjesti episkop bački kada iznova insinuira u svom tekstu da mi, nabrajajući crkve sa kojima smo u opštenju, ‘mudro prećutkujemo’ Porošenkovu ‘Pravoslavnu crkvu Ukrajine’.

Stariji, ali ipak očigledno neupućeni, bački vladika zaboravlja da ‘Porošenkovi Ukrajinci’ ne postoje kao crkveni entitet u Americi, nego kao turisti dolaze u pośetu, te je suvišno bilo uopšte spominjati ih, kao što je neumjesno, među ostalim suvišnim stvarima, maštoviti vladika Irinej u svom tekstu pomenuo i Miraša Dedeića”.

***
Zasad, još nema odgovora Irineja Bulovića.

Maksim se, naoko, ograđuje od autokefalne Pravoslavne crkve Ukrajine (PCU), tvrdnjom da „Porošenkovi Ukrajinci”, misleći na PCU, ne postoje kao crkveni entitet u Americi, nego kao turisti dolaze u pośetu”. To je tačno, ali, uz izvjesna pojašnjenja, koja ne saopštava, dobija se potpuno drukčiji bekgraund ove tvrdnje.

Naime, bivša Kijevska patrijaršija, kao i Ukrajinska autokefalna pravoslavna crkva, do 6. janara o.g. kada je Crkvi Ukrajine uručen tomos, imale su svoje parohije u SAD. Međutim, kako je u tomosu navedeno, njihove dijaceze (parohije), kao i sve druge u dijaspori, nakon 6. januara, na temelju 28. kanona Četvrtoga vaseljenskoga sabora, prešle su pod jurisdikcij Carigrada. Tako da PCU nema svoje parohije van granica Ukrajne.

Episkopi Ukrajinske autokefalne pravoslavne crkve, koju sada u SPC nazivaju „Maletičeva sektea”, 7. decembra 1963. su u manastiru Svetoga Save u Libervilu posvetili za episkopa Irineja Kovačevića, što je 1991. priznato kao potpuno kanonsko od strane Srpske crkve, etc.

„Церкваріум”: „Ukrajinski raskolnici” posvetili episkopa SPC, Irinej Gavrilović je to blagoslovio

K tome, Kijevska patrijaršija, takođe, održavala je liturgijsko jedinstvo sa obnovljenom Crnogorskom pravoslavnom crkvom.

Crnogorska pravoslavna crkva 2010. ugostila novoizabranoga poglavara autokefalne Crkve Ukrajine

Niti jednim aktom Carigrada, ili Pravoslavne crkve Ukrajine, nijesu opozvana svetotajinstva koja su obavljena tokom liturgijskih sasluživanja jerarhija Kjevske patrijaršije i Crnogorske pravoslavne crkve.