Policija 5. septembra 2021. na Cetinju prekoračila ovlašćenja

Crnogorska policija je u jutarnjim satima 5. septembra 2021. godine, na Cetinju, upotrijebila prekomjernu silu razbijajući mirni građanski protest organizovan zbog nasilnog ustoličenja mitropolita Crkve Srbije Joanikija Mićovića u Cetinjskom manastiru - proizilazi iz presude Osnovnog suda u Nikšiću u predmetu Dragana Todorovića protiv Crne Gore, odnosno Ministarstva unutrašnjih poslova.

Presudu je izrekla sutkinja Iva Petrović, djelimično usvajajući tužbeni zahtjev Todorovića, a u obrazloženju je, pored ostalog, naglasila da tužena, odnosno država, „nije dokazala da je poslove obezbjeđenja javnog okupljanja vršila u skladu sa zakonom“.

- Nije dokazano da je postojala zakonitost i srazmjernost u primjeni ovlašćenja... niti da su ista bila srazmjerna i opravdana, a cijeneći da je obaveza policijskih službenika - služenje ljudima, poštovanje zakonitosti i suzbijanje nezakonitosti, ostvarivanje ljudskih prava, nediskriminacija prilikom izvršavanja policijskih zadataka, a konkretnom prilikom okupljeni građani, među kojima je i tužilac, su koristili svoje Ustavom zagarantovano pravo na mirno okupljanje - kategorična je sutkinja Petrović u presudi.

ZAKONITA ODLUKA

Todorovićev pravni zastupnik, advokat Mihailo Volkov za Pobjedu kaže da na naplatu dolazi, pored svega drugog, i nezakonito djelovanje policije tokom 5. septembra 2021. godine na Cetinju, „kojom prilikom je policija primijenila prekomjernu silu na okupljene građane“.

- Dio građana tada je zadobio povrede i pretrpio duševne bolove i strah. Morali smo da sačekamo da i sudovi konstatuju ono što je svima bilo jasno - da okupljeni građani tog dana nijesu dali povod za takvo postupanje policije i da su koristili svoje pravo na mirno okupljanje. U jednom od nekoliko predmeta koje vodim u ime povrijeđenih građana, Osnovni sud u Nikšiću donio je odluku kojom je zauzeo jasan i ispravan stav o tom pitanju - ističe on.

Objašnjava da je njegov klijent tokom protesta na Cetinju bio sa suprugom na udaljenosti od 25 metara od kordona policije i mirno posmatrao dešavanja.

- Ipak je zadobio teške povrede i pretrpio ozbiljan duševni strah i bol. Očekujem isti ishod i u ostalim predmetima koje vodim po istom osnovu. Odgovornost, kako je to postao manir u Crnoj Gori posljednih godina, izostaje i u ovom slučaju, a mrlje na adresu naših institucija se nižu bez naziranja kraja takvom ponašanju - zaključio je Volkov.

A u presudi se naglašava i da tuženi, odnosno država i Ministarstvo unutrašnjih poslova, nijesu dokazali „da je postojalo ugrožavanje bezbjednosti lica i imovine, zdravlja, prava drugih lica, stvarna ili neposredna opasnost od nasilja, uništavanja materijalnih dobara ili drugih oblika narušavanja javnog reda i mira u većem obimu, opasnost po život i zdravlje učesnika javnog okupljanja ili drugih lica, koja je opravdavala prekid javnog okupljanja, nije dokazala da je traženo od okupljenih da se mirno okupljanje prekine i da se okupljeni mirno raziđu, te u tom smislu da je postojao osnov da se preduzmu potrebne i nužne mjere za razilaženje učesnika mirnog okupljanja“.

Saslušani svjedoci, kako piše u presudi, rekli su da je skup bio miran i da su pucnji na demonstrante stigli, oko šest ujutro, iz policijskog kordona na Dvorskom trgu. Rekli su i da policija nije upotrijebila samo suzavac, već i šok bombe, hemijske metke, gumene metke, ,,da su bili zasuti ispaljenim sredstvima“.

- Tom prilikom, u vrijeme kada su se začuli pucnji, tužilac je zadobio povredu u vidu dvije razderine u predjelu spoljašnje strane trećine lijeve potkoljenice, dvije razderine u predjelu spoljašnje strane srednje trećine lijeve potkoljenice, dvije razderine u predjelu spoljašnje strane donje trećine lijeve butine i dvije razderine u predjelu lijeve šake praćene prelomom pete kosti doručja lijeve šake, koje se zbirno kvalifikuju kao teška tjelesna povreda. Kao posljedicu navedenih povreda, tužilac je pretrpio nematerijalnu štetu zbog povrede prava na fizički i prava na psihički integritet u vidu duševnih bolova zbog umanjenja opšte životne aktivnosti, u procentu od dva odsto zbog povrede lijeve šake praćene prelomom pete kosti doručja lijeve šake, u vidu ograničenja pokretljivosti petog prsta lijeve šake i lako smanjene funkcije lijeve šake, pretpljenog bola i straha - konstatovano je u presudi.

GUMENI MECI

Precizira se i da su „svi saslušani svjedoci situaciju opisali kao iznenađujuću, opasnu, haotičnu, da su ljudi bježali, da su bili opkoljeni policijom, da ih je policija potiskivala, da je vladao metež, da su pokušavali da se udalje, da je bilo povrijeđenih, da su se gušili u dimu zbog ispaljenih suzavaca i slično“.

Policija sve ove godine kategorično negira da su na Cetinju 5. septembra ujutro upotrijebili zabranjene gumene metke, međutim, iz nalaza vještaka sudske medicine, koji je citiran u presudi u slučaju Todorovića, jasno se ističe da je „utvrđeno da su povrede kod tužoca mogle nastati dejstvom gumenih metaka i rasprskavajućeg eksplozivnog sredstva“.

Sud je ocijenio i da „nijesu osnovani navodi tužene da se ne može utvrditi uzrok povređivanja tužioca“.

- Sud nalazi da je konkretnom prilikom došlo do neadekvatnog postupanja policijskih službenika koji nijesu omogućili, u okviru svojih ovlašćenja i zakonskih obaveza, da se skup obezbijedi na propisani način, a sprovedenim sudsko-medicinskim vještačenjem je nesumnjivo utvrđeno da su povrede kod tužioca mogle nastati kako od gumenih metaka tako i od ispaljenih rasprskavajućih eksplozivnih sredstava - piše u presudi.

Sud je kategoričan, pozivajući se na analizu svih sprovedenih dokaza, „da okupljeni građani u vrijeme konkretnog povređivanja tužioca nijesu preduzimali radnje protiv javnog reda i mira ili protivpravne radnje usmjerene protiv službenika Uprave policije, a koje bi im davalo pravo da reaguju korišćenjem hemijskih sredstava, posebnih sredstva, gumenih metaka i slično“.

- Sud je našao da protest nije bio usmjeren protiv države, niti na podrivanje njenog ustavnog uređenja, što nije dovedeno u sumnju nijednim dokazom tužene strane - decidirana je sutkinja Petrović i jasna da „tužena nije dokazala da je poslove obezbjeđenja javnog okupljanja vršila u skladu sa zakonom, nije dokazala da je postojalo ugrožavanje bezbjednosti lica i imovine, zdravlja, prava drugih lica, stvarna ili neposredna opasnost od nasilja“, ali ni da je traženo „da se okupljeni mirno raziđu“.

Ističe se da država „nije dokazala da su postojali razlozi za opisano ponašanje službenika policije“.

PREDMETI PROTIV POLICIJE

Tokom postupka sud se upoznao i sa spisima predmeta Osnovnog državnog tužilaštva na Cetinju Kti. br. 6/22 čime je utvrđeno da je „protiv određenog broja policijskih službenika povodom postupanja navedenog dana određeno sprovođenje istrage zbog osnovane sumnje da su oštećenima nanijeli veliki bol, sa ciljem da ih nezakonito kazne i zatraše i da izvrše pritisak na ostale okupljene građane da se raziđu, na način što su upotrijebili sredstva prinude - gumene metke, hemijska sredstva, posebna sredstva nesrazmjerno opasnosti koja je prijetila ispaljujući hemijska sredstva ne samo prema građanima od kojih su smatrali da im prijeti opasnost, već sporadično na okupljene građane, ciljajući municijom u tlo kako bi isti odskočili prije pogađanja mete i slično“, a što potvrđuju i snimci sa video-nadzora koji su u spisima predmeta.

Prema navodima presude, „konstatovano je da postoji razilaženje između izvještaja službenika policije o upotrijebljenim sredstvima i stanja koje je utvrđeno video-snimcima i izvještajima Unutrašnje kontrole u smislu da je korišćena značajno veća količina ovih sredstava u odnosu na izvještaje, što dodatno dovodi u sumnji navode tužene da su preduzete sve propisane radnje na obezbjeđenju skupa“.

Sud je Todoroviću za naknadu štete po osnovu pretrpljenih i budućih duševnih bolova zbog umanjenja opšte životne aktivnosti dosudio iznos od 600 eura, po osnovu pretrpljenih fizičkih bolova iznos od 300 i po osnovu pretrpljenog straha iznos od 400 eura, sa zakonskom zateznom kamatom do isplate.

Todorović je, kako je svjedočio pred sudom, krenuo da bježi sa trga kada je policija ispalila suzavac, kada je „iznenada zadobio udarac i osjetio jaki bol od gumenih projektila koji su ispaljeni od strane policije i to u predjelu ruku i noge“.

Prije podnošenja tužbe obratio se Centru za alternativno rješavanje sporova sa prijedlogom za medijaciju, ali su ga obavijestili da medijacija nije uspjela.

Država je pokušala da pobije Todorovićevu tužbu tvrdnjom da „nijesu dostavljeni dokazi kojima se potkrepljuju navodi tužbe, te da se i iz priloženih dokaza ne može nesumnjivo utvrditi uzrok povređivanja tužioca“.

Interesantno je da se u presudi konstatuje i da „zakonski zastupnik tužene nije pristupao raspravama, iako je bio uredno i blagovremeno pozivan“.

Pred crnogorskim sudovima u toku je više postupaka zbog događaja na Cetinju 5. septembra 2021. godine, kada je policija brutalnom silom razbila građanski protest. Crnogorska prijestonica tog jutra je duže od četiri sata bila zasuta ogromnom količinom suzavca i ostalog hemijskog oružja, toliko da se grad nije vidio od dima.

Pred pravosuđem je više postupaka, što po tužbama građana, što po prijavama tužilaštva protiv policajaca, ali državni zvaničnici nikada nijesu priznali da je na Cetinju upotrijebljena prekomjerna sila protiv građanki i građana Crne Gore, a kako bi se, na način nikada i niđe prije viđen – ustoličio jedan crkveni velikodostojnik.

Mićović je u prijestonicu dostavljen vojnim helikopterom, u pratnji dugih cijevi, a grad je bio pod opsadom i atakom hemijskog oružja sve dok ceremonija u Cetinjskom manastiru nije okončana i Mićović i patrijarh srpski Porfirije Perić, helikopterom vraćeni u Podgoricu, gdje su proslavili ovu sramnu hirotoniju.