Zašto su Makedonci i dalje bez kanonski priznate autokefalne Crkve?

Piše: Marjan Nikolovski

Devetog maja ove 2024. godine navršilo se dvije godine od kada je MPC-OA [Makedonska pravoslavna crkva - Ohridska arhiepiskopija] postala kanonska Crkva; dakle, od kada je, poslije 55 godina vaseljenski patrijarh Vartolomej otklonio raskol, koji su političari i NACIONALŠOVINISTIČKA SPC [Crkva Srbije] nametnuli 1967. godine. Episkopi MPC-OA danas, zahvaljujući istorijskoj odluci Fanara, mogu javno i bez skrivanja da sarađuju sa svim kanonskim autokefalnim crkvama u svijetu.

Dobar dio episkopa MPC-OA to revnosno koristi, ali i dobar dio sestrinskih pomjesnih crkava protekle dvije godine prodefilovao je makedonskim crkvama i manastirima.

Kanonsko jedinstvo, odnosno odluka Vaseljenske patrijaršije da MPC-OA, kao Ohridsku arhiepiskopiju, vrati u jedinstvo sa ostalim pomjesnim crkvama bila je trijumf nad šovinističkom politikom crkvenog Beograda. Vartolomej je učinio ono što je svima bilo jasno, ali niko se nije usudio da provjeri.

Carigradski patrijarh, uprkos ozbiljnim pritiscima spolja, a posebno iz same Vaseljenske patrijaršije, odlučio je da pravoslavnome svijetu saopšti:

- da je srpski raskol POLITIČKI, NACIONALISTIČKI I IMPERIJALISTIČKI motivisan potez, a ne kanonski propust.

Upravo to MPC-OA pokušavala je da dokaže već pet decenija, ali niko nije želio da se javno suoči sa realnošću, iako je u tajnosti veliki dio pravoslavnih crkava znao motiv problema. No, VARTOLOMEJ NIJE KALKULISAO sa svojim rejtingom, nije balansirao sa svojim neistomišljenicima...

Vartolomej je shvatio svoju misiju kojoj je odavno odlučio da služi, odnosno da riješi nerješive crkvene probleme u kanonskoj jurisdikciji crkava koje su dobile tomose upravo od Vaseljenske patrijaršije u godinama prije toga.

SPC, iz koje se MPC-OA odvojila prije više od 77 godina, bila je potpuno svjesna da proces istorijskog raspleta crkvenog pitanja neminovno vodi njegovom autokefalnom rješenju; i odlučila je ne samo da se tom procesu ne protivi, već uspijeva da ga postavi i za svoj crkveni interes. Tako se desio čin izdavanja SPC tomosa za auokefaliju, nešto što je NEPOZNAT POTEZ u istoriji Pravoslavne crkve.

Premda su mnogi taj akt od prije dvije godine tumačili samo kao etapu procesa do konačnog riješavanja makedonskog crkvenog spora, koji je trebalo da se okonča  kanonski ispravnim potezom — izdavanjem tomosa za autokefaliju od strane Vaseljenske patrijaršije — razvoj događaja je ZAKOMPLIKOVAO STVARI.

Danas, dvije godine docnije, MPC-OA, odnosno njezin predstojatelj, sinod, vladike, nijesu se śetili ni da izraze javnu zahvalnost što danas te iste vladike mogu slobodno da šetaju po pomjesnim crkvama, upravo zahvaljujući odluci iz 2022. Vaseljenske patrijaršije. Iako MPC-OA treba da slavi taj 9. maj kao dan novoga početka, kao dan svog trijumfa istine, danas bježi od tog događaja kao đavo sa krsta…

MPC-OA, odnosno njezino visoko sveštenstvo, za ove dvije godine je pokazalo da NIJE NIMALO DOSTOJNO da bude sveštenstvo autokefalne Crkve.

Diplomatski je TOTALNO NESPOSOBNO da se bori za svoj crkveni i nacionalni interes, crkveno je zbunjeno, jer ne razumije težinu krsta koji nosi autokefalna Crkva. Visoko sveštenstvo MPC-OA nije nimalo nadahnuto istorijskom pobjedom svoje istine, no je ležerno zacementirano u protokolarne forme državno-patrijaršijske crkve, statusa u kojem su i do sada funkcionisali.

Tragedija ne bi bila toliko strašna da se Sinod MPC-OA sastoji od staraca poslije 80 ili 90 godina, njegovanih i vaspitanih u duhu čisto institucionalnog oblika Crkve. Strašnija je što su konformizam državno-partijske crkve naslijedili i još revnosnije praktikovali episkopi iz generacija već rođenih u nezavisnoj Makedoniji.

Visoko sveštenstvo MPC-OA sve je očiglednije da ne želi da bude sveštenstvo autoekfalične, egalitarne Crkve, već sveštenstvo za elitna partijsko-politička zasijedanja, tj. da bude klir čiji je krajnji domet da bude pozvano na seanse kojima gravitiraju poznate face društveno-političkog miljea.

Zato, dvije godine kasnije, MPC-OA, iako je i dalje kanonska Crkva, NIJE I AUTOKEFALNA POMJESNA CRKVA.

Nije baš zbog onog klijentelističkog visokog klira, koji misli da je lijepa riječ iz Beograda gotova stvar. Javnost treba da bude svjesna, da zna i razumije: da je pitanje makedonske autokefalnosti, sa ovakvim visokim sveštenstvom, vjerovatno dugoročno zatvoreno pitanje.

Danas, dvije godine kasnije, sasvim je jasno da su destruktivne sile u MPC-OA pobjednici, zahvaljujući Poglavaru [arhiepiskopu Stefanu Veljanovskom], čovjeku koji nikada ni o čemu nije imao stav, niti je on realno arhiepiskop Crkve. Da, onaj ko danas śedi na tronu Ohridskih Arhiepiskopa, nije ništa drugo do prost sluga političko-populističkih episkopa u MPC-OA.

ONI MU KOMANDUJU, krojiće njegovu sudbinu.

Sasvim slučajno, istražujući crkveni period od 1945. do 1967. godine, pronašao sam interesantne zapise, koje je istoriografija vjerovatno uspjevala da čuva u tajnosti. Ukratko, ono što se danas dešava gotovo je identično onome što se dogodilo 1958. godine, kada je MPC-OA, pod pritiskom jugoslovenske politike, prihvatila autonomiju kao božansko prijelazno rješenje sa SPC.

Istom metodom ućutkani su autokefalisti koji su se tada protivili, kao i sada oni koji otvoreno upozoravaju: da je tomos SPC – PREVARA, koja će MPC-OA vjerovatno SKUPO KOŠTATI u godinama koje dolaze…