Henley & Partners
Kompanija Henley & Partners svjetski je lider u oblasti programa za sticanje prebivališta i državljanstva putem ulaganja. Kompanija, u kojoj rade kvalifikovani profesionalci, integrisana je do visokog nivoa i funkcioniše u 35 kancelarija širom svijeta. Svake godine, hiljade uspješnih pojedinaca, njihove porodice i savjetnici oslanjaju se na stručnost i iskustvo kompanije u ovoj oblasti. Sam koncept plana za sticanje prebivališta i državljanstva kreirala je kompanija Henley & Partners prije tridesetak godina. Kako se globalizacija širi, prebivalište i državljanstvo postali su tema od velikog interesa među sve većim brojem međunarodno mobilnih preduzetnika i investitora.
Henley & Partners je bio i jeste aktivni učesnik niza programa u svijetu koji su, između ostalog, privukli više od 10 milijardi eura stranih direktnih ulaganja. U velikom broju država kompanija je uključena u savjetovanje, osmišljavanje, postavljanje i sprovođenje najuspješnijih programa za sticanje prebivališta i državljanstva na svijetu. U Crnoj Gori, Henley & Partners je jedan od tri, zvanično, od strane države, licencirana agenta za posredovanje za sticanje državljanstva putem ulaganja. U Crnoj Gori, kompanija je aktivna članica Savjeta stranih investitora (MFIC) i AmCham Montenegro.
Aktuelni finansijski trenutak Programa ekonomskog državljanstva i potencijal
Henley & Partners je u proteklih par godina u Crnoj Gori predao 344 aplikacije za program ekonomskog državljanstva, čiji potencijalni finansijski uticaj na crnogorsku ekonomiju iznosi 145 miliona eura. Ukupno je u okviru programa predato 760 aplikacija, od čega je finalno obrađena oko trećina. U tabeli je prikazana konkretna ekonomska korist koju bi crnogorska ekonomija imala u dva scenarija: ukoliko se obradi 760 aplikacija koje su predate do sada i ukoliko bi se ostvario prvobitni plan Vlade od 2,000 aplikacija. Dosadašnji podaci ukazuju da je prosječna visina investicije 324 hiljade eura (uključujući PDV). Donacija državi iznosila je 100 hiljada eura do kraja prošle godine, a ove godine je 200 hiljada eura. Administrativna taksa za obradu jedne aplikacije u prosjeku iznosi oko 35 hiljada eura, dok u prosjeku 10% aplikacija bude odbijeno. To su parametri na kojima se zasniva navedeni obračun.
Ukupni efekat do sada predatih aplikacija iznosi 320 miliona eura, što je i samo po sebi izuzetan efekat i pokazuje značajan potencijal programa. Kada bi bio realizovan, puni, na početku planirani potencijal programa, sa 2,000 originalno zamišljenih aplikacija, realna procjena je da program može generisati preko 1 milijarde eura investicija i prihoda, u relativno kratkom periodu trajanja ovog programa.
Kako je program originalno zamišljen da se ispuni kvota od 2,000 aplikacija, koja je planirana zvaničnim dokumentima Vlade, a imajući u vidu stanje javnih finansija, logično je zapitati se da li je pametno u ovom trenutku prekidati ovakav program koji funkcioniše, i koji se ne može nadomjestiti drugim finansijskim izvorima. Ovakve programe koriste brojne države u svijetu, a slične modele će uskoro uvesti i neke od država u regionu.
Za sada je realizovan tek manji dio od potencijalnih finansijskih sredstava tj. u razvojne projekte aplikanti su uložili 62 miliona eura, dok se na specijalizovanim escrow računima nalazi još 136 miliona eura. Na poseban račun za ulaganja u manje razvijena područja uplaćeno je 23 miliona eura, dok se na escrow računima, za ovu namjenu, nalazi još 46 miliona eura.
Dakle, postoji realni i brzi potencijal realizacije 69 miliona eura za manje razvijena područja, što je značajan iznos za jedan ili više infrastrukturnih projekata, koji mogu biti brzo realizovani. Dodano, od administrativnih taksi, na račun trezora, u dosadašnjem periodu uplaćeno je 30 miliona eura. Takođe, gradnja brojnih novih hotela koji se realizuju u okviru programa, od kojih je većina na sjeveru, ne bi bila moguća, bar ne ovakvom dinamikom, bez realizacije programa ekonomskog državljanstva, kao značajnog izvora kapitala i doprinosa u smislu dovođenja kvalifikovanih investitora u Crnu Goru.
Zajedno sa gradnjom projekata, država je uložila velike napore i sredstva u izgradnju prateće infrastrukture, primarno autoputa i skijališta, a novi, kroz program realizovani hoteli će zaposliti stotine novih radnika počevši od 2023. godine. Prema trenutnim projekcijama izlistanih projekata, kao i novih kandidovanih projekata u poslednjem periodu, planira se realizacija 1,200 hotelskih soba u novim hotelima na sjeveru i 800 hotelskih soba na jugu.
Prema izvještajima svjetski poznate renomirane konsultantske kuće Horwath HTL, jedna soba u hotelu nivoa 4*+ i 5* doprinosi BDP-u države preko 50,000 eura godišnje, a zapošljava u prosjeku 1.3 radnika. Prema ovome, već u narednih nekoliko godina, ovih novih 2,000 smještajnih jedinica u hotelima doprinijeće zapošljavanju najmanje 2,600 hotelskih radnika, a BDP-u države doprinosiće više od 100 miliona eura godišnje. Prema MONSTAT-u, BDP Crne Gore u 2021. iznosio je 4,95 milijardi eura.
Stanje javnih finansija
Vlada Crne Gore je u julu 2022. godine usvojila Smjernice makroekonomske i fiskalne politike za period 2022 – 2025, u kojima su data očekivanja kretanja javnih finansija do kraja 2022. godine, kao i projekcije za naredni trogodišnji period u dijelu osnovnih makroekonomskih i fiskalnih pokazatelja. Takođe, očekivanja za 2022. godinu detaljno su obrađena Predlogom Zakona o izmjenama i dopunama zakona o budžetu za 2022. godinu, koji je Vlada utvrdila u septembru 2022. godine, i koja su ažurirana sa najnovijim podacima koji se tiče usvojenih zakonskih rješenja koja imaju efekat na makro-fiskalne tokove, kao i podataka o turističkoj sezoni. Na osnovu projektovanih makroekonomskih indikatora, Vladinim projekcijama su izvršene korekcije projektovanih prihoda, dominanto unutar strukture pojedinih kategorija, zadržavajući očekivanja do kraja godine, posmatrajući ukupne prihode, na istom nivou.
Međutim, izdaci su u značajnoj mjeri uvećani, dominantno rastom obaveza države prema sektorima zdravstva, prosvjete, isplatom penzija i drugih izdataka, a koje su bazirane na usvojenim zakonskim rješenjima u prethodnom periodu kojim se ovi izdaci uvećavaju, kako u 2022. godini, tako i u narednom višegodišnjem periodu. Shodno projekciji prihoda, kao i imajući u vidu potrebe obezbjeđivanja dodatnih izdvajanja u 2022. godini, Vlada očekuje da će doći do porasta deficita javne potrošnje do nivoa od oko 8.2% BDP ili 438.2 miliona eura, što predstavlja uvećanje očekivanog
budžetskog deficita za 170 miliona eura. Na osnovu projektovanih trendova prihoda i rashoda do kraja 2022. godine, nedostajuća sredstva za 2022. godinu uvećana su za 195 miliona eura i iznose 760 miliona eura. Kada je u pitanju srednji rok, u 2023. godini budžetu države nedostajaće 635 miliona eura, 700 miliona eura u 2024. i 1 milijardu eura u 2025. godini, s obzirom na to da je u 2025. godini planirana otplata duga po osnovu dospijeća emitovanih državnih obveznica u prethodnom periodu. Uzimajući u obzir očekivana kretanja deficita, nadolazeće obaveze otplate duga, te potrebe finansiranja, Vlada projektuje da će javni dug u narednom trogodišnjem periodu biti na nivou od 80%, uz blagi trend rasta, što implicira da su javne finansije na granici održivosti, te je u narednom periodu potrebno donijeti mjere fiskalne konsolidacije. MMF je u julu 2022. godine boravio u misiji u Crnoj Gori i ocijenio da ekonomija Crne Gore ulazi u period visoke neizvjesnosti.
Kreatori politike trebali bi se unaprijed pripremiti za rizik od znatno sporijeg globalnog rasta sljedeće godine. Na kraju misije je zaključeno da u narednom periodu fiskalna politika Crne Gore treba da se fokusira na tri ključna prioriteta – očuvanje prihoda, jaču kontrolu rashoda i obezbjeđivanje adekvatnog finansiranja. Iako je renomirana međunarodna agencija za kreditni rejting Moody’s potvrdila B1 rejting za Crnu Goru, sa zadržanim stabilnim izgledima ekonomije, ocijenili su da bi pojava izazova u finansiranju deficita tekućeg računa zbog pada stranih direktnih investicija imala značajan negativan uticaj na kreditni rejting države. Izuzetno važan, moguće u godinama pandemije i ključni segment stranih direktnih investicija čini Program ekonomskog državljanstva.
Ko su aplikanti za Program ekonomskog državljanstva i kako se provjeravaju
U nekoliko najvećih industrija koje apliciraju kod Henley & Partners su vlasnici biznisa i preduzetnici, zatim finansijski stručnjaci, takođe ICT stručnjaci i specijalisti, tipa doktora medicine. Postoje ozbiljna imena iz svijeta ICT industrije, lanaca kozmetičke i modne industrije, bankari, doktori koji rade na najprestižnijim svjetski prepoznatim klinikama, koji su već ili će, uskoro, kroz ovaj program, postati crnogorski državljani. Odlučili su se za Crnu Goru kao destinaciju za alternativno državljanstvo nakon, u nekim slučajevima, i višegodišnjih analiza. Osnovni kriterijumi za apliciranje su sve vrijeme isti i krajnje strogi.
Prvenstveno je potrebno pribaviti, i na propisan način legalizovati, čitav set dokumenata, uključujući potvrde o nekažnjavanju, ozbiljne i iscrpne finansijske iskaze, te dokaze o ulaganjima u Crnoj Gori. Nakon što licencirani agent preda aplikaciju, počinje glavni dio procesa, tj. u sklopu internog postupka države sprovodi se oficijelni postupak provjere međunarodne podobnosti kandidata (sveobuhvatni due diligence), koji za račun države rade svjetski poznate kompanije, specijalizovane u ovoj oblasti: Exiger iz Kanade i S-RM iz Velike Britanije, koje su dobile licencu u Crnoj Gori za ove poslove. Ova in-depth analiza traje minimum mjesec dana i ako je nalaz negativan, aplikacija se automatski odbija, bez prava žalbe. Ako je nalaz u redu, tek se onda aplikacija kvalifikuje da je pregledaju nadležni državni organi, na čelu sa Ministarstvom unutrašnjih poslova Crne Gore.
Provjere međunarodne podobnosti koje sprovode specijalizovane kompanije podrazumijevaju temeljnu i sveobuhvatnu analizu aplikanta kao fizičkog lica, dakle provjeru autentičnosti i validnosti svih ličnih dokumenata, a dodatno i posebno detaljno ispitivanje njegovih finansijskih iskaza. Ovo podrazumijeva analizu ličnih finansijskih iskaza i ispitivanje svih kompanija vezanih za aplikanta, kao i njihovih finansijskih izvještaja. Ova analiza predstavlja najveći dio bezbjednosne procedure, a čak i prije nego što je realizovana, dakle prije same predaje aplikacije, aplikanti podliježu preliminarnim provjerama od strane, prvo, agenata za posredovanje kao što je Henley & Partners, zatim međunarodnih i lokalnih banaka kod kojih otvaraju escrow račune.
Tek nakon provjere međunarodne podobnosti, i samo ukoliko nalaz nije za odbijanje, vrše se ponovo višemjesečne provjere Ministarstva unutrašnjih poslova, u saradnji sa Agencijom za nacionalnu bezbjednost. Uz to, naravno, država zadržava diskreciono pravo da oduzme pasoš aplikantu, u slučaju da se dokaže da je dostavio neispravan dokument u toku procesa, ili se ne ponaša u skladu sa zakonom nakon dobijanja
državljanstva. Dakle, ovaj sveobuhvatan i detaljan proces provjere diktira da zaista samo aplikanti koji su to zavrijedili dobiju pravo na crnogorski pasoš. Ovakve jedinstvene i po prvi put u Crnoj Gori sprovođene procedure i analize, koje pokrivaju i lične podatke i finansije pojedinaca, tj. aplikanata, njihovih porodica i sa njima povezanih lica, sprovode se do ovog nivoa od strane više kompanija i institucija koje su specijalizovane upravo za ovu oblast, upravo sa ciljem kredibiliteta, tako da su aplikanti crnogorskog programa ekonomskog državljanstva, maltene, najprovjereniji ljudi u Crnoj Gori.
Programi državljanstva i boravišta i EU
Henley & Partners kao kompanija, kao i njeni zaposleni u crnogorskoj kancelariji, u potpunosti podržavaju pridruženje Crne Gore Evropskoj uniji i smatraju da to neupitno jeste glavni cilj Crne Gore. Ipak, važno je čitaocima i donosiocima odluka, dati nekoliko argumenta za razmišljanje na ovu temu. Henley & Partners je primio k znanju Rezoluciju Evropskog parlamenta od 9. marta 2022. koja sadrži predloge za Komisiju EU za rješavanje navodnih bezbjednosnih i drugih rizika povezanih sa programima sticanja državljanstva i boravka putem ulaganja u Evropi. Investicione migracije predstavljaju sektor vrijedan više milijardi eura, koji pokreće značajne tokove likvidnosti i stvara realnu društvenu vrijednost. Dosljedno se bavi ozbiljnim i osjetljivim pitanjima i, što je najvažnije, često uključuje najvrednije bogatstvo koje suverena država može da ponudi: svoje državljanstvo.
Henley & Partners nema nikakve zablude kada je riječ o vrijednosti državljanstva i poštovanju sa kojim se prema njemu mora postupati. Razumijemo neke od strahova i bojazni koje su, čini se, dovele do usvajanja ove rezolucije u trenutnom geopolitičkom kontekstu, i zagovaramo i podržavamo sve mjere koje će značajno unaprijediti transparentnost, poboljšati bezbjednost i spriječiti zloupotrebe i kriminalne aktivnosti. Slažemo se da je došlo vrijeme da se razmotri jači regulatorni okvir koji će osigurati da samo oni koji su posvećeni najvišim standardima upravljanja i dužne pažnje mogu da rade u sektoru investicionih migracija.
Međutim, jednako je važno razumjeti da su neke od bojazni koje su iznesene u nedavnoj parlamentarnoj debati uglavnom ili teoretske prirode ili predstavljaju vrlo mali dio realnosti investicionih migracija zbog rigorozne provjere podobnosti i drugih postupaka i zaštita u okviru principa „upoznaj svog klijenta“ koji su već uspostavljeni. U partnerstvu sa specijalizovanim firmama za vršenje provjere podobnosti i mnogim suverenim državama koje vode programe za sticanje boravka i državljanstva putem ulaganja, zajednički smo uložili značajno vrijeme i kapital u stvaranje vrlo jakih sistematskih pristupa upravljanju rizicima koji pariraju ili čak nadmašuju one kod drugih vodećih svjetskih pružalaca profesionalnih usluga i banaka. Iako investitorska strana ovog sektora mora biti u značajnom fokusu, mora se voditi računa i o državnoj strani jednačine.
Programi investicionih migracija donose milijarde eura prijeko potrebnog kapitala suverenim državama koje bi inače morale biti prikupljene putem oporezivanja ili povećanja državnog duga i budžetskih deficita. Postoje brojni objektivni izvori koji ukazuju ne samo na vrijednost same injekcije likvidnosti, već i na šire koristi u smislu usmjeravanja stranih direktnih ulaganja (SDI) u zemlje EU kao što su Malta, Grčka, Letonija, Španija ili Portugal. Ovi programi donose istinsku društvenu prednost ne samo kroz povećanje državnih prihoda, otvaranje novih radnih mjesta i povećanu potrošnju na infrastrukturu, već kroz stvaranje novih mogućnosti na svim nivoima društva.
Henley & Partners želi da približi neophodan kontekst i pojasni sljedeće:
- Da bismo sticanje državljanstva kroz ulaganje sagledali u širem kontekstu: svake godine se kroz naturalizaciju odobri otprilike 900,000 državljanstava sveukupno u EU, što iznosi približno 9 miliona u periodu od 10 godina. Onih 6,000 državljanstava stečenih kroz ulaganje u protekloj deceniji čine manje od 0.1% od tog ukupnog broja. Dok se za naturalizaciju sprovedenu drugim kanalima sprovodi minimalna ili nikakva provjera podobnosti, za one koji su naturalizovani u državljanstvo EU putem programa ulaganja radi se opsežna dubinska provjera podobnosti u 100% slučajeva.
- Svi programi za sticanje državljanstva putem ulaganja imaju uspostavljene opsežne bezbjednosne mjere, a kao rezultat toga, stope odbijanja u okviru ovih programa u EU su visoke. Malta, na primjer, odbija značajan procenat ukupnih kandidata jer ne zadovoljavaju njene stroge kriterijume. Ove brojke treba uporediti sa sličnima koje se odnose na zahtjeve za državljanstvo na osnovu porijekla, na primjer, koje zemlje članice EU često sprovode uz vrlo malo ili nimalo dubinske provjere vjerodostojnosti dokumentacije o porijeklu (koja se može lako falsifikovati), a kamoli i samih podnosilaca zahtjeva.
- Programi investicionih migracija zemalja članica EU donijeli su oko 25 milijardi eura stranih direktnih investicija u EU tokom protekle decenije. Ovi programi generišu ogromnu ekonomsku i društvenu vrijednost u Evropi, posebno za manje ekonomije. Nakon svjetske finansijske krize, a posebno evropske dužničke krize, ovi programi su omogućili način ekonomskog oporavka i rasta za mnoge evropske države i stanovništvo čiji se značaj ne može precijeniti.
Zajedničkim radom ovog sektora i vlada koje sprovode vodeće programe investicionih migracija širom svijeta, stvara se istinska prilika za razvoj regulacije koja će ovaj sektor staviti u mnogo jaču poziciju da upravlja pratećim potencijalnim rizicima, što je u interesu svih uključenih aktera. Što je još važnije, budući da će ovaj sektor osigurati kontinuirano stvaranje vrijednosti za društva u većini država članica EU, to će dugoročno donijeti veliku korist Uniji. Ostale grane koje se bave tokovima likvidnosti od više milijardi eura i koje su uključene u pitanja suvereniteta su dobro regulisane od strane nadležnih organa tako da mogu razborito da upravljaju rizikom i iskoriste svoju priliku.
Nastavak teksta možete pročitati na ovom LINKU.
Komentari (0)
POŠALJI KOMENTAR