Bojović: Litijaška politika će na predstojećim izborima doživjeti poraz

Nema dileme da današnja Crna Gora nije opredmećeni politički ideal autentičnih crnogorskih suverenista. Predugo putuje prema EU, oskudna je kada je riječ o vladavini zakona, zasnovana je na ranjivom i pogrešnom ekonomskom konceptu i ortačkom kapitalizmu, primjer je partitokratskog društva u kojem je slobodni građanin marginalizovan i revoltiran, tjeskobna je zbog nesmjenjivosti vlasti ali još više frustrirana zbog nametljive i primitivne velikosrpske alternative. To je u intervjuu za Novi Magazin kazao čelnik nekadašnjeg Pokreta za nezavisnu Crnu Goru Rade Bojović. 

Intervju prenosimo integralno: 

Crna Gora je 21. maja obilježila 14 godina nezavisnosti. Je li to danas država kakvu ste željeli i Vi kao jedan od lidera Pokreta za nezavisnost Crne Gore?

Većim dijelom nije i to se odnosi na unutrašnju politiku. Manjim dijelom jeste i tu je riječ o evroatlantskom opredjeljenju Crne Gore. Inače, pripadao sam onim pristalicama nezavisnosti koji su se u kontinuitetu, od raspada SFRJ, zalagali za državu koja će postati članica EU i biti primjer pravedne, građanske, sekularne, antifašističke i ekonomski održive političke zajednice. Pritom, željeli smo i državu u kojoj će se marginalizovati destruktivna, nemoralna i anahrona velikosrpska politika i intenzivno podstaći proces oporavka od rušilačke 1989.

Istovremeno, željeli smo i državu u kojoj će pobjeda državotvorne ideje biti u interesu svih građana i ujedno postati dobar politički okvir za prevrednovanje suprostavljenih predreferendumskih politika. Međutim, to nažalost nije bilo moguće. I to ne samo zbog kontroverznog nasljeđa i slabog reformatorskog potencijala Đukanovićevog DPS-a kao ključne suverenističke stranke, već ništa manje i zbog nepopravljivo regresivne i anahrone unionističke opozicije. Kada tome dodamo i odsustvo emancipatorskog potencijala kod većine građana onda dobijamo ono što nije bilo željeno ali je bilo realno. Tako da danas u Crnoj Gori imamo dekadentnu vlast, narod koji nije bolji od vlasti i dominirajuću opoziciju koja je gora od naroda. Međutim, i ovakva Crna Gora je mnogo bolja od one koju bi smo imali da je pobijedila unionistička politika, s obzirom na to da je najveći domet takve politike bio najamništvo prema Beogradu i tumaranje u maglama antizapadne rusofilije i pravoslavnog klerikalizma.

Početkom devedestih godina suverenisti su se zalagali za pravnu državu, prosperitetnu ekonomiju, građansku demokratiju, evropsku političku zajednicu. Kakva je u tom pogledu današnja Crna Gora? 

Nema dileme da današnja Crna Gora nije opredmećeni politički ideal autentičnih crnogorskih suverenista. Predugo putuje prema EU, oskudna je kada je riječ o vladavini zakona, zasnovana je na ranjivom i pogrešnom ekonomskom konceptu i ortačkom kapitalizmu, primjer je partitokratskog društva u kojem je slobodni građanin marginalizovan i revoltiran, tjeskobna je zbog nesmjenjivosti vlasti ali još više frustrirana zbog nametljive i primitivne velikosrpske alternative. S druge strane, u Crnoj Gori postoje i oni čija razmišljanja i uvjerenja, iako nijesu stranački organizovana, predstavljaju oslonac buduće evropeizirane, moderne i samosvojne Crne Gore.    

Šta su najveći aktuelni problemi sa kojima se suočava Crna Gora?

Najveći problemi su u domenu unutrašnje politike, dok su spoljnopolitički problemi vezani za usporen proces pridruživanja EU, kao i importovanje nestabilnosti iz etno-nacionalističke i klerikalizovane Srbije. Kada je riječ o unutrašnjoj politici onda su ključni problemi vezani za uspostavljanje funkcionalne pravne države, prevladavanje siromašne ekonomije i neodrživih javnih finansija, hiberniranu partitokratiju i neodgovornu političku klasu, DPS koji je srastao sa državom, brojnu i nekompetentnu birokratiju, potisnutu kulturu, obrazovni sistem koji nije zasnovan na kritičkoj misli, kao i nedovršena identitetska pitanja koja otvaraju prostor dekonstrukciji građanske i multietničke zajednice i vode osporavanju crnogorskog nacionalnog, duhovnog i kulturnog utemeljenja.     

Ima li DPS, koja je na vlasti zajedno sa Milom Đukanovićem tri decenije, alternativu u današnjoj opoziciji, jer često se može čuti da je od ove vlasti samo gora ova opozicija? 

Od pada Miloševića pa sve do danas u Crnoj Gori egzistira dominirajuća opozicija koja je gora od Đukanovićevog DPS-a. Naime, tu se radi o opozicionoj politici koja je u periodu raspada SFRJ, zajedno sa tada još moćnijim DPS-om koji su vodili Bulatović i isti Đukanović, bila slijepi poslušnik Miloševićeve politike i zagovornik velikosrpskih ideja i praksi koje su zakonomjerno završile u masovnim ratnim zločinima i genocidu u Srebrenici. Na taj način se dominirajuća opozicija (DF, SNP itd.) pretvara u skup zamrznutih opozicionara čiji je najveći domet da sluđuju svoje frustrirane pristalice i trče pod skute srpskih episkopija u Crnoj Gori.

Pritom, čak i onaj dio mlađe opozicije (Demokrate) koji je pripadao istom retrogradnom političkom krugu, ali motivisan izvjesnim distanciranjem od kompromitujućeg nasljeđa, nema snage da odbaci ideje koje su restlovi antievropske ili klerikalizovane velikosrpske politike. Tako da je ključ objašnjenja dugog trajanja Đukanovićevog DPS-a u političkoj prirodi njegovih neprilagodljivih i prevaziđenih oponenata koji ne mogu imati većinu u biračkom tijelu ali mogu da uvijek posluže kao anticrnogorska i antievropska strašila koja su unaprijed osuđena na izborne poraze.

Da li su po Vašem mišljenju vlast i vodeće crnogorske kulturne i obrazovne institucije kao što su CANU, Matica crnogorska ili Univerzitet CG u defanzivi kada je riječ o aktuelnom djelovanju velikosrpske politike u Crnoj Gori?

Nema dileme da je nedovoljan društveni i institucionalni otpor aktuelnoj velikosrpskoj pobuni koju predvodi SPC uz otvorenu podršku zvaničnog Beograda. Ipak, za razliku od Matice crnogorske koja se oglašavala i kroz svoju publicistiku jasno osuđivala i razotkrivala politički karakter kvazi-litijaških aktivnosti, druge dvije mnogo moćnije, uticajnije i izdašnije finansirane ustanove su svojim ćutanjem sebe nesumnjivo diskreditovale u očima progresivne crnogorske javnosti. Međutim, to nije novo kada su u pitanju CANU i Univerzitet CG, jer se radi o poslovično oportunističkim institucijama koje vole da se bave "metafizičkim" pitanjima kada god su prisutne teže političke prilike.

Da li je glavni nosilac velikosrpske politike kada je riječ o Crnoj Gori Srpska pravoslavna crkva?

Apsolutno i odavno. Stalni politički porazi velikosrpskih i ex-unionističkih stranaka doveli su do toga da jedini preostali stožer otpora postane SPC. Tako su srpske episkopije pod vođstvom Amfilohija i odnedavno protežiranog Joanikija postale krovni opozicioni akter, koji terenski okuplja i koordinira najveći dio tzv. prosrpske opozicije.

U javnosti se često od strane tzv. prosrpskih stranaka može čuti da su Srbi diskriminisani u Crnoj Gori. A kako biste ocijenili položaj Crnogoraca u Crnoj Gori? 

Ni jedna nacija u Crnoj Gori nije diskriminisana i to je notorna politička laž. Inače, tu neistinu najviše voli da deklamuje prethodno pomenuta opozicija koja glumi srpsku dijasporu u Crnoj Gori i preko koje srpski predsjednik Vučić i SPC brane "ugroženo srpstvo". Pritom, ako već tražite političku diskriminaciju onda ćete je moći pronaći u stranačkim kadrovskim politikama. Jednako kod vlasti, kao i kod opozicije. Dok, što se tiče Crnogoraca, činjenica je da je većinski i državotvorni narod u nezavisnoj crnogorskoj državi i dalje osporavan od strane beogradskih velikosrpskih krugova, kao i od strane njihovih plagijatora u Crnoj Gori. Međutim, problem sa anticrnogorskom politikom je u tome što je unaprijed osuđena na neuspjeh, ne samo zbog toga što Crnogorci nemaju rezervnu državu već i zbog toga što brojna iskustva sa velikosrpskom politikom danas predstavljaju garanciju njene propasti.  

Kako ocjenjujete nedavnu izjavu Mitropolita SPC u Crnoj Gori Amfilohija koji prijeti skorim nastavkom tzv. litija? Da li nove litije mogu destabilizovati Crnu Goru?

Epidemiološke prilike su privremeno spriječile Amfilohija i njegov litijaški neočetnički pokret da nastavi sa prijetećim uličnim protestima. Ipak, realno je očekivati nove demonstracije u susret predstojećim parlamentarnim izborima. Pošto je SPC postala središte koje okuplja razdrobljene velikosrpske stranke onda je evidentno da će se produžiti aktivnosti koje unose nemir i prijete destabilizacijom Crne Gore. Međutim, mislim da je i pored metiljavosti i kalkulanstva vlasti i državnih institucija nerealno očekivati da klerikalizovana opozicija može išta bitnije napraviti osim što će pretpjeti još jedan izborni poraz.

Kako komentarišete aktuelno ponašanje zvanične Srbije prema Crnoj Gori?

Kao neprijateljsko, pijemontsko i asimilatorsko. Pritom je garnirano starim istorijskim lažima i obmanama o Crnoj Gori. Poput onih o drugoj srpskoj državi koja je vapila za "plemenitim samouništenjem", ili Njegošu kao osvjedočenom srpskom pjesniku, iako nikad u Srbiju niti je kročio niti je tzv. srpstvo svodio na nacionalno pitanje a još manje ga je smatrao prioritetnim u odnosu na crnogorstvo ili jugoslovenstvo, ili Petrovićima kao dinastiji koja je jedva čekala da izvrši suicid i ukine sopstvenu državu, ili razdrobljenom "srpskom" narodu koji se istražio i pretvorio u "neokomunističke" Crnogorce, ili fantomskoj Crnogorskoj pravoslavnoj crkvi koja možda jeste postojala ali se ne zna kako i što joj je to uopšte šćelo itd. Tako da kada danas slušamo neistinite i patetične izjave srpskog patrijarha ili kobajagi zabrinutog radikalskog predsjednika Srbije onda sve to postaje inspirativan sinopsis za politički teatar. Jer, udružena pašićevska i dražina Srbija, osim što sebi nanosi nepopravljivu štetu i dugoročno kvari odnose sa Crnom Gorom, teško će uspjeti da uredi crnogorske prilike po svom naumu.      

Kako u svijetlu svih ovih dešavanja vidite političku perspektivu Crne Gore?

Litijaška politika će na predstojećim izborima doživjeti poraz. Crna Gora će i pored svih problema nastaviti da istrajava na euro-atlantskom putu. Na srednji rok svjedočićemo kraju Đukanovićevog DPS-a, ali i diskreditaciji domaće velikosrpske politike. Ujedno, otvoriće se vrata alternativnim politikama koje će biti posvećene evropskoj, građanskoj, multietničkoj, pravednoj i socijalnoj državi. Uz tijesnu saradnju sa prosvetiteljskim, socio-liberalnim i pluralističkim Zapadom Crna Gora ima šansu da se nesmetano razvija i bude primjer otvorenog i tolerantnog društva.