Za Antenu M piše: Oleksandr Levčenko
Državne rafinerije u Indiji prestale su da kupuju naftu i naftne derivate iz Rusije. Dana 30. jula 2025. godine, agencija Reuters je izvijestila da su indijska vlada i rukovodstvo državnih rafinerija ozbiljno shvatili obećanje predsjednika Sjedinjenih Američkih Država da će uvesti sekundarne sankcije onima koji nastave da kupuju velike količine ruske nafte i derivata. Već 14. jula 2025. godine, Donald Tramp je zaprijetio carinama od 100% zemljama koje kupuju rusku naftu.
Indija je treći najveći uvoznik nafte na svijetu i najveći kupac ruske sirove nafte koja se transportuje morem. Štaviše, Indija je kupovala tri puta više ruske nafte nego što joj je bilo potrebno za sopstvene ekonomske potrebe. Većinu „viška“ ruske nafte Indija je preprodavala trećim stranama uz premiju, čime je značajno dopunjavala svoj budžet.
Čak je i američki predsjednik Džo Bajden dva puta imao poseban razgovor s indijskim premijerom Narendrom Modijem u vezi sa kupovinom ruske nafte i derivata. Svaki put, šef indijske vlade obećavao je da će preduzeti korake u pravcu saradnje sa SAD-om, Ukrajinom i zapadnim demokratijama. Ipak, izgleda da su samo odlučne prijetnje Donalda Trampa imale stvaran uticaj na Nju Delhi.
Četiri indijske državne rafinerije – Indian Oil Corp, Hindustan Petroleum Corp, Bharat Petroleum Corp i Mangalore Refinery Petrochemical Ltd – obustavile su kupovinu ruske nafte u trećoj dekadi jula ove godine. Isporuke sirove nafte Ural državnim rafinerijama u Indiji biće zamijenjene uglavnom vrstama nafte iz Bliskog istoka. Još nije poznato da li će privatne indijske rafinerije Reliance Industries i Nayara Energy prestati da kupuju rusku naftu. Međutim, u svakom slučaju, vlada i državne rafinerije kontrolišu više od 60% ukupnih kapaciteta za preradu nafte u Indiji, što se odnosi na preradu 5,2 miliona barela dnevno.
Najmanje četiri tankera sa ruskom naftom trenutno su usidrena kod obala Indije. Ne mogu da se istovare jer indijske rafinerije odbijaju da prihvate rusku sirovinu. Prema podacima o praćenju brodova, tankeri Achilles i Elyte trenutno su usidreni u blizini grada Jamnagara. Ovi brodovi preuzeli su teret krajem juna iz ruskih luka Primorsk i Ust-Luga, gdje se obično utovaruje izvozna sirova nafta tipa Ural. Achilles i Elyte imaju nosivost od oko 700.000 barela. Oba tankera su pod sankcijama Evropske unije i Ujedinjenog Kraljevstva.
Dva druga tankera, Destan i Horae, takođe su na sidrištu kod indijske obale s teretom Ural nafte. Očekuje se da će Destan, koji je pod sankcijama EU i UK, pristati u luku Sikka u narednim danima. Horae, čije je odredište još nepoznato, za sada nije pod sankcijama EU, UK ili SAD. Odredišta ovih tankera mogu se naknadno promijeniti.
Kako navodi Reuters, državne rafinerije u Indiji su privremeno obustavile kupovinu ruske nafte još prošle sedmice. Prema toj publikaciji, razlozi za to bili su smanjenje popusta na rusku sirovinu i prijetnje američkog predsjednika Donalda Trampa u vezi s mogućim sankcijama.
Odluka Nju Delhija da uzme u obzir ultimatum Donalda Trampa ozbiljan je udarac prihodima Rusije od nafte, jer je Indija bila njen najveći kupac na svjetskom tržištu pomorskog izvoza. Odluka indijske vlade pokazuje da ekonomski pritisak i diplomatske mjere sa Zapada mogu da utiču na globalne tokove energije i ekonomije. Upravo uspješna trgovina ugljovodonicima omogućava Moskvi da obezbijedi finansijsku osnovu za rat protiv Ukrajine i sprovodi druge agresivne akcije širom postsovjetskog prostora.
Konkretno, prihodima od prodaje nafte Rusija finansira kupovinu iranskih jurišnih dronova, sjevernokorejskih balističkih raketa i kineskih proizvoda dvojne namjene za potrebe svog vojno-industrijskog kompleksa. Takođe, novcem od nafte Rusija proizvodi sopstveno oružje, isplaćuje plate vojnicima i finansira okupacione vlasti na privremeno okupiranim teritorijama Ukrajine. Pored toga, prihodima od „crnog zlata“ Rusija vodi hibridne ratove protiv zapadnih zemalja, vrši atentate, sabotaže, sajber napade, organizuje proteste, podstiče nerede, oštećuje podvodne energetske kablove, ometa navigacione signale i usmjerava migrante ka granicama EU.
Profit od izvoza ugljovodonika obezbjeđuje političku stabilnost Putinovog režima kroz subvencije, socijalna davanja i finansijsku kontrolu nad regionalnim vlastima. Prije početka sveobuhvatne invazije na Ukrajinu, više od 40% ruskog državnog budžeta dolazilo je iz izvoza nafte i gasa, a danas je taj procenat još veći. Međutim, ruska ekonomija je sada izgubila brojne izvozne proizvode usljed zapadnih sankcija. Na primjer, 2022. godine Rusija je zaradila više od 300 milijardi dolara od energenata. Zbog toga, smanjenje kupovine ruskih ugljovodonika nije samo ekonomski potez, već i direktan udarac sposobnosti Kremlja da vodi ratove, destabilizuje susjede i održava autoritarnu vlast.
Sjedinjene Američke Države su takođe uvele sankcije mreži „flote u sjenci“, koja prevozi naftu i derivate iz Irana i Rusije. Dana 30. jula 2025. godine, Kancelarija za kontrolu strane imovine (OFAC) pri Ministarstvu finansija SAD sankcionisala je više od 50 fizičkih i pravnih lica, kao i više od 50 plovila, koja su dio ogromnog pomorskog carstva kojim upravlja Hosein Šamkani, sin savjetnika iranskog vrhovnog vođe ajatolaha Alija Hamneija.
Hosein Šamkani koristi korumpirane veze i politički uticaj svog oca kako bi izgradio i kontrolisao ogromnu flotu tankera i kontejnerskih brodova. Mreža prevozi naftu i derivate širom svijeta, generišući desetine milijardi dolara prihoda.
Sankcije takođe odražavaju kontinuiranu saradnju OFAC-a sa Mrežom za borbu protiv finansijskog kriminala (FinCEN). Više od 115 novih sankcija predstavlja najveći broj do sada u okviru Trampove politike „maksimalnog pritiska“ na Iran, prema riječima američkog ministra finansija Skota Besanta.
Hoseinova mreža uključuje tankere, brodarske firme i fiktivne kompanije koje se često predstavljaju kao legitimne finansijske institucije, a zapravo peru milijarde dolara zarađenih prodajom iranske i ruske nafte, najčešće kupcima u Kini. Mreža ulaže napore da prikrije svoje operacije i veze sa porodicom Šamkani, Iranom i Putinovim režimom.
„Flota u sjenci“ uključuje i tankere i kontejnerske brodove. Operateri i menadžeri brodova se često mijenjaju, što otežava utvrđivanje krajnje odgovornosti i veza sa porodicom Šamkani. Već 2024. godine mreža je razotkrivena zbog isporuka krstarećih raketa, komponenti dronova i proizvoda dvojne namjene iz Irana u Rusiju, u zamjenu za rusku naftu.
„Flota u sjenci“ Irana, Venecuele i Rusije predstavlja višestruku prijetnju – ekološku, ekonomsku i bezbjednosnu. Brodovi često prikrivaju porijeklo nafte, registruju se u ofšor zonama poput Paname, Liberije i Maršalskih ostrva. Većina prihoda Rusije od izvoza nafte dolazi upravo kroz ovu flotu.
Uz to, koriste se stari, neodržavani brodovi, što povećava rizik od izliva nafte, požara i havarija, sa katastrofalnim posljedicama po morske ekosisteme. Zapadne demokratije i njihovi saveznici treba da pooštre sankcije, zabrane pristup lukama i moreuzima „tankerima u sjenci“, uvedu kontrolu nad pretovarom na otvorenom moru i obezbijede transparentnost vlasništva i osiguranja brodova.
Potrebna je koordinisana strategija G7 i Evropske unije. Aktivnosti ove mreže nijesu samo energetsko pitanje – to je globalni izazov za bezbjednost, životnu sredinu i međunarodno pravo.
Komentari (0)
POŠALJI KOMENTAR