Ministarstvo od plastelina

Za Antenu M piše: Radmila Tomović

Dosljednost u nedosljednostima čini se kao jedna od glavnih karakteristika rada vlade Milojka Spajića. Posljednja u nizu donešenih, pa odmah potom naprasno promijenjenih odluka je ona koja se odnosi na izbor direktora Filmskog centra Crne Gore.

Ministarstvo kulture i medija suspendovalo je preko noći sopstveni prijedlog da ponudi novi mandat aktuelnoj direktorki ove značajne kulturne institucije! Otvoreno ignorantskim odnosom prema argumentima kulturne zajednice, koja podržava reizbor aktuelne direktorke, ministarka Tamara Vujović još jednom je napravila ustupak političkim trgovinama i uticajima i potvrdila da ministrima iz redova Demokrata dosljednost traje kraće nego mački muž.  

Kako se već odavno pominje, čelnu poziciju u Filmskom centru pikirala je Nova srpska demokratija i za to mjesto planirala Radoslava T. Stanišića, reditelja zaposlenog u RTCG. Dobro obaviješteni izvori navode da je direktorska fotelja za R.T.S. zapravo nagrada za njegovo glasanje da Bećir Vuković dobije Trinaestojulsku nagradu.

Kako se spekuliše, iz istih razloga, biće nagrađen i njegov kolega iz žirija Dragan Koprivica i to direktorskom pozicijom u KIC-u. Nego, o tom potom.

Aktuelna direktorka Aleksandra Božović na direktorsku funkciju u Filmskom centru stupila je za vrijeme ministrovanja Vesne Bratić, što je bio sasvim dovoljan razlog za brojne sumnje i podozrenja velikog broja crnogorskih kulturnih poslenika. Njen dolazak pratile su i mnoge kontroverze. Kao ključna zamjerka izdvajana je činjenica da je bila članica nacionalističke organizacije Dveri. Postavljalo se i pitanje da li Božović uopšte ima crnogorsko državljanstvo?

Četiri godine kasnije, na kraju mandata, mišljenja sumnjičavih na početku dramatično su promijenjena. Reizbor Božovićke danas, sudeći po reakcijama,  podržavaju crnogorski filmski radnici, naglašavajući da je dosadašnja direktorka zavrijedila njihovo povjerenje upravo uspješnim odbijanjima uticaja politike na rad Filmskog centra, profesionalnim odnosom i razumijevanjem da praksu umrežavanja sa Evropom treba nastaviti i razvijati kao ključnu premisu rada ove značajne institucije.

Filmski centar je, kako ističu, član najprestižnijih filmskih organizacija u Evropi i ima status patrona Evropske filmske akademije, koja baštini evropske vrijednosti. U posljednje četiri godine potpisani su memorandumi o saradnji sa brojnim filmskim centrima drugih država. Potpisan je i prvi bilateralni ugovor o koprodukciji između Crne Gore i Republike Francuske. Nije nevažno istaći i da je finansijsko poslovanje JU Filmski centar 2022. godine dobilo pozitivno mišljenje Državne revizorske institucije.

Sa crnogorskim kolegama saglasili su se i profesionalci iz Evropske filmske akademije. U ime više od 5.400 članova Akademije, predsjednik Matthijs Wouter Knol premijeru Spajiću uputio je pismo u kojem izražava zabrinutost zbog političkog imenovanja direktora Filmskog centra.

Zašto je Filmski centar zanimljiv plijen u političkim trgovinama? Zainteresovanost za kulturu? Naravno da ne. U najkraćem - Filmski centar je važan jer povezuje nasljeđe, sadašnjost i budućnost filma, čuvajući identitet, ali i otvarajući prostor za nove umjetničke glasove. Šta to znači? Za lakše razumijevanje treba samo povući paralelu sa onim što je jedan od zadataka jednog Javnog servisa – čuvanje jezika, tradicije i kulturnog nasljeđa.

U sličnim institucijama, u drugim državama,  uloga ovih ustanova je sasvim jasna i definisana. One štite domaća filmska ostvarenja, podstiču razvoj filmske umjetnosti, jačaju vidljivost domaće kinematografije u svijetu, u saradnji sa drugim institucijama kulture oblikuju strategije razvoja kulturne politike, obrazuju mlade stvaraoce. Jednom riječju oblikuju i identitet i javno mnjenje. Prevedeno na jezik politike, institucije kulture u nedobronamjernim rukama, zgodna su platforma za afirmaciju nacionalističkih ideologija i projekata. Tako bi se lako moglo desiti da umjesto skulpture Pavla Đurišića u manastiru, gledamo ekranizovano žitije osuđenog ratnog zločinca na filmskom platnu. Ko zna?

Uvidom u Zakon o kinematografiji i Odluku o osnivanju JU Filmski centar Crne Gore lako je prepoznati važnost uloge čelnog čovjeka i same  kulturne institucije. Na raspolaganju su novac, međunarodne veze i oblikovanje javnog mnjenja.

Plijen bogom dan za političke i ideološke trgovce.