Novoizabrani papa odlučno izaziva dominaciju vještačke inteligencije, navodi se u današnjoj analizi lista POLITICO.
Papa, kao poglavar Katoličke crkve, kroz istoriju je odgovarao na velike izazove svog vremena – od jeretika i epidemija do invazija. U 2025. godini, papa Lav XIV odlučio je da borba protiv nekontrolisanog razvoja vještačke inteligencije postane jedno od ključnih pitanja njegovog pontifikata.
U svom prvom zvaničnom obraćanju kardinalima, upozorio je na prijetnje koje vještačka inteligencija može predstavljati po "ljudsko dostojanstvo, pravdu i rad". Samo dva dana kasnije, u razgovoru sa novinarima, pohvalio je „ogroman potencijal“ tehnologije, ali je istakao da ona mora biti korišćena odgovorno, „za dobro svih ljudi“.
Baš kao i njegov imenjak iz 19. vijeka, papa Lav XIII, poznat po tome što je branio prava radnika u vrijeme industrijske revolucije, i Lav XIV želi da se postavi kao zaštitnik društvene ravnoteže suočene s modernim, nezaustavljivim tehnologijama. Kako je saopštio portparol Vatikana nakon zaključenja konklave, izbor imena Roberta Prevosta za papu „nije bio slučajan“.
„Crkva nas poziva da gledamo ka nebesima, ali i da hodamo ovom zemljom u skladu sa vremenom u kojem živimo“, kazao je za Politico fra Paolo Benanti, franjevac i savjetnik Vatikana za etiku vještačke inteligencije. Prema njegovim riječima, nije ništa neobično što se Crkva uključuje u raspravu o savremenim tehnološkim izazovima.
„Vatikan želi da spriječi razvoj AI tehnologija koje bi mogle narušiti ljudska prava i dostojanstvo, a koje bi posebno teško pogodile radnike sa nižim kvalifikacijama“, kazala je Marija Savona, profesorka ekonomije inovacija na rimskom univerzitetu Luiđi Guida Karli (LUISS) i Univerzitetu Saseks, ekspertkinja za AI.
Etičari, filozofi, pa i sami tehnološki lideri već su upozoravali na opasnosti koje prijete ako kompanije počnu stvarati „inteligentna bića“. Vlasnik platforme X i tvorac AI bota Grok, milijarder Ilon Mask, već je govorio o opasnosti od „dozivanja demona“ kroz neodgovoran razvoj vještačke inteligencije, uporedivši to sa stvaranjem „digitalnog boga“.
Vatikan je još pod prethodnim papom Franjom počeo da traži svoje mjesto u regulisanju AI sektora. Još 2020. godine, okupio je vjerske i političke lidere, kao i predstavnike velikih tehnoloških kompanija poput IBM-a i Cisca, kako bi potpisali tzv. Rimski poziv na etiku AI-ja – dokument kojim se zalažu za razvoj odgovorne i društveno korisne vještačke inteligencije. U januaru ove godine, Vatikan je objavio zvaničnu izjavu u kojoj upozorava da AI može dovesti do toga da „čovjek postane rob vlastitog rada“.
Kao prvi papa koji dolazi iz Sjedinjenih Američkih Država, zemlje Silicijumske doline i kolijevke tehnološke revolucije, i kao diplomirani matematičar, Lav je u jedinstvenoj poziciji da nastavi da nosi baklju napretka.
Vašington trenutno predvodi talas deregulacije, a predsjednik Donald Tramp ukida bezbjednosna pravila koja je uveo njegov prethodnik Džo Bajden, istovremeno predstavljajući plan za ulaganje od pola triliona dolara u AI infrastrukturu, u saradnji sa vodećom kompanijom OpenAI.
Čak i Evropska unija, koja je do sada prednjačila u regulaciji vještačke inteligencije, mijenja svoj pristup u pravcu veće konkurentnosti, najavljujući „ciljane korekcije“ zakona o AI i udvostručujući ulaganja u razvoj računarske moći. Na samitu o AI održanom u Parizu u februaru, svjetski lideri više su govorili o sklapanju dogovora nego o postavljanju ograničenja.
Za Benantija, uloga Crkve kao „stručnjaka za ljudskost“ može biti pokretačka snaga za lidere, posebno u katoličkim zemljama, „da se stvori AI koji vodi računa o čovjeku i koji je u skladu sa socijalnom pravdom“.
U svom prvom razgovoru sa italijanskom premijerkom Đorđom Meloni, papa Lav i ona su se saglasili da će nastaviti saradnju na razvoju „etičke i na čovjeka usmjerene vještačke inteligencije“. Prošle godine, na poziv Meloni, papa Franjo se obratio liderima G7 upravo na temu etike u AI.
„Zainteresovanost Vatikana za AI nije ništa čudno“, kaže Savona. „Franjo je takođe pokazao veliko interesovanje za klimatske promjene, što je takođe savremena tema. Misija Crkve je da ostane vjerna svojim osnovnim principima, ali i da se prilagođava vremenu“.
Vatikan bi mogao da iskoristi svoju mrežu u zemljama globalnog juga kako bi „podstakao demokratskiji pristup“ AI tehnologijama, u trenutku kad se moć sve više koncentriše u rukama tehnoloških giganata i bogatijih država, i da pomogne u stvaranju globalno usklađenih pravila, koja su trenutno dominantno evropska, smatra Savona. „To bi bilo izuzetno korisno“.
Papa je, prema njenim riječima, svjestan da Crkva „može pomoći ljudima da shvate svijet koji se mijenja, da ga usmjeri ka poštovanju ljudskog dostojanstva i pokaže kako tehnološke inovacije mogu služiti društvenoj brizi“.
Ni sam Lav nije uspio da izbjegne izazove koje donosi AI. Samo sedmicunakon što je postao papa, na YouTubeu se pojavio video u kojem navodno hvali predsjednika Burkine Faso Ibraima Traorea zbog toga što je uporedio bogatstvo Vatikana sa siromaštvom u Africi. Vatikan je označio taj video kao lažan, riječ je o deepfakeu, dijelu šireg trenda AI sadržaja koji se šire afričkim društvenim mrežama i predstavljaju Traorea kao uzor pan-afričkog liderstva.
Odnos nauke i Vatikana nije uvijek bio jednostavan. Još u 17. vijeku, teološke vlasti su osudile astronoma Galilea Galileja zbog jeresi, jer je tvrdio da se Zemlja okreće oko Sunca.
Ali sukob između vjere i tehnologije je, kako kaže Benanti, savremeni koncept, mnogi naučnici kroz istoriju bili su i vjernici.
Koliko će papa Lav zaista uspjeti u svojoj misiji, zavisiće od njegove sposobnosti da utiče na druge, i možda od njegove harizme.
„Vatikan ima veoma snažnu moralnu težinu. Njegov glas je izuzetno autoritativan“, zaključuje Savona.
Komentari (0)
POŠALJI KOMENTAR