Bruner: Moramo sarađivati s Libijcima da zaustavimo Putinovu upotrebu migranata kao oružja

Komesar EU za migracije Magnus Bruner rekao je za POLITICO da je spreman na pregovore s Halifom Haftarom, koji ga je ranije ovog mjeseca izbacio iz Bengazija.

Evropska unija mora biti spremna na pregovore s libijskim liderom Halifom Haftarom, koji je blizak Rusiji, kako bi spriječila predsjednika Rusije Vladimira Putina da migracije dodatno koristi kao sredstvo pritiska, rekao je komesar EU za migracije Magnus Bruner za POLITICO.

„To što Rusija jača svoj uticaj u Libiji upravo jeste ono što nas brine, i zato moramo biti angažovani i u Libiji“, rekao je Bruner u intervjuu za POLITICO u petak na samitu ministara unutrašnjih poslova EU u Bavarskim Alpima, a koji je objavljen danas. „Svakako postoji opasnost da Rusija… koristi migrante i temu migracija u cjelini kao oružje protiv Evrope. To se već dešava, i naravno, strahujemo da Rusija ima slične namjere i kada je u pitanju Libija.“

Njegove izjave dolaze svega nekoliko sedmica nakon što je Haftar ponizio Brisel time što je izbacio komesara za migracije iz Bengazija, tokom njegove posjete Libiji sa ministrima iz Italije, Grčke i Malte, koji nastoje da zaustave priliv migranata iz Sjeverne Afrike.

Libijske vlasti su tada proglasile Brunera „nepoželjnom osobom“, jer su on i ostali članovi evropske delegacije odbili da se fotografišu sa Haftarovim ministrima, plašeći se da bi to moglo izgledati kao priznanje administracije koju većina svijeta ne priznaje, prema rekonstrukciji događaja koju je objavio POLITICO, pozivajući se na razgovore s više zvaničnika.

Brunerove izjave ukazuju na to da EU planira da obnovi razgovore s Haftarom uprkos rezervama koje evropski lideri imaju prema saradnji s njim. Haftar, koji predvodi Libijsku nacionalnu armiju, kontroliše istočni dio zemlje kao vojni lider i intenzivira saradnju s Putinom.

„U Bengaziju nijesmo znali s kim tačno razgovaramo“, rekao je Bruner. „Proces nije bio sasvim jasan. Zato na kraju do razgovora nije ni došlo. Ali mi smo, naravno, spremni da ih nastavimo u svakom trenutku. Po mom mišljenju, to je hitno potrebno“, dodao je.

„Na tehničkom nivou i dalje postoje kanali komunikacije koji dobro funkcionišu“, rekao je, govoreći o kontaktima EU s predstavnicima Haftara.

Rastuća zabrinutost u Evropi

Evropa djeluje iz sve većeg osjećaja hitnosti, dok Italija i Grčka upozoravaju na rast broja tražilaca azila koji morskim putem stižu iz Libije. Iako je broj neregularnih prelazaka granice u EU u prvoj polovini 2025. pao za 20 odsto u odnosu na isti period prošle godine, broj dolazaka preko centralne mediteranske rute iz Sjeverne Afrike je porastao, pa ta ruta ostaje najaktivnija, sa 39 odsto svih neregularnih dolazaka.

Zbog tog porasta, grčka vlada je obustavila obradu zahtjeva za azil za migrante koji u Grčku dolaze morskim putem iz Sjeverne Afrike, u trajanju od tri mjeseca, što su organizacije za ljudska prava oštro kritikovala.

U centru brige EU nalazi se strah da bi Putin mogao učiniti u Libiji ono što je već pokušao u dijelovima istočne Evrope, gdje, kako kažu evropski zvaničnici, vodi hibridni rat protiv EU koristeći migracije kao sredstvo pritiska. Zemlje EU optužuju Minsk i Moskvu da podstiču neregularne prelazke granice kroz Poljsku i Litvaniju, s ciljem izazivanja političkih podjela i jačanja podrške antiimigracionim, često proruskim partijama.

Bruner je rekao da opasnost od Putinovog uticaja u Libiji Evropi ne ostavlja mnogo izbora, osim da razgovara s Haftarom i „stavi sve opcije na sto kad je riječ o migracionoj diplomatiji“. To bi, prema njegovim riječima, podrazumijevalo povezivanje pregovora o migracijama s pitanjima kao što su razvojna pomoć Libiji ili olakšavanje dobijanja viza za libijske građane.

U utorak se očekuje da će ministri unutrašnjih poslova EU raspravljati o tome kako da se odnose prema Libiji, tokom neformalnog samita u Kopenhagenu na kojem učestvuje i Bruner.

Na samitu o migracijama održanom 18. jula na najvišem vrhu Njemačke, Zugšpiceu, ministri unutrašnjih poslova pokušali su da usaglase zajedničke prijedloge o strožim pravilima EU za migracije. Postignut je dogovor o više mjera, uključujući uspostavljanje centara za povratak odbijenih tražilaca azila izvan teritorije EU i omogućavanje deportacija u Siriju i Avganistan. Samit su zajedno organizovale Njemačka i Francuska, a prisustvovale su i druge članice EU sa oštrijim migracionim stavovima, poput Poljske i Danske.

Libija i dalje predstavlja posebnu zabrinutost za evropske lidere. Prema podacima UNHCR-a, u toj zemlji boravi preko 600.000 raseljenih osoba. EU je izdvojila sredstva za libijsku obalsku stražu kako bi spriječila migrante da dođu do evropske obale, uprkos raširenim izvještajima o kršenju ljudskih prava.

U izvještaju Ujedinjenih nacija iz 2023. navodi se da postoje dokazi o zločinima protiv čovječnosti počinjenim nad migrantima u Libiji, uključujući „ogromnu količinu“ dokaza o sistematskom mučenju i seksualnom ropstvu.

Zapadni dio Libije je pod kontrolom međunarodno priznate Vlade nacionalnog jedinstva sa sjedištem u Tripoliju. Istočnim dijelom zemlje upravlja Haftar, a i Zapad i Rusija nastoje da pojačaju svoj uticaj u toj regiji.

Evropski lideri godinama sarađuju s libijskim moćnicima kako bi suzbili neregularne migracije iz Afrike, još od vremena bivšeg lidera Moamera Gadafija, koji je ubijen tokom pobune 2011. godine.