Autori: Daniel Serwer i Siniša Vuković
U redovnoj kolumni za Peacefare, američki stručnjak za Balkan, profesor na Johns Hopkins Univerzitetu, Daniel Server, ovoga puta zajedno sa svojim kolegom Sinišom Vukovićem, napravili su paralelu sa porukama i izgovorima koje je upotrebljavao Vladimir Putin kao predtekst za invaziju na Ukrajinu, sa onima koje već godinama upotrebljava Aleksandar Vučić i njegov ministar Aleksandar Vulin.
Ista retorika, iste pretenzije i na Balkanu, koje konačano treba uzeti za ozbiljno, upozoravaju autori!
Jedan od nas kritikovao je pohvale američkog State departmenta predsjedniku Srbije, Vučiću. Neke američke diplomate prihvataju teoriju po kojoj je on istinski proevropski orijentisan i da se brine samo za dobrobit Srba u susjednim zemljama. To je greška, posebno usred rata u Ukrajini. Njegovo rezonovanje o odgovornosti i odnosima Srbije sa susjedima, izrazito liči na opravdavanja Vladimira Putina za agresiju:
– Zaštita etničkih srodnika, zasnovana na pretpostavci da je predsjednik Rusije ili Srbije odgovoran da brani Ruse ili Srbe gdje god da žive.
– Preuveličavanje prijetnji sa kojima se Rusi/Srbi suočavaju u drugim zemljama i pozivanje na preventivno djelovanje, uključujući uplitanje u unutrašnju politiku susjednih zemalja.
– Upotreba grubih dezinformacija za preuveličavanje hitnosti, dok se izvještaji pripisuju drugima, kako bi se održala uvjerljivost.
– Eksploatacija pravoslavne crkve za traženje etničkog jedinstva zbog suočavanja sa navodnim vjerskim progonima.
– Zloupotreba lingvističkog identiteta da bi se tvrdilo da Moskva/Beograd štiti svakoga ko govori ruski/srpski.
Ovi i drugi primjeri pokazuju da Vučić, kao i Putin, odbacuje građanske identitete i ideju da se suverenitet zaustavlja na granicama jedne države.
Vučić se definitivno udaljio od liberalne demokratije i vratio se prema represivnom etnonacionalizmu. Mediji u Srbiji nijesu slobodni, a protivljenje vlasti sve je opasnije. Vučić se sprijateljio s Vladimirom Putinom, odbio da uskladi Srbiju sa sankcijama EU Rusiji, a čak i sada dopušta Air Serbiji da pojača usluge Moskvi. Vučić tvrdi da podržava suverenitet i teritorijalni integritet Ukrajine, kao što i mora, zbog pretenzija Srbije na Kosovo, ali čini malo da podrži Kijev.
Kao i Putin, koji zagovara “ruski svijet”, Vučić se takođe vezao za ljude koji vjeruju u stvaranje šireg etnonacionalističkog poretka od teritorija koje Srbija trenutno zauzima - u “srpski svet”. On se obično poziva na vlastitu ulogu vis-a-vis “Srbi” (Srbi), a ne Srbi ili građani Srbije (Srbijanci).
Evo nekih od dokaza za Vučićeve iredentističke ambicije:
Srpski svet
26. septembra 2020. (tada) ministar obrane Aleksandar Vulin počeo je govoriti:
“Vučić treba da stvara srpski svet. Beograd mora da u sebi i oko sebe okupi sve Srbe, a predsednik Srbije je predsednik svih Srba”
- aprila, 2021. Vulin je precizirao:
“Trenutne geopolitičke prilike ne idu u prilog ideji ujedinjenja svih oblasti na kojima žive Srbi, ali to će se neminovno dogoditi za deset, dvadeset ili pedeset godina... gde god oni živeli, u Srbiji, Crnoj Gori, Republici Srpskoj. Ono što nam treba je situacija da se za brigu o svim Srbima, gde god da žive, upravlja iz jednog centra, a to je Beograd, i ja u tome ne vidim ništa sporno”.
Tokom stranačke konvencije, 18. jula 2021., Vulin je objasnio razloge za stvarnje srpskog sveta:
“Narod koji je doživeo genocid u Jasenovcu, koji je doživeo Oluju [hrvatsku vojnu operaciju 1995.] i martovski pogrom [2004. godine na Kosovu] nema pravo predati svoju sudbinu u ruke drugih, da drugi odlučuju o budućnosti svoje dece. Ljudi čije iskustvo pokazuje da kada nema svog vojnika, svog policajca, svog sudije, nema ni prava...Srbiji treba da ima vojsku koja može braniti Srbiju i Srbe gde god da žive.”
Suštinski, on poziva na zaštitu Srba stvaranjem Velike Srbije, ideje, koja je najmanje četiri puta odvela Slobodana Miloševića u rat.
Istog dana Vučić je reagovao:
“Zvanična državna politika je da su državne granice Srbije nepovredive i da nas tuđe granice ne zanimaju. Moramo zaštititi svoje i neupitno pokazati kakva je naša politika”.
Bez sumnje, nakon što je dobio po ušima od zapadnih diplomata, Vučić se sljedećeg septembra malo povukao:
“U tom pojmu [srpski svet] nema ničega pretećeg, ničega što bi bilo koga drugog ugrozilo... ne govori se o granicama ili bilo čemu drugom, a osim toga, to nije deo zvanične državne politike.”
Ali jeste
To jeste državna politika i Vučić to mora znati. Strategija nacionalne bezbjednosti Republike Srbije, koju je Skupština usvojila u decembru 2019., temelji se na sljedećim pretpostavkama:
“Zaštita suverenosti i teritorijalne celovitosti, vojna neutralnost, zaštita srpskog naroda van granica Republike Srbije, evropske integracije i efikasna pravna država”.
Što se tiče zaštite srpskog naroda koji živi van granica Srbije, Strategija precizira da je to “egzistencijalno pitanje opstanka Republike Srbije”.
To je opasnost za Bosnu, Crnu Goru i Kosovo
Ista Strategija takođe naglašava:
“Očuvanje Republike Srpske jedan je od spoljnopolitičkih prioriteta Republike Srbije”.
Kako bi objasnio što to tačno znači, Vulin je (opet kao ministar odbrane) u maju 2019. izjavio:
“Republika Srpska je uvek prioritet politike Vlade i predsednika Republike Srbije. Republika Srpska nema svoju vojsku, ali srpski narod ima svoju vojsku.”
Ovo je u suštini obećanje vojne intervencije u Bosni ako RS bude ugrožena, nešto što je Milošević odbio da učini.
Vučić je saglasan:
“Mi smo jedan narod, kao što kaže predsednik Milorad Dodik. Ne postoji nešto što su hrvatski Srbi ili bosanski Srbi. Moj otac nije bosanski Srbin, on je Srbin. Možda je iz Bosne, ali nije nikakav drugi Srbin, nego samo Srbin.”
Prijetnja intervencijom nije usmjerena samo protiv Bosne. Odgovarajući na optužbe crnogorskog predsjednika Đukanovića da Srbija ima ekspanzionističke teženje, Vučić je rekao:
“Đukanović treba da zna da ću ja uvek braniti Srbe, i uvek ću braniti Srbiju. Ja nemam alternativu, već svoju državu i svoj narod”.
Na Kosovu je rizik još jasniji: Vučić je mobilizovao srpsku armiju kada je Kosovo insistiralo na sprovođenju sporazuma o prekograničnom/graničnom priznavanju registarskih tablica(!).
Srbija je ozbiljna
Srbiju uzimam za ozbiljno. Njeno veliko ponovno naoružavanje (ruskim i kineskim, kao i zapadnim oružjem) služi ciljevima nacionalne sigurnosti, koji očito nijesu limitirani na sadašnju teritoriju Srbije. Niko ko gleda ruski agresivni rat protiv Ukrajine ne bi trebalo da propusti da prepozna ove rizike na Balkanu.
Orginalni naslov Serwerovog i Vukovićevog teksta objavljenog na peacefare.net -u glasi: Irredentism is not limited to Russia (Iredentizam nije ograničen samo na Rusiju)
Prevela: Biljana Jovićević
Komentari (0)
POŠALJI KOMENTAR