Piše: Novak ADŽIĆ, pravnik i istoričar
Oficir crnogorske vojske Boško (Musa) Vuković iz Bandića, selo Mokanji, sin je Petra Đ. Vukovića, protojereja Crnogorske pravoslavne crkve, kojega je u svještenički čin rukopoložio mitropolit Mitrofan Ban 2. januara 1886. Otac Boškov, Petar Vuković, bio je paroh Crnogorske pravosalvne crkve za parohiju bandićko-novoseljsku. Petar Vuković je kao vojni svještenik Komansko-zagaračkog bataljona učestvovao u Balkanskim ratovima (1912-1913). Bio je sudionik i Prvog svjetskog rata (1914-1916) do pada Crne Gore pod austro-ugarsku okupaciju. Njegov sin Boško (Musa) Vuković, tokom austro-ugarske okupacije Crne Gore (1916-1918), odmetnuo se u komite crnogorske, zbog čega je pop Petar Vuković bio interniran u logor »Vuksan Lekić«, iz kojega je oslobođen februara 1918. Otac Boška (Muse) Vukovića, pop Petar Vuković se 1918. deklarisao kao protivnik odluka tzv. Podgoričke skupštine i okupacije i aneksije Crne Gore od strane Srbije i njenih trupa. Bio je pristalica odbrane nezavisnosti Crne Gore i održanja kralja Nikole I Petroviča Njegoša na njenom prijestolu. Zbog svog političkog stava, a i zbog činjenice da mu sinovi Boško (Musa) Vuković i Ilija Vuković bili učesnici crnogorskog januarskog ustanka 1919. protiv velikosrpskih okupatora i osvajača Crne Gore i kasnijeg emancipatorskog crnogorskog komitskog pokreta, pop Petra Vukovića je okupaciona vlast uhapsila i utamničila u podgoričkom zatvoru »Jusovača«, iz kojega je, kasnije, pušten na slobodu.
Boško Musa Vuković rođen je u Bandićima, prema jednim izvorima 1892. a prema drugim 1896. Učesnik je balkanskih ratova (1912-1913) i Prvog svjetskog rata (1914-1916). Tokom austro-ugarske okupacije Crne Gore istakao se kao komita u akcijama za oslobođenje Crne Gore. U borbi protiv austro-ugarske okupacije ranjen je 1917. u Grbavcima. Austro-ugarske vlasti su ga primorale na predaju tek kada su ucijenile živote njegovog oca i braće. Boško (Musa) Vuković je bio, po predaji u Zagarču, sproveden u austro-ugarski zatvor na Cetinju. Kasnije je oslobođen, po padu Austro-Ugarske.
Kad je Crna Gora 1918. reokupirana srpskiim i savezničkim trupama, Boško (Musa) Vuković se energično i granitno čvrsto opredijelio za odbranu crnogorskog državnog suvereniteta i međunarodnog subjektiviteta. Bio je odan dinastiji Petrović Njegoš i kralju Nikoli, kao i ustavnim i legalnim institucijama crnogorske države. Suprotstavio se ukidanju Crne Gore i njenoj okupaciji i aneksiji koja je, okrutnim i prevarantskim metodima, sprovela Srbija. Žestoko se protivio odlukama tzv. Podgoričke skupštine od 26. novembra 1918. kojima je Crna Gora nasilno pripojena Srbiji. Boško (Musa) Vuković jedan je od organizatora i učesnika Božićnog ustanka crnogorskog naroda koji je izbio 6. januara 1919. Nakon sloma tog, Crnogorskog ustanka, postaje organizator i jedan od glavnih komitskih vođa u Bandićima i Komanima. Kroz crnogorske šume i planine, u Katunskoj, Riječkoj i Lješanskoj nahiji, Boško (Musa) Vuković preduzimao je komitske oslobodilačke akcije od 1919. do 1923. Jedno vrijeme bio je, tokom 1920 i 1921. u Italiji, kao poliitčki egzilant, u sastavu crnogorske vojske u egzilu, čiji je oficir bio u rangu poručnika.
Zbog svog ustaničkog i komitskog života i djelovanja u zaštiti i afirmaciji slobode, prava i časti Crne Gore, Boško (Musa) Vuković je bio pravi mučenik i stradalnik. S hrabrošću crnogorskog junačkog sina borio se da Crna Gora opstane i da Crnogorci kao narod ne nestanu i ne budu asimilirani. Zbog njegovog crnogorskog patriotizma organi okupacione vlasti opljačkali su i zapalili njegovu kuću u Bandićima u znak odmazde.
Načelnik cetinjskog okruga Č. A. Jevđenijević je 2. avgusta 1919. aktom pov. Br. 538, predložio Komandantu Zetske Divizijske Oblasti da treba preduzeti radikalne mjere kako da se unište crnogorski komiti Savo Čelebić, Dušan i Jovan Vuković, Todor Borozan, Jošo Stojanović, Ilija J. Đurović, Petar J. Perišić, koji su se vratili iz Italije sa Savom Čelebićem na čelu u ekspediciji Krsta Zrnova Popovića i »koji su odbjegli u šumu po njegovom dolasku u srezu riječkom, a nalaze se u Stavoru«. Njih su pomagali brojni jataci i stanovništvo iz sela Oraha, Štitara i Mikulića, koji se, prema tome izvještaju, »još uporno protive današnjem stanju u zemlji«. Prema tome izvještaju, srpska vojska i žandarmerija preduzima akcije u cilju ugušivanja ustaničkog i komitskog pokreta u Komanima, đe se, »sa jednom grupom odmetnika nalazi Boško Vuković«.
U zapisniku sa saslušanja crnogorskog komite iz Komana Miloša P. Radulovića, koji je nakon hapšenja isljeđivan u kancelariji sreskog načelstva na Čevu, 30. avgusta 1919. govori se o komitskoj i ustaničkoj djelatnosti Boška (Muse) Vukovića. Odgovarajući na pitanja isljednika, Miloš P. Radulović je, pored ostalog, rekao i ovo: »Kad sam se odmetnuo u šumu bilo nas je deset drugova i to: Ćetko B. Jovanović, Musa (Boško) Popov Vuković, Blagota B. Radulović (koji se odmah povratio kući), Vidak Kovačević, Miloš P. Radulović, Stevan B. Radonjić, Đuro J. Radonjić, Spasoje S. Radonjić, Ilija Popov Vuković i ja, i pošli smo u Rudinice Komanske i tu smo stojali dva dana i odatle smo sišli u Župu Bandićku i tu nas je vojska opsadirala i morali smo se razdvojiti. Ja sam ostao sa Ilijom Raičevićem i opet smo se sastali sa Musom Popovim Vukovićem, sjutradan uveče, u Vukov-lug, i sa njegovijem društvom koji su se bili od nas razdvojili i opet smo u zajednici ostali«.
U toj izjavi sa saslušanja Miloš P. Kovačević navodi da je Boško (Musa) Vuković došao na skup u Crvenoj Paprati i održao politički govor. Prema kazivanju Miloša P. Radulovića, »Vuković je govorio među nama, da će se učinjeti prevrat u zemlji i da će opet doći Kralj Nikola i da ostanemo u zelenašku partiju«. U toj izjavi Miloš P. Radulović je istakao da je Boško (Musa) Vuković u vrijeme kada su komiti ubili poslanika tzv. podgoričke Skupštine popa Krsta Radulovića »bio u Mrđene Krše kod Džanovića luga« sa društvom. U toj izjavi Miloš P. Radulović ističe da je bio za vrijeme komitovanja sa grupom Boška (Muse) Vukovića, a njegovo društvo sačinjavali su Đuro Raičević, Dušan Vukmirović, Ilija Raičević i Niko Raičević. Oni su se docnije sastajali sa »majorom Savom Čelebićem, kapetanom Dušanom Vukovićem i poručnikom Jovanom Nikolićem i njihovim drugovima i kod njih sam boravio oko tri sata kod crkve u Čelinac«. Nakon toga, prema sopstvenom iskazu, Miloš P. Radulović priključio se komitskoj grupi Sava Čelebića.
Prema izvještaju načelnika Čevskog sreza od 21. septembra 1919. dostavljenom načelniku Cetinsjkog okruga zaključuje se da su crnogorksi komiti u selu Trnjine (u cuckoj opštini) prilikom službe u tamošnjoj crkvi od popa Luke Nikolića tražili da pominje kralja Nikolu i na to ga fizički primoravali. U tom izvještaju veli se da su crnogorski komiti opkolili crkvu u Trnjinama i tražili od popa Luke Nikolića da pominje u službi kralja Nikolu »a ako neće da će mu zapaliti bradu, u koju su svrhu donijeli i jednu rukovet slame«. Potom su ga uhvatili za bradu i fizičkim napadima primoravali da izvrši njihovo naređenje. Kasnije, kad su ga pustili da uđe u crkvu »k njemu je došao Dušan Vuković, tražeći od popa u ime komita, da ovaj vrši službu i da pominje kralja Nikoli, što pop opet nije hteo, kada se istakao Jovan Nikolić, poručnik, i Musa Vuković, govoreći popu: »Izdajniče Crne Gore i Kralja Nikole! Postojaće Crne Gore i kralj Nikola će doći neće biti ni petnaest dana. Ti ćeš ga brzo pominjati iako ga sad nećeš pominjati«. Potom su, prema tome izvještaju, crnogorski komiti predvođeni Dušanom Vukovićem, Jovanom Nikolićem i Boškom Musom Vukovićem, ispsovali i izvrijeđali popa Luku Nikolića i prijetili mu.
U izvještaju načelnika Čevskog sreza Blaža Begovića, od 22. septembra 1919. godine, načelniku cetinjskog Okruga, govori se o napadu crnogorskih komita na transport kod Resne, oružanom sukobu sa bjelaškom omladinom na Čevu, u kojemu je s obije strane bilo mrtvih i ranjenih, i u kojemu su crnogorski komiti natjerali kontrakomitske bjelaške grupe na povlačenje nakon višečasovne borbe. U tome izvještaju navodi se o mogućem napadu crnogorskih komita na vojne, žandarmerijske i bjelaške postaje i utvrde na Čevu. Ističe se da komita ima oko 250 i da ih predvode »Savo Čelebić, Dušan Vuković, Jovan Nikolić, Radojica Nikčević i Musa Vuković«. Sreski načenik sa Čeva traži hitnu pomoć u ljudstvu i naoružanju od okružnog načelnika na Cetinju. U protivnom plaši se da će komiti odnijeti pobjedu i »Čevo ostaviti kralju Nikoli da njim vlada«.
U izvještaju načelnika Čevskog sreza R. Đ. Đorđevića, načelniku okruga Cetinjskog, od 21. oktobra 1919. govori se o sukobu crnogorskih komita sa srpskom vojskom, žandarmerijom i bjelašima na prostoru Čevo-Simunja. Crnogorske komite u tom žestokom oružanom sukobu predvodio je Dušan Vuković. Borbe su vođene prsa u prsa i na prostoru Bjelica, odnosno, Prediša i Lješeva stuba i drugih sela i mjesta. Crnogorski komiti energično su se suprotstavljali gonećim kontra-komitskim odredima, vojsci, žandarmeriji i bjelašima, koji su bili premoćni u broju i opremi. Povlačili su se, prema tome izvještaju, dijelom u pravcu Ržanog dola (Cuce), a dijelom u pravcu Tomića (Bjelice). Žestoka vatra sukoba plamtila je u pravcu Milušine pećine i Mirojevice, u kojoj je bilo mnogo mrtvih i ranjenih s obije strane. Crnogorski komiti izvršili su 20. oktobra 1919. napad na okupacione snage na Čevu. Sukob sa vojskom i žandarmerijom trajao je sedam časova, kada je borba prestala. Došlo je do predaha i ponovone reorganizacije komita. Prema tome izvještaju, crnogorske komite u oružanom obračunu na Čevu predvodio je Boško Musa Vuković. Srpski okupacioni sreski načenik na Čevu u tome raportu naziva ga »banditom«.
Na spisku crnogorskih komita iz Čevskog sreza (kojih organi okupacione vlasti nazivaju »odmetnicima«), kojeg je sastavilo i dostavilo svojim nadređenim, Čevsko sresko načelstvo, 31. oktobra 1919. kao crnogorski komiti iz opštine Komanske navode se: Boško P. Vuković, Ilija P. Vuković, Ćetko B. Jovanović, Stevan B. Radonjić, Spasoje S. Radonjić, Đuro J. Radonjiić, Savo M. Pejović, Milovan P. Radulović i Blagota I. Martinović. A na spisku crnogorskih komita, kojeg je načelnik Čevskog sreza Rad. Đ. Đorđević dostavio srpskom pukovniku Stojanu Popoviću 25. novembra 1919. navodi se i Boško (Musa) P. Vuković iz Bandića, za kojega se tvrdi da se nalazi u šumi.
Crnogorski komandir Petar Lekić, u izvještaju o stanju u Crnoj Gori, dostavljenom iz Medove, 10. februara 1920. godine, crnogorskom ministru Milu M. Vujoviću navodi, pored ostalog, da je 5. februara 1920. došao iz Katunske nahije kod njega potporučnik Boško Vuković sa još 16 drugova (ustaša). U tome izvještaju veli se i ovo: »Njihovo kretanje ovamo uzrok je nestašica u hrani, neupućivana im je unazad dugo vremena nikakva pomoć, zabranjen pristup kod seljaka u kućama zbog strogih naređenja srbijanskih vlasti, jer kad bi se doznalo za ma kakvu pomoć ili da su posjećivali naši ustaši kojeg seljanina odmah mu se kuća pali, njegove životne namirnice oduzimaju, i sprovode stražarno u zatvorima, tako da se terorstva i nasilja ne mogu opisati, a pored ovoga i organizacija srbijanskih kontra-komita sa našim izrodima primorala ih je da su se grupovi naših ustaša sa po manjim izuzetkom razišli iz Katunske nahije na mnogo strana, a ima ih i koji se predaju. Po kazivanju ovih, Komandir Krsto Popović, kapetan Dušan Vuković i poručnik Jovan Nikolić otputovali su za Budoš sa jednim brojem ustaša đe se misle sastati sa Radojicom i Živkom Nikčevićima i u sporazumu i zajednici da se neđe sklone i na nekakav način da bi sebe spasli tečajem ove zime«.
U izvještaju zloglasnog srpskog pukovnika Stojana M. Popovića, Komandanta odreda za gonjenje odmetnika (komita crnogorskih) poslatog sa Čeva 20. februara 1920. broj 650, Komandantu Zetske Divizijske oblasti na Cetinju, navodi se brojno stanje crnogorskih gerilaca u čevskoj i njeguškoj oblasti, s navođenjem vođa komitskih grupa. Prema tom izvještaju, jedan od komitskih vođa je i Boško P. Vuković iz sela Bandića opštine Komanske, koji u svojoj grupi ima osam komita i koji kad naiđe srpska vojska sa svojim društvom prelazi u Lješansku nahiju.
Prema dopisu načelnika Čevskog sreza od 7. juna 1920. upućenom Sudu opštine Komanske navodi se da se komita Boško-Musa-Vuković odmetnuo u šumu januara 1919.
Izvještaj predsjednika opštine Komanske Nikole Pejovića, od 27. X 1919. upućen Sreskom Načelstvu na Čevu, predstavlja arhivski dokumenat i svjedočanstvo o nekim zločinima koji su počinjeni u to doba nad crnogorskim narodom. U tom izvještaju nalazimo podatke iz kojih jasno proizilazi da su srpske militarne formacije i njihovi janjičari, t.j. bjelaška omladina zapalili kuću popa Petra Vukovića »kojemu su dva sina u komite a on je u pritvoru«.
Predsjednik opštine Komanske Nikola Pejović dostavlja spisak zatvorenika iz komanske opštine Br. 1168 od 27. X 1919. Sreskom načelstvu Čevo. U tom izvještaju navodi da su tadašnje vlasti uhapsile, zatvorile sljedeća lica: 1) Filip Simov Radulović, 2) Risto Ilije Radulović, 3) Milovan Mašov Radulović, 4) Stevo Đurov Radonjić, 5) pop Petar Vuković, 6) Luka Pavov Vukadinović, 7) Marko Milošev Begović, 8) Blažo Markov Begović, 9) Nikola Markov Begović, 10) Milo Muratov Vuković, 11) Milovan Barov Sekulić. U tom izvještaju stoji: » Rečeni su kao činovnici išli 24. decembar 1918. godine oko Cetinja kad je bila buna u boj i zbog toga su pritvoreni«. Dalje, u istom izvještaju piše: » 12) Đuro Markov Begović pritvoren kao predsjednik što nije stao nekoj buni zbog komita, 13) Radovan Jošov Sekulić, na osnovu istog, 14) Ilija Perov Vuković, dva su mu brata u komite, 15) Jovan Perišin Radulović, jedan mu je brat u komite i 16) Miloš Perišin Radulović, bio je u komite i uhvaćen i stavljen u pritvor«, kaže se u tome izvještaju.
O zločinima srpskih okupacionih vlasti u Crnoj Gori ilustrativno i potresno govori i izjava poručnika crnogorske vojske Boška (Muse) Vukovića. On opisuje zločine koji su dominantno fokusirani u Komanima, Bandićima i Zagarču. U toj izjavi, za čiju su istinitost svojim potpisima jemčili potporučnici crnogorski Nikola Mirković, Jakov Mirković i Stevan Radonjić, crnogorski ustanik, patriota, komita Boško (Musa) Vuković navodi i to da su srpski oficiri sa vojskom došli “ u Komane i Zagarač na dan 5. junuara 1919. godine i učini pljačku i otimačinu u kući Kom. Blagote Martinovića, popa Petra Vukovića, Kap. Filipa Radulovića, Kap. Milovana Radulovića, Kap. Marka Begovića, poručnika Steva Radonjića, i još mnogo, a vlasnici su odvedeni u zatvor u Podgoricu, sem kom. Blagote Martinovića, koji je ranjen pobjegao u Italiju.
Došao je 25. marta 1919. srbijanski đeneral Niko Pejanović, sa 3.000 ljudi, 2 baterije, u sva sela koja su bila od Cetinja do Bjelopavlića i primoravao da se seljani nasilno zakljinju kralju Petru, a da bi ih prisilio stao im je kuće paliti i pljačkati, a po tom povezao po 10 u jedan konop i odveo u zatvor na Cetinje; a djecu i žene ostavio na ulicu bez igdje ičega. Takođe, radio je to u Kosijere, Đinoviće, Štitare i Orahe dok je došao u Komane đe je počinuo 10. primoravši selo da mu svakog dana daje 3.000 kilograma hljeba; toliko vina; 1500 kilograma mesa; 700 litara rakije, bez obzira da li to ljudi imaju.
Da bi se Crnogorci primorali na vjernost kralju Petru, opet su sa vojskom učinili pohod čineći najgroznije tiranije major Bogdan Simović i Jovan Mićunović kojom prilikom su silovane ženske i bjena djeca i starci.
Dana 6. jula 1919. srbijanski major Blažo Božović sa sreskim načelnikom Blagotom Begovićem zapalio je kuće Vučinića a onda došao u Komane i zapalio kuću Blagote Martinovića i tukao mu ženu, djecu i staru majku. Toga puta zapalili su kuću popa Petra Vukovića i drugih, a pohvatane seljake povezli vezane preko Podgorice za Cetinje, gdje su ih držali bez hrane za 10 dana.
Dana 3. februara tekuće godine došao je u selo Gornji Bandići pukovnik Stojan Popović i okupio seljake: Radovana Đuranovića, Jovana Martinovića, Vukotu Đuranovića, Dragutina, Sima i Mašana Martinovića, Marka Sekulića, Krsta Begovića, Iliju Begovića, Petka, Sava i Filipa Vukovića, Ivana Sekulića, Jovana Pavićevića, Filipa Pavićevića, Joka Barovića, Petra Radulovića, Spasoja i Boška Begovića, Draga Martinovića od 80 godina i Blagotu Pavićevića, te svakom udario po 120 batina – šibaka, i to na ovaj način: Kap. Blagota Ramović stavljao je svakome vrat među noge a dva srbijanska vojnika na noge a pukovnik Stojan Popović udarao ih je drvenom toljagom od čega su umrli: Krsto Begović i Joko Barović, a ostali su sprovedeni u zatvor na Cetinje đe se i danas nalaze”.
Na kraju tog izvještaja Boško (Musa) Vuković tvrdi da “4. februara dolazi u Komane 200 srbijanskih kontrakomita i čine uobičajeno tirjanstvo i najgroznije zlostavljanje, samo da doznadu za naše komite”.
Na spisku crnogorskih komita iz Čevskog sreza koji se nalaze u šumi, od 11. januara 1921. godine, koji je dostavljen načelniku okruga Cetinjskog, naveden je i Boško (Musa) P. Vuković iz Bandića.
Boško (Musa) Vuković je bio oficir crnogorske vojske u egzilu. Na spisku crnogorskih oficira i nižih činova, kojeg je Komanda Crnogorskih trupa, br. 1318. sa potpisom zastupnika komandanta Krsta Zrnova Popovića, dostavila crnogorskom Ministarstvu vojnom u Rimu iz Gaete 29. marta 1921. u okviru II Bataljona crnogorske vojske u Fonte Amore, čiji je komandant bio komandir Blagota Martinović, naveden je, pod rednim brojem 8, poručnik Boško Vuković. Boško (Musa) Vuković je pripadao starješinstvu II bataljona crnogorske vojske u emigraciji. U sastavi Prve čete u rangu poručnika zauzimao je položaj komandira Prvog voda.
Isljedni odbor Okružnog suda Kraljevine SHS na Cetinju, arh. ozn. V-1920-144, dostavio je, 4. avgusta 1920. Optužnicu protiv 136 crnogorskih ustanika i komita, u kojoj se, između ostalih tvrdi i to da se »na guvnu u Đinovićima izricala smrtna kazna nad Blagotom Radovićem, koja je tada i izvršena, a bili su prisutni: Radojica Nikčević, Vaso Marković, Savo Čelebić i Musa Vuković«. Sa ovom optužbom Musa Vuković se suočio kad je vratio u Kraljevinu SHS 1923. Ona, međutim, nikad nije dokazana i on je oslobođen od odgovornosti za učešće u ubistvu Blagote Radovića iz Kosijera.
Nakon što je raspuštena crnogorska vojska na tlu Italije i pošto su crnogorski politički emigranti bili prinuđeni da tokom 1921. i 1922. godine napuste italijasko tlo, Boško (Musa) Vuković se vratio u Crnu Goru. Kad je stigao u svoju okupiranu domovinu dočekao ga je zatvor. Okružni sud Kraljevine SHS na Cetinju donio je 11. juna 1923. godine, pod predsjendištvom Vijeća Steva Gregovića i članova: sudija Lazara Damjanovića i Đoka Barovića, presudu br. 91, arh- ozna V-1920-237, kojim se, pored ostalih, Boško (Musa) Vuković oglašava krivim i osuđuje na zavorsku kaznu u trajanju od 10 mjeseci zatvora. Sudski proces protiv Boška Vukovića i drugova održan je na Cetinju od 7. do 23. maja 1923. i na njemu je donijeta osuđujuća presuda zato što je utvrđeno da je Boško (Musa) Vuković »na mali Gospođindan 8. septembra 1919. godine, po starom kalendaru, u selu Trnjinama oružan i u društvu drugih oružanih ljudi prinudio popa Luku Nikolića, da prilikom bogosluženja pominje Kralja Nikolu prijeteći mu da će zločin na njim izvršiti ne bude li ovo ispunio«.
Na tom političkom sudskom procesu, vođenom u krivičnom predmetu protiv Boška Muse Petrova Vukovića, Petra Ristova Brnovića, Luke Nikolina Borozana, Todora Milova Borozana, Periše Nikolina Adžića, Petra Gajova Radovića, Jovana Miloševa Mudreše, Pavla Miloševa Mudreše, Sava Perova Borozana i Mijajila Savova Vujovića, bio je od državnog tužitelja Milisava Dobričanina i nekolicine privatnih tužitelja optužen Boško (Musa) Vuković, pored ostalog, da je ubio popa Krsta Radulovića, poslanika Podgoričke skupštine, iz Komana, u noći između 4. i 5. avgusta 1919. Sud ga je, međutim, oglasio nevinim u pogledu tih optužbi, kao što ga je, usljed nedostatka dokaza, oslobodio i optužbi da je ubio ili bio saučesnik u ubistvu Blagote Radovića iz Kosijera, koje se dogodilo 1919. na »Gošinom počivalu« u Đinovićima. Takođe, na tom sudskom procesu Boško (Musa) Vuković je oslobođen i nekih drugih optužbi, koje su ga teretile.
Za ubistvo popa Krsta Radulovića optužba je teretila Boška Musu Vukovića, ističući, između ostalog, da je Musa Vuković 10 dana prije ubistva popa Krsta Radulovića na jednom javnom zboru u Komanima održao politički govor »govoreći žučno o bjelaškom pokretu, napao sada-pokojnog popa Krsta i rekao: »Da bi trebalo popa Krsta, Steva Vukotića i Milutina Vukotića ubiti«. Optužba je teretila Boška (Musu) Vukovića za ubistvo ili saučesništvo u ubistvu popa Krsta Radulovića, pozivajući se i na na to da je on, navodno, par dana prije izvršenog ubistva popa Krsta Radulovića, na mlinima na Crkovnici »razgovarao sa bratom popa Krsta i rekao mu: »Odijeli tvoje imanje od popovog jer ću sve njegovo uništiti«. Međutim, ova optužba je odbačena kao neosnovana i Boško (Musa) Vuković je oglašen nevinim u pogledu ubistva ili saučesištva u ubistvu popa Krsta Radulovića, jer je on, kako se ističe u presudi i obrazloženju presude pomenutog suda, u momentu ubistva Krsta Radulovića bio na sasvim drugom mjestu.
Optužba je teretila Boška (Musu) Vukovića da je bio izvršilac ili saučesnik u ubistvu Blagote Radovića iz Kosijera na Gošinom počivalu u Đinovićima 1919. tvrdeći da je on jednom svjedoku ispričao da je prilikom ubistva rekao Blagoti Radoviću: »Lezi tu izdajniče Crne Gore« i da je pucao u njega iz revolvera. Međutim, ove i ostale optužbe i iskazi u pogledu izvršenja ili saučesništva u ubistvu Blagote Radovića, koje su teretile Boška (Musu) Vukovića, odbačene su kao neosnovane i on je oglašen nevinim, usljed nedostatka dokaza.
Nakon izlaska iz zatvora, Boško (Musa) Vuković se ponovo nastanio u rodnim Bandićima. Bio je član i aktivista Crnogorske stranke (federalista). Kad je Kraljevina Jugoslavija aprila 1941. godine doživjela vojni slom i raspala se, Boško (Musa) Vuković se angažovao u planovima i akcijama radi uspostavljanja Nezavisne Crne Gore. Kao stari zelenaš i komita i pripadnik Crnogorske stranke, mislio je da je nastupilo vrijeme da se na razvalinama versajske Jugoslavije obnovi samostalna Crna Gora i da uskrsne državna i nacionalna sloboda cnogorskog naroda. Međutim, tu svoju patriotsku, emotivnu i političku privrženost Crnoj Gori platio je životom. Komunisti su ga ubili 13. oktobra 1941.
U svom Dnevniku (1941-1944) general Krsto Zrnov Popović piše da su razbojnici ubili Musu Vukovića. Doduše, treba reći i to da dr Novica Radović, u zapisniku sa njegovog suđenja, od januara 1945. godine, ističe da je Bajo Stanišić, pukovnik vojske Kraljevine Jugoslavije, jedan od organizatora 13.julskog ustanka (član Privremene Vrhovne komande) i kasniji četnički komandant u Crnoj Gori, odgovoran za ubistvo Boška (Muse) Vukoviće. Podsjećam, u vrijeme ubistva Boška (Muse) Vukovića, pukovnik Bajo Stanišić (1891-1943) još nije bio stupio u ravnogorski četnički vojni i politički pokret Draže Mihailovića. Učiniće to početkom 1942. godine, u vrijeme kad je Boško (Musa) Vuković već bio ubijen.
U plejadi crnogorskih patriota, ustaničkih i komitskih vođa, pregalaca i stradalnika za obraz, čast i postojanje Crne Gore tokom XX stoljeća, zasluženo mjesto pripada i Bošku (Musi) Vukoviću.
(O životopisu Boška-Muse-Petrova Vukovića iz Bandića, oficira crnogorske vojske, učesnika Božićnog ustanka 1919., te komitskog vođe i političkog emigranta u Italiji (1919-1922), političkom zatvoreniku, potom istaknutog člana Crnogorske stranke (federalista), pripadnika crnogorskih federalista u okviru Udružene opozicije na čelu sa Vlatkom Mačekom (1935-1938) vidi detaljno: dr Šerbo Rastoder, »Skrivana strana istorije...(1919-1929), knjiga 1, 2, 3, 4, Bar, 1997 i Novak Adžić, »Sudbine crnogorskih patriota 1919-1941«, Podgorica, 2004 i Novak Adžić, Politička suđenja u Crnoj Gori 1920-1940«, Cetinje, 2012).
Komentari (0)
POŠALJI KOMENTAR