U neđelju 26. jula održaće se tradicionalna patriotska manifestacija "U pohode herojima Božićnog ustanka", saopšteno je iz Evropskog pokreta za vladavinu prava.
"Nakon polaganja vijenaca ispred spomenika Božićnog ustanka u Bajicama na Cetinju, kolona učesnika za Lipu Cucku kreće tačno u 10 sati. U znak poštovanja i zahvalnosti, kao i naše podrške povodom inicijative za podizanje spomenika generalu Antu Gvozdenoviću, tog dana obilazimo njegovu rodnu kuću (Ćeklići).
26. januara 1854. godine u Vučjem Dolu kraj Cetinja rođen je dr Anto Gvozdenović. Završio je medicinu i bio poznati vojni hirurg, proslavljeni general u ruskoj vojsci, zamjenik načelnika saniteta u francuskoj vojsci i general-ađutant kralja Nikole. Anto Gvozdenović bio je prvi i posljednji ambasador Kraljevine Crne Gore u Vašingtonu, a nakon smrti kralja Nikole mandatar i posljednji predsjednik crnogorske vlade u egzilu.
Kao crnogorski državljanin i ruski general otišao je 1914. godine u Pariz, i bio postavljen za pomoćnika šefa saniteta svih francuskih armija u glavnom štabu, sve do jeseni 1915. godine. Početkom 1916. godine odlazi s kraljem Nikolom u emigraciju u Francusku i ima značajnu ulogu u izbjegličkoj vladi.U Jugoslaviju se vratio 1925. godine, jedno vrijeme je živio u Beogradu, a potom odlazi u rodne Ćekliće. Umro je u Vučjem Dolu 1935. godine.
Nakon što odamo počast generalu Gvozdenoviću, nastavljamo do mjesta održavanja manifestacije( Lipa Cucka). Program počinje u 12.oo h ,a počasni gosti u okviru ovog petog pohoda su potomci crnogorskih komita iz Vasojevića. Nakon što smo u prethodnim pohodima imali za goste potomke crnogorskih komita iz Mojkovca i Kolašina, 13.oktobra prošle godine u Kolašinu smo obilježili VIJEK ROVAČKE REPUBLIKE. Obzirom da se borimo za posthumno dostojanstvo svih komita, pažnju moramo posvetiti i crnogorskim herojima iz Andrijevice i Berana", saopšteno je iz ove NVO.
Odmah nakon Božićnog ustanka, kako je dalje navedeno, dolazi do konsolidovanja crnogorskih vojnika iz plemena Vasojevića, koji postaju svjesni činjenice da je nad Crnom Gorom i njenim državnim identitetom napravljen neviđen zločin.
"Iako su bjelaške snage bile dominantnije u Vasojevićima, broj boraca za pravo, čast i slobodu Crne Gore uopšte nije bio zanemarljiv. Početkom 1919. godine, prema svjedočenju Mila Orovića, u Vasojevićima se formira grupa vojnika koja sebe naziva ’’Crnogorska Narodna Vojska’’.
Najprije su je činili oficiri Vojske Kraljevine Crne Gore, da bi joj se u kasnijem periodu priključivali ljudi bez činova. U toku svog cjelokupnog djelovanja, u okviru ove grupe, postoji jasna tendencija uspostavljanja veze sa đeneralom Radomirom Vešovićem, koji se, prema njihovim projekcijama, imao staviti na njeno čelo. Vešoviću je, naime, još u martu 1919. godine bilo onemogućeno da dođe u Crnu Goru.
Nakon prinudnog penzionisanja đenerala Vešovića, u junu 1919. godine, i njegovog dolaska u Andrijevicu, sa porodicom, Nikola Pašić je zahtijevao od tadašnjeg predsjednika vlade Stojana Protića da se Vešović ukloni iz Crne Gore, jer se sumnjalo da ima za sobom ’’polovinu Vasojevića’’. Od toga trenutka je bio pod konstantnim policijskim nadzorom. Samo dva mjeseca nakon njegovog povratka u Crnu Goru, on je sproveden u Beograd, đe je zadržan sve do 1921. godine. U prilog postojanju CNV u Vasojevićima, govori podatak o dolasku povjerenika kraljevske vlade KSHS Ivana Pavićevića, u aprilu 1919. godine, koji je formirao Prvu leteću četu (bjelašku -kontrakomitsku) u Andrijevici (dok ih je još sedam formirano u Podgorici, Nikšiću, Cetinju i Baru).
Crnogorska Narodna Vojska, na području Vasojevića, bila je podijeljena na Gornjovasojevićku i Donjovasojevićku brigadu. Perjanice ’’Crnogorske Narodne Vojske’’, iz Gornjovasojevićke brigade, bili su: Radisav Bandović, Tomica Lekić, Novica Perović, Gavro Čukić, Baca Protić, Mileta Komatina, Mirko Stiljević, Boško Vojvodić, Maksim Stamatović, Gavro Jokić, Milutin A. Šoškić, Rade Š. Šuković, Milo Aleksić, Radule Ostojić, Bogić Jovović, Bogdan Jovović, Radoje Milošević, Staniša P. Celić, Radivoje Đukić, Đoko Milošević, Milovan Stojanović, Jovan I. Nikolić, Lako Šoškić, Periša Tomović, Drago I. Bojović, Joko Babović i Božo Ćulafić. Najveći ugled u Donjovasojevićkoj brigadi, uživali su: Drago Ralević, Milisav Gudović, Radisav Aković, Ilija Babović, Stojan Malević, Blagoje Trifunović, Vuk Baić, Nikola Popović, Panto T. Saičić, Jefto Zečević, Vaso Gelević, Mileta Veljić, Bogdan Raičević, Milivoje Obradović, Radule Bubanja, Ilija Nišavić, Vuk Vuković, Milan Vešović, Lazo Dašić, Nikola Đukić, Veko Beloica, Cuko Vuković, Jevrem Đurović, Nikola Bulatović, Mujo Sutović, Veko Raičević i Milo B. Protić. 29. januara 1920. godine, Simo Čukić (zajedno sa Stevanom Lekićem i Milutinom Radonjićem), tražio je od vlade Jovana Plamenca, da se navedeni proizvedu u potpukovnike. Tu su bili i dr Vasilije Popović, Đoko Račić, Bogdan Laban, Vidak Babović, Tomo Garčević, Radule Bubanja itd.", piše u saopštenju.
Aktivnosti CNV se, kako navode, u tom periodu pojačavaju.
"U martu 1920. godine, Jugoslovenski biro za štampu javlja ’’da se sprema ustanak u Crnoj Gori koji će buknuti u okrugu Vasojevića, jer je spremljeno mnogo oružja u narodu i uspelo se pridobiti neke nezadovoljne odande’’, kao i da su u Gaetu pristigli ’’izaslanici Vasojevića, gde je i Plamenac stigao’’. U ’’Krvavom albumu Karađorđevića’’ je zabilježeno kako su Srbijanci u aprilu 1920. zatvorili, mučili i tukli u Vasojevićima jednu staru ženu od 80 godina, Bule Jovović, da je prisile da prokaže đe se nalazi njen unuk, potporučnik Bogdan Jovović. U julu 1920. godine, Jovan Plamenac šalje notu (u ime Ministarstva spoljnih poslova crnogorske vlade u egzilu), predsjedniku Konferencije u Briselu, protiv terora u Crnoj Gori, i između ostalog navodi: ’’...Srbijanska soldateska počinila je bezbrojne teške izgrede, posebno u pokrajini Vasojevići. Komandant se tamo lično uputio između 1. i 6. juna, da sprovede ove terorističke mjere nad stanovništvom. Veliki broj stanovnika je izbjegao u planine, a mnogi su odvedeni i bačeni u podgoričke tamnice.’’
Crnogorska Narodna Vojska, u reonu Vasojevića, čitavo vrijeme komituje i sukobljava se sa srbijanskim žandarmima. U Memoaru crnogorske vlade Društvu naroda u Ženevi, od 1. septembra 1921. godine (koji je potpisao ministar Pero Đ. Šoć), se navodi sljedeće:
’’...Nasuprot tome srbijanska vlada nije birala nikakva sredstva da bi izigrala tu odluku Vrhovnog Savjeta i pokazala tobož da je crnogorski narod za aneksiju svoje zemlje Srbiji. Ona vođaše u inostranstvu klevetničku kampanju i intrigiraše na sve načine protivu Crne Gore i njenih predstavnika, ali, što je još najžalosnije i najnedostojnije vijeka u kome živimo, to su zločini i nasilja učinjeni od strane srbijanske vojske nad crnogorskim stanovništvom u cilju da bi ugušila ustanak crnogorskog naroda, koji se diže na oružje januara 1919., protiv jednog saveznika, izdajnika i ugnjetača, u odbranu suvereniteta svoje države i svoje 1000-godišnje slobode. I pored tih zločina i tih nasilja, nečuvenih u novoj istoriji svijeta, crnogorski narod odupire se još i danas s oružjem u ruci tiranima, a krvavi sukobi, koji su se desili posljednjeg mjeseca između srbijanske vojske i crnogorskih ustaša u okolini Berana i Pljevalja, najbolji su dokaz tome.’’ U jednom izvještaju Komande Zetske divizijske oblasti na Cetinju, kaže se da u Crnoj Gori “ima puno bandita, u okruzima: Cetinjskom 320, Beranskom 400, Kolašinskom 400, Nikšićkom 100 i Andrijevačkom 573 lica”. Na osnovu jasne računice evidentno je da je u Beranskom i Andrijevačkom okrugu bilo više komita nego li u ostalim okruzima.
Komitovanje je nastavljeno i u 1922. godini. U saopštenju Biroa za štampu crnogorskog Ministarstva spoljnih poslova povodom stanja u Crnoj Gori, od 14. juna 1922. godine, stoji (između ostalog) sljedeće: ’’...Doktor Marković, na čelu odreda koji broji oko 2000 boraca, nastavlja borbu u okolini Podgorice. Borba uzima sve veće razmjere posebno u oblasti Kolašina, Andrijevice, Berana i Nikšića.’’
Vasojevići su učestvovali i u ustanku u Rovcima. Zbog toga učešća, na 20. godina zatvora su osuđeni Vasojevići: Boško Boričić, Vukajlo Lutovac, Mihailo Janković, Dragoje Vukić i ostali. Spomenutima je kasnije kazna umanjena. Posljednji poznati podaci u komitovanju u Vasojevićima se javljaju u drugoj polovini 1924. godine. Odbor Crvenog krsta Zetske oblasti, na čelu sa mitropolitom Gavrilom Dožićem i dr Nikom Martinovićem podnio je 1924. godine izvještaj prema kome je u Vasojevićima bio 31 zelenaški zatvorenik (tu se ne računaju Vasojevići u Jusovači)", piše u saopštenju.
Smatra se, dalje navode iz ove NVO, da je u tom periodu Crnogorska narodna vojska iz Vasojevića raslojena i rasformirana, i da su komitsku borbu nastavili individualci.
"Jedni od prvih Vasojevića koji su se našli u Gaeti bili su Simo Čukić, brigadir Stevan Lekić i Lazar Tomović. 1919. godine, 168 crnogorskih građana iz Gaete, šalju izjavu predsjedniku SAD-a Vilsonu. Među njima se nalaze Vasojevići: Vlado Vulić, Radonja Vulić, Jovan Ćulafić, Jagoš Vasović, Milija Šekularac, Danilo Vešović, Miloš Babović, Stevan Tmušić, Miljan Orović, itd. U oktobru 1919. godine u Gaetu pristižu sljedeći Vasojevići: Petko I. Vulević, Vuko Golubović, Vuk Golubović i Đuro Dašić.
U izjavi crnogorskih rodoljuba (pristalica Jovana Plamenca), od 23. septembra 1922. godine, od deset potpisnika, dvojica su predstavljali Vasojeviće i to: Simo Čukić (Berane) i Tomiša Lekić (Vasojevići).
U okviru ovog pohoda, odaćemo počast i svješteniku CPC ,protojereju Petru Mijanoviću( 1836-1918), patrioti i protivniku bezuslovnog nasilnog prisajedinjenja Crne Gore Srbiji 1918.godone . Nakon Podgoričke skupštine postao je žrtva političkih protivnika ,unionista. O tome kako su u to vrijeme prošli autokefalna Crnogorska pravoslavna crkva i njeno svještenstvo najbolje možemo saznati iz događaja nakon smrti Mitrofana Bana.
Povodom Mitrofanove smrti ( 30. septembar 1920.) na postrojavanju u garnizonu crnogorske kraljevske vojske u Gaeti je čitana dnevna naredba. U njoj se veli da je Mitrofan „na onakav kukavički i nedostojan način izdao svoga Kralja, svoju pastvu i herojsku Crnu Goru“ i da Svevišnji „neće dozvoliti da u buduće više nijedan poglavar Crnogorske crkve pođe putem Mitrofana Bana“.
Mitrofan je, saopšteno je onomad, „na samrtnoj postelji izjavio da je u decembru 1918, pod prijetnjom smrću, morao odobriti nasilnu aneksiju Crne Gore Srbiji” i da su „posljednje riječi pokojnog bile potresan apel Njegovom Veličanstvu Kralju Crne Gore i crnogorskom narodu, preklinjući ih da mu oproste njegovo ponašanje koje je, po njegovoj izjavi, bila izdaja nesrećne zemlje“.
Neka je vječna slava i hvala svim borcima za pravo, ćast i slobodu Crne Gore", poručuju iz ove NVO.
Komentari (0)
POŠALJI KOMENTAR