Glasaju i vjernici: Trka za patrijaršijski tron u Bugarskoj

Priredio: V.J.

Sinod Bugarske pravoslavne crkve (BPC) zakazao je za 30. jun izborni sabor za novoga patrijarha, takođe objavio službeni spisak mitropolitâ koji polažu pravo na patrijaršijski tron.

Prethodni patrijarh, Neofit, upokojio se 13. marta.

Prema Ustavu BPC, kandidati za novoga patrijarha moraju ispunjavati sljedeće uslove: - da su stari 50 godina ili više; - da titulu mitropolita imaju najmanje 5 godina; - da se striktno pridržavaju crkvenih kanona.

Sinod u Sofiji saopštava listu od devet kandidata koji ispunjavaju uslove: - mitropolit SAD, Kanade i Australije Josif; - velikotrnovski mitropolit Grigorij; - mitropolit plevenski Ignjatij; - mitropolit lovečki Gavril; - mitropolit plovdivski Nikolaj; - mitropolit varnenski i velikopreslavski Jovan; - mitropolit rusenski Naum; - mtropolit vračanski Grigorij; - mitropolit vidinski Danil.

Kako u izboru patrijarha Bugarske, shodno tamošnjoj tradiciji i paragrafima crkvenoga ustava, učestvuju i laici (vjernici), kao i parohijsko (oženjeno) sveštenstvo, Sinod je odlučio da 2. juna u svim eparhijama budu održani izbori za delegate (glasače) u patrijaršijski izborni sabor.

Potom, Sinod će, saopštavaju, 20. juna izabrati s gornje liste trojicu eparhijskih mitropolita — kandidata; a patrijaršijski izborni sabor 30. juna konačno od ta tri kandidata, odrediti poglavara Bugarske pravoslavne crkve.

Novi patrijarh biće po redu osmi predstojatelj od kako je 1945. Bugarska crkva iz raskolničke postala kanonska…

Bugarska je 1870. dio Otomanske carevine kada, uz ferman sultana, bugarsko sveštenstvo okupljeno u Egzarhiji proglašava nezavisnost od Vaseljenske Majke-Crkve.

Dvije godine kasnije, Vaseljenska Majka-Crkva, održavši pomjesni sabor u Carigradu, episkopat Bugarskog egzarhata lišava sveštenstva i poroglašava ih otpadnicima od Svete Pravoslavne Crkve, pripisujući im i jeres etnofiletizma.

Narednih decenija Bugarska crkva je tretirana kao raskolnička. Zbog te činjenice, između ostalog, onomad ni Mitropolija - Crnogorska pravoslavna crkva nije stupala u kanonsko i liturgijsko jedinstvo s Bugarskom egzarhijom. 

Tek pod uticajem SSSR-a, tj. Moskovske patrijaršije (koju je 1943. obnovio Staljin), kanonski tomos o autokefaliji od Vaseljenske Majke-Crkve dobila je Bugarska egzarhija 1945. godine, sa predstojateljem u Sofiji u statusu mitropolita. 

Bugarska crkva se 1953. proglasila patrijaršijom, a svog crkvenog poglavara za — patrijarha. 

Tokom 1990-ih, Bugarska crkva imala je unutrašnji raskol, jer je otkriveno da su brojne vladike, uključujući tadašnjega patrijarha Maksima Najdenova-Minkova, decenijama tijesno sarađivali s bugarskim komunističkim vlastima i-ili bili agenti njihove tajne službe. 

Dio episkopata, koji nije sarađivao s komunistima i bio je protiv Maksima, proglasio je Pimena Jeneva, dotadašnjeg mitropolita nevrokopskog, za patrijarha. 

Pimen je 1998. godine načalstvovao u crkvi Svete Paraskeve u Sofiji obredom hirotonije za episkopa Mihaila (donedavno poglavar Crnogorske pravoslavne crkve). 

Docnije, obje bugarske jerarhije su se ujedinile — priznajući međusobno i hirotonije i sve obrede svetih tajni tokom trajanja raskola. 

Procjenjuje se da sada Bugarska crkva u zemlji i dijaspori ima oko osam miliona vjernika. 

U ovoj Crkvi su izbili nedavno protesti, nakon što je Sinod, dok je Neofit ležao u samrtničkoj postelji, pokušao da ukine odredbe Ustava BPC da laici i parohijsko sveštenstvo učestvuju u izborima za eparhijskoga mitropolita.