Kvar na radarskoj stanici Srpska Gora gotovo zatvorio nebo iznad Crne Gore, u Ministarstvu saobraćaja tvrde da neće imati preveliki uticaj na vazdušni saobraćaj

Radarska stanica Srpska Gora, kojom upravlja SMATSA — zajednička služba kontrole letenja Srbije i Crne Gore — ugašena je danas, potvrđeno je u obavještenju za pilote (NOTAM A5593/25) objavljenom u 15:36 sati po lokalnom vremenu.

Prema saznanjima Antene M, gašenje radara praktično znači da je nebo iznad Crne Gore djelimično zatvoreno dok se kvar ne otkloni. U tom periodu, Terminalna kontrola letenja (TKL) Podgorica može po proceduri opsluživati samo jedan avion ispod 10.000 fita (oko 3.000 metara), dok se svi ostali avioni šalju na čekanje („holding“).

- Ovo za posljedicu ima značajno ograničenje protoka saobraćaja. Gori scenario od ovoga jedino bi bio potpuna obustava letova - navodi naš izvor.

Drugi izvor, iz Ministarstva saobraćaja, potvrdio je da problem postoji, ali je, pozivajući se na podatke iz Agencije za civilno vazduhoplovstvo, umanjio njegov uticaj.

- Kvar nije naivan, ali se ne očekuje prevelik uticaj na saobraćaj - kazao je sagovornik Antene M.

Zastarjela oprema i neispunjeni evropski standardi

Radarska stanica  TKL Podgorica instalirana je 2006. godine kao primarni radar francuskog proizvođača Thales, a 2014. je dograđena sekundarnim radarom (SSR). Uređaj, međutim, nikada nije ozbiljno remontovan tokom dvije decenije rada.

Dok se u većini evropskih kontrola letenja radarski sistemi mijenjaju nakon deset godina, u Crnoj Gori to nije slučaj.

Prema dokumentu EUROCONTROL-a „Radar Surveillance in En-Route Airspace and Major Terminal Areas“, za terminalne oblasti poput Podgorice predviđen je jedan primarni i dva sekundarna radara. Crna Gora, međutim, nema takvu infrastrukturu, pa se u slučaju kvara stvara „usko grlo“ u vazdušnom prostoru zemlje.

Planirana gradnja radarske stanice Vrsuta izbrisana je iz finansijskog plana SMATSA-e još 2022–2023. godine, a projekat se, prema nezvaničnim informacijama, i dalje smatra „nezrelim za realizaciju“.

TKL Podgorica trenutno nadzire prostor do visine od FL145 (Flight Level 145) - oko 4.400 metara - dok TKL Beograd ima nadležnost do FL205 (preko 6.000 metara). Iako postoji dugogodišnja inicijativa da se nivo nadležnosti Podgorice podigne, to do sada nije ostvareno zbog nedostatka tehničkih kapaciteta i stručnog kadra.

Gašenje radara Srpska Gora još jednom je ukazalo na ranjivost i zastarjelost sistema kontrole letenja u Crnoj Gori.

Crna Gora u upravljačkim strukturama SMATSA-e ima mjesto zamjenika direktora, jedno mjesto u Nadzornom odboru, tri u Skupštini društva, kao i predsjednika Skupštine.

U martu 2024. Vlada Crne Gore naimenovala je Rajka Uskokovića, kao kadar Pokreta Evropa sad, za zamjenika direktora SMATSA-e. Uskoković je ranije bio šef poslovnice Montenegro Airlinesa u Parizu i direktor firme Valgo Montenegro, angažovane na projektu ekološke sanacije prostora bivšeg Jadranskog brodogradilišta Bijela. Ova kompanija je  u prethodnom periodu dospijela u žižu javnosti kada je grit iz Bijele prvo dospio u luku Herson u Ukrajini gdje se vodi istražni postupak, a onda završio u Nikšiću i asfaltnoj bazi „Putevi“ doo Podgorica.