"Čuvari" svetinja

Za Antenu M piše: Jadranka Selhanović

Nijesu nepoznata nastojanja  pojedinih istoričara, da partizane i njihov odnos  prema crkvi tokom NOB-e, predstavljaju skarednim, ponižavajućim, nedostojnim. Istini za volju, komunisti i crkva nijesu bili u prevelikoj ljubavi. Ali, njesu bili ni onakvi kakvim ih pojedini nastoje predstaviti.

Prikazivanjem pripadnika partizanskog pokreta kao rušilački nastrojenih bezbožnika, koji su se odricali vjere,  žele se, ustvari, veličati četnici kao bezgrešni vjernici, koji su bili  jedini čuvari  crkve. Pokušaj nametanja ovakve „istorijske istine,“ koja se navodno temelji na „činjenicama,“ opovrgavaju brojna dokumenta. Ovom prilikom objavljujemo dva.

Prvi dokument je Odluka Glavnog Štaba Narodno- oslobodilačkih partizanskih odreda, koja je donešena 17. maja 1942. godine. Ovom Odlukom Glavni štab NO partizanskih odreda određuje sveštenika Blaža Markovića, partizana Lovćenskog NO odreda, da vrši sve crkvene obrede narodu na čitavoj slobodnoj teritoriji Crne Gore.

DOKUMENT:                                                                                                                        

                                             Opštinskom Narodno-oslobodilačkom odboru

                                                                                                                                    V I L U S I

           U duhu odluke Glavnog štaba moli se taj Odbor da raspiše svim seoskim NOO na svom području sledeće:

          Glavni Štab narodno-oslobodilačkih partizanskih odreda za Crnu Goru i Boku, odlukom svojom od 17. maja 1942. godine, dodijelio je druga sveštenika Blaža Markovića, partizana IV Udarnog bataljona Lovćenskog NO odreda da vrši sve crkvene obrede narodu na cjelokupnoj slobodnoj teritoriji Crne Gore, gdje partizani održavaju vlast. Imenovani drug sveštenik kršćavaće nekrćenu đecu, vršiće parastose i ostale crkvene obrede po želji naroda bez nagrade. U iduću neđelju na Duhove održaće parastos svima poginulim drugovima u narodno-oslobodilačkim borbama u Sabornoj crkvi na Vilusima. Ko želi neka dođe da prisustvuje. Kako sveštenik ima veliku teritoriju na kojoj će vršiti dužnosti, to neka taj odbor obavijesti dan u koji će se krstiti nekrštena đeca iz vašeg sela, narodu, a koji će se dan odrediti u dogovoru sa sveštenikom ovaj Opš. Odbor i o tome obavijestiti seoske odbore. Prednje se dostavlja da ga obnarodujete svim seljacima na vašoj teritoriji.

 Po uručenju prednjeg raspisa moći ću svakog dana ići po daljim selima prema rasporedu koji ću sačiniti sa tim Odborom.                  

                                                Smrt fašizmu-sloboda narodu!

                                                                                                        Sveštenik Blažo Marković

                                                                                                     Partizan IV Udarnog bataljon

                                                                                                             Lov. NOP odreda, s.r.                        

 Signatura:                                                                                                                        

 DACG, AOIRP-PG, VI 2-17/42

       Drugi dokument, koji objavljejemo, nijesu pisali partizani. Riječ je o pismu koje je  napisao komandant Zetskog četničkog odreda u kome ukazuje na odnos četnika prema crkvenoj imovini. Naime, 16. septembra 1942. godine, četnički komandir, kapetan I klase Petar J. Drašković,  uputio je raspis svim jedinicama Nikšićke žandarmerijske čete u kome izvještava da je, od Zetskog četničkog odreda dobio pritužbu Mitrolopije Crnogorsko Primorske. U pritužbi MCP navodi se da je na teritoriji jednog četničkog odreda došlo do oduzimanja cjelokupne manastirske imovine za potrebe četnika. Ovo činjenje, četnički komandant naziva neopravdanim. Jer četnici su, kako navodi, zaštitnici narodnih svetinja, za razliku od onih koji nastoje da ih unište.

DOKUMENT:

Nikšićka žandarmerijska četa

Br. 567

16. septembar 1942. godine

            N I K Š I Ć

                                                   SVIMA JEDINICAMA OVE ČETE

Zaštita crkvenih i manastirskih imanja-

Komandant Zetskog četničkog odreda dostavio je sledeće:

„Od pravoslavne Mitropolije Crnogorsko Primorske dobiven je akt br. 2128/42 g. iz koga se vidi, da je na teritoriji jednog četničkog odreda došlo do oduzimanja cjelokupne imovine manastirske za potrebe četnika. Kako je poznato da su četnici u prošlosti bili zaštita crkvenih i manastirskih dobara kao i svih narodnih svetinja , to je ovakav postupak bio neopravdan, naročito danas kada se mi borimo prvenstveno protiv onih koji su htjeli, da baš te narodne svetinje najprije unište, pa s njima i sve ono što je bilo dobro kod naroda, to je ova imovina ponovo varaćena manstiru.

 Da se na teritoriji ovoga odreda ne bi desilo sličnih slučajeva skreće se pažnja svima komandantima i ostalim nacionalnim vlastima da se u svakom slučaju zauzmu da se pomogne opstanak naših narodnih svetinja i nacionalnih spomenika, i gdje je potrebno da  istima pomogne bilo zaštitom od napadača, bilo opravkom i podizanjem istih.

Svi komandanti vodiće strogo računa da se imovina manastira i crkava u svakoj prilici poštuje i zaštiti“

                                      Dostavljam prednje jedinicama radi znanja i postupka.

Signatura:

DACG, AOIRP-PG, IX 1a-62/42