ZOGOVIĆ: Usta-Če

Piše: Radovan Zogović 

SRAMOTNA BALADA 

- U mukloj sobi stoje oružane straže,

po zidu vise krune, kukasti krst i kosti

i slika Poglavnika, i slika vojvode Draže.

Za stolom, na kom drhte mokre butelje i čaše,

śede, puše i piju — četnici i ustaše.

- U malom gradu je tiho, čuje se kako česma plače.

Kad top opali — prilike kod stola stanu

i jedan čita: Dano iz kotarske palače...

savez za skupnu borbu... plata u markama i duvanu...

sad su ustaše i četnici jedno, i jedna riječ: Usta-Če.

- Kad top opali opet, i prhnu preplašene ptice,

dva pera krenu — napolju zatrube trupe —

četnik potpiše „srpskim”, ustaš iz latinice,

pa se svi ruče, i svi se složno poljube —

i tad se Draža i Poglavnik pomiluju licem u lice.

- Ustaše skinu s pasova čuturice krvi srpske iz Foče,

četnici čuture hrvatske krvi sa Rame

pa jedni drugima u putire od lubanja natoče;

dospu mletačkog vina, podignu putire put slika,

i Draža tada nasloni glavu na rame Poglavnika.

- Kad top opali trećom, i trube ponovo zaviju,

tada se čaše kucnu, i krv im sa rubova pljusne,

pa četnik kuša hrvatske, ustaša srpske čaše —

a Draža i Poglavnik jezicima miču, ko da i oni piju

a zatim slatko ližu — svoje krvave usne.

* * *

RADOVAN ZOGOVIĆ (1907-1986) najveći je crnogorski pjesnik 20 vijeka. Rođen u Mašnici (Vasojevići, Plav). Predratni komunista, diplomirao književnost. Član najužih rukovodstava Titovih partizana. Kao simpatizer SSSR-a, 1949. isključen iz Komunističke partije, razriješen svih dužnosti, stavljen pod javni bojkot i pod nazdor Udbe. Prinudna izolacija iz javnoga života potrajala oko deceniju i po. U Beogradu, tamo je živio, među „književnom čaršijom” prokažen kao crnogorski nacionalista. Docnije, član Crnogorske akademije nauka i umjetnosti…

„Sramotnu baladu” napisao krajem 1942. godine, do kada su od strane partizana u borbama na području NDH zaplijenjenje arhive sa pisanim, potpisanim i ovjerenim sporazumima između Mihailovćevih četnika i Pavelićevih ustaša (mnogi četnički komandanti bili na ustaškim platnim spiskovima). Ovu Zogovićevu pjesmu je objavio Savo Orović (predratni pukovnik, docnije general Titove Jugoslovenske armije) u knjizi „Ratni dnevnik 1941-1945, sa prilozima i komentarima”, Beograd, 1972, 326-327).