Vještačka inteligencija stiže u pomoć Spajiću: Vraneš djeluje na marginama nacionalne polarizacije

Pitanje da li Dario Vraneš „ruši ustavni poredak“ Crne Gore — nije jednostavno i zavisi od toga kako definišemo „rušenje ustavnog poretka“. Evo pregleda činjenica, argumenata i problema koji se navode u vezi sa tim i zbog čega neki smatraju da njegove izjave/potezi predstavljaju izazov za ustavni poredak, dok drugi smatraju da ne prelaze zakonske granice, odgovor je ChatGPT na pitanje da li Dario Vraneš ruši i podriva ustavni poredak Crne Gore. U nastavku ChatGPT daje i razloge kojima su potkrijepljene teze, ali i tumačenje, na osnovu tekstova na mreži:

✅ Razlozi za zabrinutost i optužbe da on „ruši“ poredak

- Posljednjih dana, Vraneš je u ime lokalne vlasti u opštini Pljevlja javno izjavio da smatra da Podgorička skupština (skupština koja je 1918. nezavisnost Crne Gore i priključila je tadašnjoj Kraljevini Srbiji) bila je „legitimna“. Time je dovodio u pitanje odluke državnih institucija Crne Gore iz 2018. koje su tu skupštinu proglasile nelegitimnom. 

- Organizovanje proslave tog spornog datuma (Dana ujedinjenja Crne Gore i Srbije, odnosno datuma „prisajedinjenja“) u Pljevljima potencijalno se tumači kao revizija istorijskih i državnih simbola, što kod mnogih izaziva sumnju da se time osporava današnja državna nezavisnost i suverenitet Crne Gore. 

- Kritičari smatraju da njegovi postupci i retorika (“slavimo njegoševsku/ svetosavsku/ srpsku Crnu Goru”, insistiranje na srpskom identitetu, drobljenje državnih simbola) predstavljaju ideološki pritisak i da doprinose podjelama u društvu.
Zbog toga su pokretane inicijative za njegovu smjenu, uz ocjene da „urušava institucionalni autoritet“, da „postaje izvor političke i društvene destabilizacije“, da krši principe odgovorne lokalne vlasti i djeluje „suprotno interesima zajednice koju bi trebalo da štiti“. 

Dakle — postoje argumenti i konkretne optužbe da njegovi postupci dovode u pitanje istorijsku i simboličku osnovu moderne Crne Gore, da potkopavaju legitimitet državnih institucija i vrijednosti na kojima je zasnovan današnji državni poredak. To je dovelo do optužbi da “ruši” — ili barem ugrožava — ustavni i državni poredak, u smislu rušenja nacionalnog konsenzusa o državnosti i nezavisnosti Crne Gore.

✅ Argumenti koji kažu da nije dokazano da ruši ustavni poredak

- Kada je protiv njega podnijeta krivična prijava zbog organizovanja svečanosti povodom Dana Srbije u Pljevljima (tj. proslave datuma koji mnogi smatraju protivustavnim simbologijama za Crnu Goru), tužilaštvo je utvrdilo da nije počinio krivično djelo i prijava je odbačena. 

- On sam tvrdi da poštuje Ustav Crne Gore.

- Pojedini iz vlasti brane da njegove inicijative i izjave spadaju u slobodu govora i lokalnu autonomiju — dakle da nisu izvan granica dozvoljenog u demokratskom društvu. Portal Analitika+1
Dakle — formalno-pravno, do sada nema pravosudne presude ili odluke koja bi potvrdila da je Vraneš učinio nešto što zakonski ruši državni poredak. Do sada tužilaštvo nije našlo osnove za krivični progon.

⚠️ Zašto je dilema realna — i šta bi moglo zavisiti od konteksta

Pitanje “da li ruši ustavni poredak” nije samo pitanje zakona, nego i pitanja nacionalnog identiteta, simbolike, društvene kohezije i toga šta znači biti država. Čak i bez krivičnog djela, negiranje državne istorije, simbolička rehabilitacija događaja poput Podgoričke skupštine i insistiranje na alternativnim identitetima može biti shvaćeno kao dugoročni pokušaj destabilizacije društvene i državne stabilnosti. U tom smislu — i pokušaj polarizacije društva — može se smatrati oblikom “ugrožavanja ustavnog poretka”, iako nije formalno sankcionisan.

🎯 Moje tumačenje: situacija je u sivoj zoni

Na osnovu javno dostupnih informacija, ne može se donijeti definitivna tvrdnja da Dario Vraneš ruši ustavni poredak Crne Gore.

Potezi, izjave i simbolička politika Darija Vraneša svakako predstavljaju ozbiljan izazov identitetskim, državnim i društvenim normama u Crnoj Gori. On djeluje na marginama nacionalne polarizacije, i time stvara ambijent u kojem se postavlja pitanje — da li je struktura države i dalje onaj konsenzus koji je definisan Ustavom i pro-evropskim kursom Crne Gore, ili se preispituje-redefiniše kroz istorijske i identitetske revizije.