Beranci najdublje zahvalni i podanički odani Kralju Oslobodiocu

Piše: Vladimir Jovanović

 Manevarska grupacija Crnogorske kraljevske vojske, nazvana Istočni odred, varoš Berane je oslobodila 3/16. oktobra 1912. 

Operacijom je komandovao brigadir Janko Vukotić, koga je kralj Nikola Petrović-Njegoš do 5/18. oktobra 1912. odlikovao Obilića medaljom.

Godinu kasnije, Berane slavi prvi jubilej oslobođenja u Kraljevini Crnoj Gori. Čitamo iz ondašnje štampe: 

„Proslava godišnjice oslobođenja u Beranima. — Beranci su proslavili na najsvečaniji način i sa sjajnim ceremonialom godišnjicu svoga oslobođenja, 3. oktobra. Održani su mnogi govori i na završetku defilovala je vojska.

Beranci su uputili Njegovom Veličanstvu Kralju Gospodaru jedan telegram u kome izražavaju svoju najdublju zahvalnost i podaničku odanost Kralju Oslobodiocu.

Njeg. Veličanstvo blagoizvolilo je zahvaliti najtoplije svojim novim podanicima. 

Isto tako je g. brigadir Avro Cemović ispred Beranaca pozdravio telegrafski predśednika Ministarskog savjeta, ministra vojnog, brigadira serdara Janka Vukotića koji je lani, kao komandant Istočnog odreda, osvojio Berane. G. brigadir-serdar Janko Vukotić toplo se zahvalio Berancima i njihovoj hrabroj brigadi, prilikom proslave njihovog istinski zasluženog oslobođenja”.

„Antena M” serijom tekstova obilježava 110. godišnjicu crnogorskih ratova, tokom kojih su, uz Berane (i sadašnju Petnjicu), oslobođeni Mojkovac (desna obala Tare), Bijelo Polje, Rožaje, Plav, Gusinje, Pljevlja.

Kralj i Gospodar Crne Gore je za zasluge u tim ratovima činovao i Berance, odnosno vođe dobrovoljačke brigade s batalionima Bučičko-vinickim, Lužičko-beranskim, Poličkim, Gornjo-selskim, Budimskim i Ržaničkim Crnogorske kraljevske vojske iz Donjih Vasojevića koji su — za razliku od Gornjih Vasojevića u slobodnoj Crnoj Gori — do 1912. bili pod Turcima. Već smo objavili tekst ukaza (na linku dolje), koji glasi: 

* * *

Mi

NIKOLA I

po milosti Božjoj

KRALJ I GOSPODAR CRNE GORE  

Na osnovu čl. 125, u vezi s čl. 214 Zakona o ustrojstvu vojske, podarujemo:

 - čin brigadira Avru CEMOVIĆU, komandantu Donjo-vasojevićske brigade;

 — čin pješadijskog komandira:

- Milu SAIČIĆU, komandantu bataliona Bučičko-vinickog;

- Marijanu VUKOVIĆU, komandantu bataliona Lužičko-beranskog;

- Vukoti PANTOVIĆU, komandantu bataliona Poličkog;

- Tomašu PEŠIĆU, komandantu bataliona Gornjo-selskog;

- Vuku DABETIĆU, komandantu bataliona Budimskog i

- Simu ČUKIĆU, komandantu bataliona Ržaničkog — priznajući im rang i pravo od 8. oktobra 1912. godine.

Naš ministar vojni, predśednik Našeg Ministarskog savjeta neka izvrši ovaj ukaz. - Cetinje, 22. novembra 1913. god. - NIKOLA s. r. - Ministar vojni, predśednik Ministarskog savjeta, general-ađutant, brigadir, serdar, Janko Vukotić s. r.

***

Onomad se pisalo da je oslobađanjem Berana „Istočni odred stekao jednu pobjedu koja će zauzeti vidno mjesto u njegovim ljetopisima i u crnogorskoj vojnoj istoriji, kad su junačke brigade Durmitorska, Kolašinska i Beranska zauzele na juriš tvrde položaje Jasikovca, Tivrana i Jodolja”. 

Iz Berana je još 1879. pisano na Cetinje: „Samo da nas uze slobodno-nezavisna vlada crnogorska — vlada proslavljenoga i uzvišenoga Knjaza Nikole I”. 

„Zar od Boga nije suđeno, da VIJE OVOĐEN SLOBODNA ZASTAVA CRNOGORSKA; da Đurđevi Stubovi u slobodi počivaju i da se u njih slobodno poje Božija Leturđija. - Kletva narodna na onoga, daj Bože, pala, koji je mogao učiniti, da ne budemo one vlade, za kojom srcem i dušom želimo, koja nas je očinski primila u svoja njedra: to je SLOBODNA CRNA GORA” (opširnije na linku dolje).