Marija Backović, Crnogorka, doktorka biohemijskih nauka i molekularne genetike, koja već 12 godina radi na Pasterovom institutu u Parizu, ovih mjeseci aktivno istražuje novi virus korona. Marija je trenutno u Crnoj Gori i ovog petka odgovara na pitanja slušalaca/čitalaca Antene M.
"Poštovane sugrađanke i sugrađani Crne Gore, odgovori na pitanja ispod dati su na osnovu mojih ličnih, i ograničenih, saznanja i istraživanja koja su objavljena do 6. avgusta 2020 godine, u najboljoj interpretaciji koju sam mogla da vam predstavim. Izvori informacija su navedeni, i mogu ih podijeliti sa čitaocima koji su zainteresovani, a nemaju dostup. Neki članci su originalni naučni radovi, neki su pregledi naučnih saznanja objavljeni u časopisima u kojima izvještavaju novinari koji navode izvore informacije i kojima vjerujem. Sve ovo je napravljeno da bi mogli da naučite više o virusu koji je izazvao nesvakidašnju situaciju u kojoj se nalazimo, i da razvijete kritički pogled na informacije i dezinformacije u vezi pandemije.
Ja sam doktor nauka biohemije i molekularne genetike i bavim se virusima već skoro 20 godina, ali se ne bavim medicinom i ne vidjam pacijente tako da vam preporučujem da se konsultujte sa vašim ljekarima, a iskoristite informacije koje vam ja pružam kao milje za dijalog i bolje razumijevanje.
Šta mislite o najavi Rusije da počinju masovnu vakcinaciju u oktobru? Iz SZO je upozoreno da se bude oprezno sa ruskom vakcinom jer nijesu podijelili nikakva saznanja naučna sa njima, mislite li da su imali kapaciteta da je već razviju?
Ne znam kakve Rusija ima kapacitete za razvoj vakcine. Ono što ostaje nepoznato jesu podaci koji pokazuju sigurnost i efikasnost te vakcine, i koji do sada nisu podijeljeni sa internacionalnom naučnom zajednicom. Dok to ne vidimo biće teško dati objektivno mišljenje.
Da li se može desiti da se nakon pronalaska vakcine njena neželjena dejstva otkriju tek poslije nekog vremena?
To zavisi od toga koliko se vremena potroši na testiranje sigurnosti vakcine, i koliko se dugo prate ljudi koji su učestvovali u kliničkim ispitivanjima. Ako se ispitivanja urade rigorozno i po već dobro utvrđenim protokolima, onda je rizik da neželjena dejstva promaknu izuzetno mala. Takođe je važno imati veliki broj kandidata za testiranje, jer se rijetki sporedni efekti mogu otkriti samo ako je vakcina data velikom broju ljudi.
Šta možete reći o interferonu beta?
Engleska kompanija 'Synairgen' je na konferenciji za novinare objavila rezultate istraživanja koja su pokazala da su hospitalizovani covid pacijenti tretirani interferonom-beta u obliku spreja za nos, imali bolju prognozu od onih koji nisu. Interferon-beta je protein koji naš organizam normalno proizvodi da bi se borio protiv virusa. Ozbiljna ograničenja ovog kliničkog istraživanja su mali broj pacijenata – 101 – i praćenje razvoja bolesti u periodu od samo 14 dana. Iako su rezultati ohrabrujući, ne može se sa sigurnošću reći da li je interferon djelotvoran i koliko, to će morati da sačeka opširnija testiranja. Ono što je dobro je što je interferon-beta relativno jeftin i može se proizvesti brzo u velikim količinama.
Synairgen announces positive results from trial of SNG001 in hospitalised COVID-19 patients
Naučnici koji se bave proučavanjem imunog odgovora na SARS-CoV-2 su pokazali da virus ima način da 'zbuni' imuni sistem i da smanji početni imuni odgovor koji se sastoji između ostalog od povećanje proizvodnje interferona-beta. Oni smatraju da bi interferon-beta zbog toga možda bio od veće pomoći u ranim stadijumima bolesti, ali ni to nije još potvrđeno. Vrijeme administracije će vjerovatno biti važno, kao što je pokazano i za deksametazon, koji pomaže ako se daje pacijentima sa ozbiljnim oblikom covid-a, dok je dejstvo suprotno i odmaže osobama sa blagim oblikom bolesti.
Imbalanced Host Response to SARS-CoV-2 Drives Development of COVID-19
Coronavirus Drug and Treatment Tracker
Znam da je pitanje na ivici senzacionalizma, ali se prečesto provlače tvrdnje da pušači rjeđe bivaju inficirani kovidom, kao i da su neke krvne grupe manje rizicne?
Za sada ne postoji ni jedno istraživanje koje jednosmisleno pokazuje da pušači imaju manji rizik od infekcije virusom SARS-CoV-2. Ono što jeste pokazano je da pušači koji dobiju covid imaju tendenciju da razviju teži oblik bolesti, jer su im pluća već oštećena toksičnim supstancama iz dima. Zato se pušenje smatra rizik-faktorom ozbiljnih komplikacija vezanih za Covid-19.
Više naučnih radova, koji nisu prošli evaluaciju stručnjaka i objavljeni su na internetu u preliminarnom obliku, su predstavljali podatke da je broj inficiranih pušača nešto niži nego onih koji ne puše. Svi ti radovi kao glavnu manu imaju male grupe ljudi koje su posmatrane jer je na osnovu malog broja podataka teško razdvojiti stvarni uticaj određenog faktora od normalnih varijacija i uticaja drugih faktora koji nisu uzeti u obzir. Na primjer, hipotetički, ako imate 3 osobe, rizik da se osoba inficira je na primjer 1 u 3. To znači da ako imate 3 pušača, 3 nepušača ili grupu od 2 pušača i jednog nepušača, učestalost infekcije je takva da će 1 od 3 biti inficiran. Ako u posljednjoj grupi od 2 pušača i 1 nepušača, nepušač dobije covid, iz gore objašnjenih razloga ne možete zaključiti da se osoba inficirala zato sto ne puši. Ali - ako imate ukupno 30,000 osoba i pronađete da su od njih 10,000 inficiranih, 8,000 pušači, onda bi to bila jaka indikacija da pušenje ima određeni zaštitni uticaj. To još nije pokazano, i očekujemo da će takva 'istraživanja na nivou populacije' biti završena uskoro.
Što se tiče korelacije između krvne grupe i rizika infekcije i prognoze covid-a, zaključci prve analize koja je ukazivala na link, su negirani kada je novija studija koja je obuhvatila veći broj oboljelih i zdravih osoba sprovedena. Za sada dakle veza između krvne grupe i covid-a ne postoji.
Blood type and outcomes in patients with COVID-19
Kako je moguće da evo još malo pa godinu dana od pojave novog vrusa, svi svjetski naučnici uz pomoć sve moguće tehnologije ne mogu da definišu virus, njegovo ponašanje, a kamoli da pronađu lijek? Malo je nelogično da bolje poznajemo svemir nego planetu Zemlju.
Poštujem mišljenje ali se ne slažem sa čitaocem da virus nije definisan. Virus koji izaziva covid, koronavirus SARS-CoV-2, je izolovan i njegov čitav genetski materijal određen 12 januara, znači oko mjesec dana posto su prvi oboljeli primijećeni u Wuhanu. Takva brza identifikacija i dešifrovanje virusa je bez presedana, i bilo je moguće zato sto sada imamo tehnologiju za sekvenciranje genetskog materijala koja je brza i pristupačna, i zato što su naučnici iz raznih zemalja razmjenjivali informacije. Do sada je prijavljeno vise od 150 kandidata za vakcinu od kojih se 28 testiraju na ljudima, a 6 je u posljednjoj, fazi III, testiranja. Odobrena su 2 već postojeća lijeka, remdesivir koji skraćuje vrijeme oporavka kod teško oboljelih, i deksametazon koji smanjuje broj fatalnih ishoda za 30% kod ljudi koji su priključeni na ventilatore. Takodje smo veoma mnogo naučili o tome kako se virus prenosi, kada i kako se treba ponašati da bi smanjili prenos.
Jedna komplikacija koja čini klinička istraživanja sporijim nego što bi željeli je da treba zamisliti sprovodjenje naučne studije na pacijentima, o kojima se već brinu ljekari i medicinsko osoblje u bolnicama koje rade pod maksimalnim kapacitetima, i u kojima su ti isti ljekari takodje i naučnici koji treba da dizajniraju klinička istraživanja, da ih sprovode, sakupljaju i analiziraju podatke sve dok se staraju o bolesnim pacijentima. To je izazov koji je donekle olakšan kada se u kliničke studije uključe univerziteti koji mogu da analiziraju uzorke i podatke koje sakljupljaju zdravstveni radnici u bolnicama, pa je posao podijeljen. U svakom slučaju baviti se naukom u jeku pandemije na ozbiljan i korektan način je i zahtijevno, i mislim da je uprkos tome napravljen ogroman progres u razumijevanju biologije virusa. Još mnogo pitanja ostaje neodgovoreno, ali sam optimistična da smo na dobrom putu. U medjuvremenu se moramo boriti protiv virusa tako sto ćemo usporavati njegov prijenos uz upotrebu maski, distanciranje i izbjegavanja gužvi, posebno u zatvorenim prostorima.
Coronavirus Drug and Treatment Tracker
Da li pojedina eterična ulja imaju uticaja na viruse?
Nije mi poznato kakav uticaj eterična ulja imaju na viruse.
Moja konstatacija, proučavajući malo literaturu, jeste da pojedina eterična ulja imaju jako antivirusno i antiseptik dejstvo i čudi me da se izrazito malo pridaje značaja njihovom učinkovitom dejstvu na pojedine viruse.
Nisam upoznata sa upotrebom eteričnih ulja za liječenje sistemskih bolesti, i da imaju jako antivirusno dejstvo, ne pratim ta istraživanja. Vjerovatno postoje naučnici koji proučavaju efekte ovakvih supstanci na viruse, ali pretpostavljam da je teško izvoditi ovakve kliničke studije na covid pacijentima koji su u ozbiljnom stanju, s obzirom da eterična ulja nisu priznata kao agenti koji mogu da izliječe tj eliminišu virus u konvencionalnoj medicini. To ne znaci da ne bi mogla biti korisna u ublaženju simptoma na primjer.
Nota bene: Za čitaoce koje zanima pregled najnovih istrazivanja u vezi imunog odgovora na SARS-CoV-2 infeckcije toplo preporucujem clanak koji je napisao Ed Yong za Atlantic
Komentari (0)
POŠALJI KOMENTAR