Kolebanje vlasti u Crnoj Gori o kosponzorstvu Rezolucije UN o Srebrenici

Vlada Crne Gore se koleba po pitanju kosponzorstva Rezolucije Ujedinjenih nacija (UN) o genocidu u Srebrenici, iako je to pitanje poštenog odnosa prema prošlosti i odgovornosti prema onome što se desilo, ocijenila je za Radio Slobodna Evropa (RSE) građanska aktivistkinja Dina Bajramspahić.

Desetine nevladinih organizacija i javnih ličnosti zatražile su od Vlade 16. aprila da bude kosponzor Rezolucije, što podržava i najveći dio opozicije u crnogorskom parlamentu.

Vlada je u međuvremenu održala sjednicu 18. aprila, ali inicijativU NVO nije stavila na dnevni red.

A ministarka evropskih poslova Maida Gorčević je, dan kasnije u parlamentu, potvrdila da se izvršna vlast još nije odredila po tom pitanju.

Za Bajramspahić, koja je jedna od potpisnica, to je veliko razočarenje.

“I sad se pitamo kakav će uopšte biti odnos države prema ovom pitanju, jer su političke snage koje se protive konsponzorisanju očigledno veoma jake i uspjele su da obeshrabre Vladu da postupi na ispravan način”.

Protivljenje Rezoluciji prva je izrazila članica Vlade, prosrpska Socijalistička narodna partija (SNP).

Iz Vlade i Ministarstva vanjskih poslova nisu odgovorili na pitanja RSE da li će podržati inicijativu NVO, te da li će podržati Rezoluciju kada se o njoj bude glasalo početkom maja na Generalnoj skupštini UN.

Šta piše u Rezoluciji

Rezolucijom, koju su inicirale Njemačka i Ruanda, traži se da se 11. jul proglasi za Međunarodni dan sjećanja na genocid u Srebrenici, piše u nacrtu u koji je RSE imao uvid.

Zločin u Srebrenici je pred Međunarodnim sudom pravde u Hagu označen kao genocid.

Odnosi se na ubijanje više od 8.000 Bošnjaka, kako je to utvrđeno presudama međunarodnih sudova, u julu 1995. godine, kada je Vojska Republike Srpske zauzela Srebrenicu.

Za genocid i zločine u Srebrenici do sada je osuđeno više od 50 osoba, na više od 700 godina zatvora.

Rezolucijom se osuđuje svako poricanje genocida i pozivaju sve članice UN da čuvaju utvrđene činjenice, uključujući i kroz svoje obrazovne sisteme, kako bi se sprečio revizionizam.

Takođe se bezrezervno osuđuju svi akti glorifikovanja osuđenih i odgovornih za genocid u Srebrenici.

Rezoluciju je sponzorisalo 17 zemalja, među kojima su Sjedinjene Države ali i Albanija, Sjeverna Makedonija, Slovenija…

Šta piše u inicijativi crnogorskih NVO

Iz njemačke Ambasade u Podgorici nisu odgovorili RSE da li su ponudili Crnoj Gori da kosponzoriše Rezoluciju.

A da Crnoj Gori jeste mjesto među kosponzorima smatra 61 NVO i 14 javnih ličnosti, koje pozivaju zvaničnu Podgoricu da time doprinese “da se kultura sjećanja na žrtve genocida podigne na međunarodni nivo”.

Izvući povuke, bez političkih kalkulacija

Jedan od potpisnika inicijative, Miloš Marković iz omladinske organizacije Aktivna zona, ističe da mladi u regionu nisu u dovoljnoj mjeri upoznati sa činjenicama o ratovima koji su se odvijali tokom raspada Jugoslavije.

Informacije, pojašnjava za RSE, često dobijaju iz neprovjerenih, ili izvora koji ne žele da se suoče sa prošlošću, već žele da dezinformacijama i manipulacijama ostvaruju svoje populističke ideje.

“Smatram da je bitno da se na neke stvari stavi tačka. Da se izvuku pouke, prihvate i osude ozbiljne greške iz prošlosti… Mladi više nemaju vremena za političke kalkulacije i premišljanja.”

Inicijativu su, između ostalih, podržali bivša ministarka evropskih poslova Jovana Marović i član Sudskog Savjeta Miodrag Iličković.

Oni su pozvali Vladu da hitno zauzme stav o Rezoluciji ali i da se objavi njen tekst kako bi se suprotstavili neistinama koje se o njoj plasiraju.

U saopštenju se napominje da je Skupština Crne Gore prije 15 godina usvojila Deklaraciju o prihvatanju rezolucije Evropskog parlamenta o Srebrenici a 2021. godine i Rezoluciju o genocidu o Srebrenici.

Pozvali su premijera Milojka Spajića da potpisivanjem formulara o kosponzorstvu pokaže da stoji “uz sve što u ovim dokumentima piše”, kao i da stavi “Crnu Goru na pravu stranu istorije, gdje joj je uvijek i bilo mjesto”.

Za Rezoluciju iz 2021. je glasalo 55 od 81 poslanika. Protiv ili udržani su bili poslanici vladajuće većine iz redova prosrpske SNP i proruskih partija iz bivšeg Demokratskog fronta (DF).

Narednih mjeseci se očekuje, shodno koalicionom sporazumu stranaka većine, rekonstrukcija Vlade u koju treba da uđu kadrovi DF-a.

DF je politički blizak predsjedniku bh. entiteta Republika Srpska Miloradu Dodiku, koji je na mitingu protiv rezolucije u Banjaluci 18. aprila poručio da se ne stidi Srebrenice i da tamo nije počinjen genocid.

A negiranje genocida u Srebrenici nije prestalo ni u Crnoj Gori nakon usvajanja Rezolucije u Skupštini, napominju potpisnici inicijative.

Tako je, na primjer, predsjednik Opštine Nikšić a od nedavno i poslanik DF-a Marko Kovačević negirao sredinom 2021. da je tamo počinjen genocid.

Međutim, Viši sud je utvrdio da on nije počinio krivično djelo izazivanja nacionalne ili vjerske mržnje.

Za jedne ratni zločin, za druge genocid

Poslanik prosrpskog SNP-a Bogdan Božović smatra da Crna Gora ne treba da glasa za Rezoluciju o genocidu.

“Naš stav je da se neosporno dogodio ratni zločin”, naveo je Božović.

Inicijativu NVO je u međuvremenu podržala trećina poslanika Skupštine Crne Gore – opozicione Demokratska partija socijalista (DPS), Socijaldemokrate (SD) i Bošnjačka stranka.

Iz DPS-a su poručili da “jasno iznošenje stava o genocidu nije pitanje političke dužnosti”.

Predstavnik SD-a Miloš Đuričković ocijenio je da sadašnje vlasti u Crnoj Gori nisu neodlučne, nego da izbjegavaju izjašanjavanje.

“Ukoliko podrže Rezoluciju, uradiće to protiv svoje volje i ličnih ubjeđenja. Ukoliko ne podrže Rezoluciju, spašće im evropska šminka sa lica. Najradije bi otvorili bolovanje dok se sve ne završi”, napisao je on na mreži Iks.

‘Otvoreni negatori genocida u vlasti’

O tome koliko je potrebna Rezolucija pokazuje upravo miting u Banjaluci, kome su prisustvovali i zvaničnici Srbije, a na kome se mahalo slikama osuđenog za genocid Ratka Mladića, kaže Bajramspahić:

“Jedinstvo između vlasti Republike Srpske i Srbije u negiranju genocida utiče i na vlast u Crnoj Gori koja gubi integritet da autonomno vodi državnu politiku. Danas smo u situaciji da u vlasti imamo partije koje otvoreno negiraju genocid. A njihova snaga je narasla da kolebaju one koji ne bi smjeli da se dvoume.”

Bajramspahić zaključuje da je porazno što Pokret Evropa sad premijera Spajića, kao najjača partija, nema jasan stav i ne pokazuje snagu da se “suprotstavi retrogradnim strujama” sa kojima je u koaliciji.

Ona podsjeća da je 17. aprila u UN održana prezentacija Rezolucije tokom koje predstavnik Crne Gore nije iznio stav o Rezoluciji.

Generalna skupština UN glasaće o Rezoluciji o genocidu u Srebrenici 2. maja.