SOA: Radikalni prosrpski elementi u vlasti prijetnja za put Crne Gore ka EU

U Crnoj Gori je nastavljen društveno-politički rascjep između crnogorske, proevropske opcije i srpske opcije koja je ujedno proruski i antizapadno orijentisana.

To, između ostalog, piše u najnovijem Javnom izvještaju hrvatske Sigurnosno-obavještajne agencije (SOA) koji je, nakon tri godine, objavljen juče.

- Radikalne srpske stranke su dio trenutne vladajuće političke koalicije. Vlast u Crnoj Gori nastoji iskazati evropsku opredijeljenost i privrženost zajedničkim evropskim politikama i vrijednostima, ali uticaj srpskih političkih opcija sa nacionalističkim i anti-zapadnim stavovima može negativno uticati na proces evropskih integracija, kao i na vanjskopolitičke odnose Crne Gore s članicama EU - navodi se u ovom dokumentu.

U izvještaju SOA-e ističe se i da je Srbija „nastavila politiku balansiranja između Zapada, Rusije i Kine, uz nastavak napetosti u odnosima s Kosovom“.

- Srbija i dalje aktivno promoviše koncept „Srpskog svijeta“ kojem je cilj okupljanje Srba u susjednim državama, posebno u BiH, Crnoj Gori i Kosovu, pod jedinstvenim političkim okriljem službenog Beograda. Koncept „Srpskog svijeta“ u mnogim svojim elementima predstavlja presliku ruskog koncepta hibridnog djelovanja i poluge uticaja prema susjednim državama pod nazivom „Ruski svijet“ - naglašava se u izvještaju SOA-e.

SPC ima značajan nacionalni i regionalni uticaj

Hrvatski obavještajci ponavljaju i da Rusija nastavlja sa aktivnostima usporavanja i onemogućavanja procesa evroatlantskih integracija na području Zapadnog Balkana. 

(Pr)ocjenjuju i da Srpska pravoslavna crkva (SPC), uz svoju vjersku ulogu, ima značajan nacionalni i regionalni politički uticaj.

- U političkom segmentu, vođstvo SPC-a podržava i promoviše politički koncept „Srpskog svijeta“, pri čemu osobito ističu BiH, Crnu Goru i Kosovo kao dio tog prostora. Primjer podrške konceptu „Srpskog svijeta“, kao i jačanja percepcije jedinstva srbijanske države i SPC-a, bio je vidljiv u sudjelovanju vrha SPC-a u Prvom svesrpskom nacionalnom saboru pod nazivom „Jedan narod, jedan sabor – Srbija i Srpska“ u Beogradu 8. juna 2024. zajedno s političkim čelnicima Srbije i entiteta Republika Srpska. „Svesrpski sabor“ je poslužio za novo plasiranje nacionalističke ideje „jedan narod, jedna vjera, jedna država“, stavljajući u prvi plan Republiku Srpsku, te uvodeći i Crnu Goru u taj kontekst - podsjeća se u izvještaju SOA-e. 

Srpsko-crnogorsko organizovane kriminalne grupe jedna od većih prijetnji

Hrvatski obavještajci smatraju i da su srpsko-crnogorske organizovane kriminalne grupe, koje se bave međunarodnim krijumčarenjem narkotika, te kontinuirano nastoje ojačati svoje djelovanje, i dalje jedna od najvećih prijetnji državama Zapadnog Balkana.

- U proteklom razdoblju nastavili su se i međusobni oružani obračuni i likvidacije pripadnika ovih suprotstavljenih kriminalnih grupa, što predstavlja rizik i za javnu sigurnost i živote građana - napominju iz SOA-e.

Najprofitabilnija aktivnost, potvrđuju hrvatski obavještajci, još uvijek im je krijumčarenje kokaina iz Južne Amerike u Evropu.

- Uz međunarodno krijumčarenje opojnih droga, organizovane kriminalne grupe bave se organizovanjem ilegalnih migracija, krijumčarenjem i nezakonitom trgovinom oružja, te minsko-eksplozivnih sredstava - precizira se u izvještaju. 

Regionalne organizovane kriminalne grupe, pojašnjavaju iz SOA-e, „kontinuirano pokušavaju angažovati pojedine hrvatske državljane kao saradnike, na primjer pomorce i skipere za krijumčarenje narkotika morskim putem, kao i pripadnike kriminalnog miljea u RH koji im povremeno pružaju potporu u prikrivanju njihovog boravka u RH, nabavci krivotvorenih hrvatskih dokumenata, pokušajima pranja novca u RH i sličnim nezakonitim aktivnostima“.

- Slobodno kretanje unutar šengenskog prostora EU pripadnici međunarodnog kriminalnog miljea nastoje koristiti za prikriveni ulazak na hrvatsku teritoriju i u svrhu kriminalnih aktivnosti - konstatuje se u dokumentu.

Zbog toga SOA, dodaje se u izvještaju, za pripadnike organizovanih kriminalnih grupa inicira „postupke zabrane ulaska u RH ili protjerivanja iz ove zemlje, te je u proteklom razdoblju za više desetina osoba određena ova preventivna sigurnosna mjera“.

- U okolnostima lake dostupnosti oružja u balkanskim zemljama dio oružja završava i u rukama pripadnika migrantskih krijumčarskih mreža. Takođe, postoji mogućnost da ilegalno naoružanje bude iskorišteno za počinjenje terorističkih napada - zaključuje se u javnom izvještaju SOA-e.