Vuković: Hibridni uticaj Srbije i Rusije sve intenzivniji uoči završne faze pregovora sa EU

EU želi Crnu Goru više nego što to želi njena vlast, dok maligni rusko-srpski uticaj intenzivira pritisak kako se približavamo završnici pregovora sa Unijom, poručio je u intervjuu portalu Standard, potpredsjednik Demokratske partije socijalista dr Ivan Vuković i upozorio da zemlja ulazi u najopasniju fazu političke i institucionalne destabilizacije od obnove nezavisnosti, a da je evropska perspektiva najugroženija upravo zbog djelovanja onih koji je formalno zagovaraju.

U analitičkom osvrtu na stanje u državi, Vuković je ocijenio da se Crna Gora danas brani više spolja nego iznutra, dok se domaća vlast, kako tvrdi, sve otvorenije udaljava od evropskih vrijednosti i standarda.

Potpredsjednik DPS-a se osvrnuo i na bezbjednosni sektor, za koji kaže da je doveden do tačke pucanja i konstatovao da se opozicija pokazala odgovornijom od vlasti u zaštiti evropskog kursa, građanskog identiteta i državnog dostojanstva. 

STANDARD: Evropska komisija je objavila izvještaj o napretku Crne Gore u pregovorima sa EU, kako vi ocjenjujete izvještaj i da li vam se čini da nas Unija vuče i da uprkos pozitivnim ocjenama u najvažnijim segmentima Crna Gora i dalje kaska?

VUKOVIĆ:  Nedavno predstavljeni izvještaj Evropske komisije svjedoči o makar dvije stvari od značaja za političke procese u Crnoj Gori. Prvo, potpuno je jasno da, iz razloga koji dominantno imaju veze s aktuelnim geopolitičkim prilikama u Evropi, EK više želi da vidi Crnu Goru kao prvu narednu članicu EU nego mnogi ljudi koji trenutno učestvuju u vršenju vlasti u našoj zemlji. O tome govori veoma pozitivan ton dokumenta i izrazito optimistične poruke koje su se, u povodu njegovog objavljivanja, mogle čuti iz Brisela. Siguran sam da entuzijazam i energija sa kojom naši evropski prijatelji prate Crnu Goru na integracionom putu ohrabruju svakoga ko vjeruje u evropske vrijednosti i bori se za evropsku budućnost naše države. I drugo, sve kritike Demokratske partije socijalista i ostatka parlamentarne opozicije u vezi sa lošim političkim praksama koje promoviše vladajuća koalicija, dobile su snažnu potvrdu u ocjenama EK. Neustavno penzionisanje sutkinje Ustavnog suda, pokušaji uspostavljanja političke kontrole nad bezbjednosnim sektorom, Centralnom bankom, regulatornim agencijama i Javnim servisom, neadekvatan odnos Vlade prema Parlamentu, verbalni napadi visokih državnih funkcionera na predstavnike medija i civilnog sektora – samo su neke od kritika Komisije na račun crnogorskih vlasti. Prevedeno na svima razumljiv jezik, iako kandidatura Crne Gore za članstvo u EU i dalje uživa snažnu podršku naših međunarodnih partnera, s ovakvim odnosom najvećeg dijela parlamentarne većine teško da se možemo nadati ostvarenju našeg evropskog sna.

STANDARD: Kako ocjenjujete aktuelni politički trenutak u Crnoj Gori- imamo ozbiljna politička dešavanja za koja premijer tvrdi da su seoske priče i da je fokus na EU temama, dok Andrija Mandić i njegovi politički saborci sprovode agendu srpskog svijeta?

VUKOVIĆ:  Dvije godine od formiranja 44. vlade, političke prilike u Crnoj Gori djeluju baš onako kako smo i najavljivali u trenutku kada je pokret „Evropa sad“ za partnere odabrao političku poslugu Aleksandra Vučića, osvjedočene negatore crnogorskog nacionalnog i kulturnog identiteta i zaklete neprijatelje građanskog identiteta Crne Gore i njene multietničke demokratije. Nekada na margini društveno-političkih procesa, ekstremno desni „Demokratski front“ pod drugim imenom danas predstavlja dominantnu političku snagu u okviru vladajuće koalicije. Kao rezultat toga, gotovo svakodnevno svjedočimo napadima na fundamentalne vrijednosti na kojima počiva moderna Crna Gora, zbog čega, kazao sam nedavno, ona gotovo ni po čemu ne djeluje kao država koja bi uskoro trebalo da uđe u Evropsku uniju. Umjesto da, u skladu sa proklamovanim političkim ciljevima njegovog pokreta i Vlade na čijem je čelu, pokuša stati na kraj političkoj destrukciji, premijer i lider PES-a relativizuje posljedice djelovanja svojih političkih saveznika. Da li tako pokušava da ih pacifikuje ili, pak, „čuva mir u kući“, svjestan da značajan broj funkcionera PES-a misli isto što i lideri nekadašnjeg DF-a, manje je važno.

STANDARD: Kako se DPS iz opozicionih klupa suprotstavlja pokušajima prekrajanja istorije i ataku na crnogorsku nezavisnost?

VUKOVIĆ: Demokratska partija socijalista djeluje u skladu sa državnim i nacionalnim interesima Crne Gore, štiteći njen građanski karakter i doprineseći njenoj evropskoj budućnosti. Tokom posljednje dvije godine, od popisa stanovništva, preko IBAR zakona, do izborne reforme, DPS je dala izuzetno važan doprinos ostvarivanju najvažnijih političkih ciljeva naše države. Istovremeno, u Parlamentu i van njega, oštro smo se suprotstavljali pokušajima revizije slavne crnogorske istorije, gaženja našeg državnog dostojanstva i ugrožavanja našeg puta ka članstvu u EU. U tom pogledu, djelujući iz opozicije, DPS je demonstrirala značajno viši stepen državne odgovornosti od bilo koje od vladajućih partija u Crnoj Gori. Drago mi je da to prepoznaju i crnogorski građani, o čemu svjedoče istraživanja javnog mnjenja koja pokazuju da je, u odnosu na parlamentarne izbore 2023. godine, podrška našoj partiji porasla sa 20% na 26% i da je, u ovom trenutku, DPS najjača politička snaga u našoj zemlji.

STANDARD: Ocjene stručnjaka su da se crnogorski bezbjednosni sistem nalazi u rasulu, kako vi gledate na aktuelni bezbjednosni sistem i da li je on postao alat za obračun sa političkim neistomišljenicima?

VUKOVIĆ: Najprije treba konstatovati da ljudi koji su profesionalno vezani za bezbjednosni sektor u Crnoj Gori u ogromnom broju rade izuzetno složene i, nerijetko, veoma rizične poslove. To zaslužuje poštovanje svakog odgovornog građanina Crne Gore koji vjeruje u principe vladavine prava i podržava borbu protiv negativnih društvenih fenomena, poput organizovanog kriminala i korupcije. Istovremeno, evidentno je da u ovom resoru puno toga ne funkcioniše kako treba. Nakon tragedije na Cetinju u kom je, u tom trenutku, bio prisutan izuzetno mali broj pripadnika Uprave policije, potom i brutalih egzekucija u centru Podgorice i na frekventnim saobraćajnicama širom Crne Gore, pa i u svjetlu načina na koji su zvanično komunicirani detalji nedavnog incidenta koji se dogodio na Zabjelu i onoga što je uslijedilo, ne čudi što mnogi naši građani osjećaju zabrinutost za sopstvenu bezbjednost. Ono što, pak, veoma čudi i što bi moralo da zabrine ukupnu javnost jeste način na koji, na javne upite i legitimne kritike, reaguju pojedini članovi Vlade i predstavnici bezbjednosnog sektora. Negirati pravo poslanika, javnih djelatnika, novinara i civilnih aktivista da ukazuju na eventualne propuste u radu bezbjednosnih organa, kriminalizovati kritički nastrojene pojedince i prijetiti svakome ko se usudi da javno progovori na ove teme, djeluje opasno i potpuno nespojivo s osnovnim principima na kojima počiva svako demokratsko društvo. Ako nemamo namjeru da od Crne Gore pravimo El Salvador, krajnje je vrijeme da se sa takvim autoritarnim praksama prekine i da, u duhu konstruktivne rasprave imanentne demokratskim društvima, počnemo da skupa tražimo rješenja za probleme koji opterećuju cjelokupnu društvenu zajednicu.

STANDARD: Insitut ostavke postoji svuda u demokratskom svijetu sem, čini se u Crnoj Gori, da li ćemo u mandatu ove Vlade po vašem mišljenju vidjeti da neko od nosilaca najvažnijih funkcija u državi podnese odgovornost?

VUKOVIĆ: Nakon svega što smo doživjeli u Crnoj Gori tokom proteklih nekoliko godina, pretpostavljam da pitanje odgovornosti nosilaca važnih funkcija tretirate kao retoričko. Drugim riječima, valjda je svima jasno da ne postoji ništa što bi se još moglo dogoditi u našoj zemlji, a zbog čega bi neko na vlasti odlučio da odstupi sa pozicije. Doduše, imajući u vidu „akademske“ reference i radne biografije brojnih članova Vlade i visokih državnih funkcionera, možda se ne treba ni čuditi što je to tako. Da nijesu u politici, postavlja se pitanje šta bi ti ljudi uopšte radili i od čega bi živjeli. Zbog toga, dok naši politički protivnici tako često i pasionirano kritikuju period vlasti DPS-a i koalicionih partnera, ja ih pozivam da se prisjete primjera nekadašnjih ministara Miodraga-Boba Radunovića i Pavla Radulovića. Može se i tako kroz politiku i život.

STANDARD: Bezbjednosno tužilački aparat u prethodnom periodu iskorišten je od političkih strukura za progon slobodnih i nezavisnih medija sa ciljem da se ućutka kritička riječ, kako vi vidite djelovanje ovog aparata prema medijima u Crnoj Gori?

VUKOVIĆ: Ono što sam prethodno kazao u vezi s odnosom prema djelovanju bezbjednosnog sektora važi i kada je u pitanju tužilačka organizacija. Imajući u vidu prirodu posla kojim se zaposleni u Tužilaštvu bave, jasno je koliku ličnu žrtvu podrazumijeva njihov profesionalni angažman. Uz to, u mladim i institucionalno nedovoljno razvijenim demokratijama, pa još i u malobrojnim zajednicama, kakva je crnogorska, stepen povjerenja građana u rad tužilaca u značajnoj mjeri utiče na ukupnu društvenu klimu. Iz tog razloga, njihova golema institucionalna moć predstavlja i posebnu obavezu u društvima poput našeg. Kritike koje su se, u posljednje vrijeme, mogle čuti iz redova parlamentarne opozicije na račun tužilačke organizacije, vezane su upravo za taj aspekt njenog rada. Dakle, one ne predstavljaju, kako se to maliciozno sugeriše, izraz želje da se državi odmogne na planu borbe protiv organizovanog kriminala i korupcije. Upravo suprotno.

Uostalom, sama DPS podnijela je, tokom posljednjih godina, nekoliko desetina krivičnih prijava različitim tužilaštvima. Ono što smatramo lošom praksom u ovom kontekstu odnosi se na nepostupanje nadležnih organa po tim prijavama. Uz to, uvjereni da to ne doprinosi vladavini prava u Crnoj Gori, kritikujemo i praksu koja podrazumijeva da se od privođenja osumnjičenih za vršenje krivičnih djela pravi medijski spektakl koji, nepovratno, urušava ugled i lično dostojanstvo tih ljudi. Konačno, kritikovali smo način na koji je, u jednoj od nedavno pokrenutih istraga, karakterisane i, nažalost, po ko zna koji put, protivno odredbama Zakona o državnom tužilaštvu, medijski eksploatisana privatna komunikacija opozicionih lidera, predstavnika kritički orijentisanih medija i civilnog društva. Na taj način, jednom broju ljudi učinjena je ozbiljna reputaciona šteta, dok je, u odnosu na političke procese u Crnoj Gori, istovremeno ostvaren određeni uticaj. Teško je uopšte zamisliti sličnu situaciju u bilo kojoj državi zapadne demokratije.

STANDARD: Svjedočimo konstantnom narušavanju dobrosusjednish odnosa Hrvatskom, koliko ponašanje crnogorskih zvaničnika može skupo da nas košta u procesu pristupanju sa EU i da li vidite prisustvo rusko-srpsko hibridnog djelovanja u cilju destabilizacije Zapadnog Balkana i Crne Gore?

VUKOVIĆ: Tragovi malignog političkog uticaja u našoj zemlji vidljivi su na svakom koraku. Osnovni cilj nosilaca te aktivnosti, podstaknutih idejama ruskog imperijalizma i velikosrpskog nacionalizma, jeste zaustavljanje procesa društvene emancipacije Crne Gore, kroz podrivanje vrjednosnog temelja na kojem počiva njen građanski identitet i multietnički sklad, ugrožavanje njene ekonomske održivosti i zaustavljanje njenog napretka na putu evropske integracije. Zato su nam se, primjera radi, tokom posljednjih godinu i po dana “dogodili” rezolucija o genocidu u Jasenovcu, ustavna kriza u decembru prošle godine, podizanje spomenika Pavlu Đurišiću, nasilna eskalacija antiturskog raspoloženja širom Crne Gore i brojne druge situacije koje su za posljedicu imale destabilizaciju političkih prilika u zemlji.

I, da nemamo dilemu, kako se budemo približavali kraju pristupnih pregovora s EU, politička destrukcija će se pojačavati. Imajući u vidu brojne izazove sa kojima se suočava u posljednje vrijeme, predsjednik Srbije Aleksandar Vučić, koji na daljinskom upravljaču drži lidere nekoliko partija u Crnoj Gori, ne može sebi politički priuštiti uspjeh naše države na planu evropske integracije. Zato, kada je na regionalnom samitu održanom u Kotoru prošle godine govorio o tome da nijedna zemlja Zapadnog Balkana neće ući u Evropsku uniju prije Ukrajine, to nije bio trenutak političke epifanije, već jasan zadatak onima koji politički djeluju u Crnoj Gori, nažalost i u okviru struktura vladajuće koalicije. Iskreno se nadam da su predsjednik Vlade, oni koji u njeno ime nose proces evropske integracije, te najodgovorniji u bezbjednosnom sistemu naše države, svjesni te činjenice.