Završen gasovod Sjeverni tok 2 - opasno političko oružje Rusije ili korist svima?

Moskva je saopštila da je završila izgradnju kontroverznog gasovoda Sjeverni tok 2, čiji protivnici kažu da će povećati zavisnosti Evrope od ruskog gasa i zaobići jednog od ključnih američkih saveznika, Ukrajinu.

Očekuje se da će Sjeverni tok 2 udvostručiti snabdjevanje prirodnim gasom od Rusije do Njemačke, ali je njegova izgradnja podijelila evropske prijestonice i izazvala tenzije između EU i Vašingtona.

Direktor ruskog energetskog giganta Gasprom, Aleksej Miler, u petak je objavio da je izgradnja gasovoda "u potpunosti završena", navodi se u saopštenju kompanije.

Jedno od spornih pitanje je to što će sa izgradnjom novog gasovoda biti izbjegnuta postojeća ruta kroz Ukrajinu, zbog čega se očekuje da će Kijev ostati bez ključnih isplata iz Rusije za troškove tranzita.

Ukrajina - koja je u sukobu sa Moskvom od ruske ankesije Krima 2014. godine - upozorila je Evropu da Kremlj može da koristi gasovod kao "opasno geopolitičko oružje".

"Ukrajina će se boriti protiv tog političkog projekta, prije i poslije njegovog završetka i čak kada se pusti gas", rekao je za agenciju AFP Sergej Nikiforov, portparol ukrajinskog predsjednika Volodimira Zelenskog.

Međutim, portparolka ruskog Ministarstva spoljnih poslova Marija Zaharova rekla je da bi protivnici trebalo da obustave napore da blokiraju taj projekat i da bi umjesto toga trebalo da usaglase "obostrano korisne uslove " za njegovo sprovođenje.

"Svima je jasno, uključujući protivnike Sjevernog toka 2 i one koji su se očajnički protivili njegovoj izgradnji, da se gasovod ne može zaustaviti", objavila je Zaharova na Telegramu.

Portparol Kremlja Dmitrij Peskov zatražio je da se gasovod pusti u pogon "što je prije moguće", odbacio kritike, i poručio da će "svi imati" koristi od Sjevernog toka 2.

Izgrađen od ruske baltičke obale do sjeveroistočne Njemačke, podvodni gasovod dug 1.200 kilometara prati istu rutu kao Sjeverni tok 1, koji je završen prije više od deceniju.

Poput svog prethodnika, Sjeverni tok 2 će snabdjevati Evropu sa 55 milijardi kubnih metara gasa godišnje, čime će biti povećan pristup kontinenta relativno jeftinom prirodnom gasu u trenutku kada pada domaća proizvodnja.

Američko protivljenje

Gasprom ima najveći udio u 12 miliona dolara vrijednom projektu, u koji su još uključene njemačke kompanije Uniper i Vinteršal, francuska Anži, anglo-holandska Šel i austrijska OMV.

Bivši njemački kancelar Gerhard Šreder je predsjedavajući odbora akcionara Sjevernog toka.

Rusija i Njemačka tvrde da je Sjeverni tok 2 isključivo komercijalni projekat, ali analitičari nisu saglasni u pogledu njegove ekonomske koristi.

U izvještaju njemačke nevladine organizacije DIW iz 2018. godine, navodi se da je projekat bio nepotreban i da je realizovan na osnovu procjena kojima se "značajno precjenjuje" potražnja u Njemačkoj i Evropi.

Njemačka - najveća evropska ekonomija - uvozi oko 40 odsto svojih zaliha gasa iz Rusije i Berlin vjeruje da gasovod ima ulogu u prelasku zemlje sa uglja i nuklearne energije.

Sjedinjene Države su nerado dale zeleno svjetlo za projekat.

Američki predsjednik Džo Bajden je potput svojih prethodnika, Donalda Trampa i Baraka Obame, bio protiv gasovoda, navodeći da je riječ o lošem dogovoru za Evropu i o bezbjednosnom riziku.

Međutim, protivnici tok argumenta ističu da Sjedinjene Države takođe žele da povećaju prodaju tečnog prirodnog gasa (LNG) Evropi.

Američke sankcije, uvedene ruskim entitetima koji su učestvovali u izgradnji gasovoda, odložile su završetak projekta, što je izazvalo veliko nezadovoljstvo Njemačke.

Međutim, Bajden je u maju neočekivano iz sankcija izuzeo kompaniju, pod ruskom kontrolom, zaduženu za projekat, riješen da obnovi transatlantske odnose pogoršane za vrijeme Trampa.

Analitičari su ocijenili da je taj potez predstavljao ustupak Berlinu, na čiju podršku Vašington računa u rješavanju drugih izazova, među kojima je i sve jača Kina.