Kako se u Generalnoj skupštini UN odvija rasprava o nacrtu rezolucije kojom se 11. jul određuje za godišnju komemoraciju genocida u Srebrenici nad bosanskim muslimanima 1995. režim u većinski srpskom entitetu u Bosni, sa svojim saveznicima u susjednoj Srbiji i Rusiji, pojačava svoje prijetnje nasiljem i secesijom.
Reakcija uključuje proteste na kojima su zastave većinskog srpskog entiteta (poznatog kao Republika Srpska ili RS), kao i zastave Srbije i Rusije, i slike ruskog predsjednika Vladimira Putina. Slike naglašavaju rastući maligni uticaj Rusije u Bosni, ukazuje u autorskom članku za Just Security Sead Turčalo, profesor na Fakultetu političkih nauka u Sarajevu.
Spoj negiranja genocida u Srebrenici od strane Republike Srpske i Srbije sa aktuelnom genocidnom agresijom Rusije u Ukrajini naglašava mračni obrazac istorijskog revizionizma i poricanja.
Kako rezolucija UN nema za cilj da imenuje počinioce, koji su već osuđeni od strane međunarodnih sudova, već da istakne civilizacijski imperativ osude genocida i edukacije javnosti o njemu, žestoka opozicija Republike Srpske i Srbije predstavlja duboki napor da se istorijski narativi preoblikuju u ovom slučaju u kojem je ubijeno više od 8.000 muškaraca i dječaka bosanskih Muslimana i protjerani žene i deca iz njihovih domova i zajednica.
Ova borba oko sjećanja i istine ne odnosi se samo na prošlost; to je borba za dušu i budući pravac Bosne i Hercegovine i krhke regije Zapadnog Balkana, i dovodiu pitanje same temelje međunarodne pravde i istorijske odgovornosti.
Uz podršku Srbije i sve više Rusije, lider RS Milorad Dodik ne samo da odbacuje rezoluciju o Srebrenici, već je i dugo prijetio otcjepljenjem od Bosne.
Trenutno intenzivno protivljenje rezoluciji UN — Rusija je čak zahtijevala i UN Sastanak Savjeta bezbjednosti o ovom pitanju ove nedjelje — naglašava uznemirujući savez na Zapadnom Balkanu koji nastoji da prepiše istoriju i odbaci odgovornost za zločine iz prošlosti.
Javno mnjenje u Srbiji i dijelu Bosne u RS oblikovano je kontrolom medija i dezinformacijama da odražava ovaj savez sa Rusijom i opštu opoziciju Zapadu.
U Srbiji, uprkos navodnim težnjama zemlje ka članstvu u Evropskoj uniji i vjerovatno zapadnim vrijednostima koje predstavljaju – i zahtijevaju – skoro polovina stanovništva (46 odsto) Rusiju smatra svojim najvažnijim saveznikom, daleko nadmašujući Kinu (14 odsto) i SAD (2 procenta).
Štaviše, znatnih 36 odsto srpskih ispitanika vidi Sjedinjene Države kao najveću prijetnju njihovoj zemlji. Slično osjećanje preovladava u RS, gdje 89 odsto pozitivno gleda na Rusiju, a 41,4 odsto vjeruje da SAD imaju maligni uticaj.
Posjete zvaničnika RS Kremlju i nova vlada u Srbiji
Ovo snažno usklađivanje sa Rusijom nije samo pitanje javnog raspoloženja, već se ogleda u političkim interakcijama između lidera Srbije ili RS i Rusije.
Dodik se u februaru sastao sa Putinom po četvrti put od ruske invazije na Ukrajinu u februaru 2022. godine, što predstavlja primjer dubokog obostranog priznanja koje uključuje dodjelu Putinu najvišom medalje časti Republike Srpske.
Ovaj odnos je omogućio Rusiji da se duboko ugradi u različite sektore u RS, uključujući politiku, bezbjednost, religiju, kulturu, akademiju i medije.
Otvoreno prihvatanje ruskog uticaja od strane režima RS ilustruje strateški pristup, u kojem se spoljni uticaj koristi za jačanje separatističkih ciljeva.
A upravo ove nedjelje, mandatar Srbije najavio je novi kabinet koji će uključivati dvije ličnosti, uključujući bivšeg šefa obavještajne službe Aleksandra Vulina, koji su pod sankcijama SAD, dijelom zbog veza sa Rusijom.
Protivljenje srpsko-ruskog saveza Rezoluciji o Srebrenici u UN upadljivo odražava retoriku i geopolitičke manevre koji su karakterisali balkanske sukobe 1990-ih.
Lideri iz Srbije i RS opisuju rezoluciju kao strategiju Bošnjaka (bosanskih muslimana) koju podržavaju neprijateljske zapadne zemlje.
Ključno je shvatiti da je ovaj stalni prkos nastavak sukoba drugim sredstvima — bitke koja se ne vodi oružjem, već kroz sjećanja i značenja.
Dodik i predsjednik Srbije Aleksandar Vučić koriste ovu taktiku da ojačaju svoje lične pozicije, u obrascima koji prožimaju političke, ekonomske i kulturne vene u njihovim geografskim domenima.
Ovi ukorenjeni odnosi su omeli zapadne napore usmjerene na promociju demokratskih standarda i integraciju Bosne, Srbije i šireg regiona u Evropsku uniju i NATO.
Nedavni podaci javnog mnjenja pokazuju nisku podršku punopravnom članstvu Srbije u NATO-u, i dalje jednocifrenu — trenutno samo tri odsto. U međuvremenu, entuzijazam za EU integracije je takođe opao — podrška u Srbiji je pala sa 50 odsto u 2018. na 40 odsto u 2024.
U Republici Srpskoj podrška EU integracijama je smanjena za 11,1 procentni poen sa 61,7 odsto u 2021. na 50,23 odsto u 2021. godini dok je interesovanje za NATO integracije oko 24 odsto.
Za međunarodnu zajednicu, posebno zapadne zemlje, ovo je trenutak da preispitaju strategije na Zapadnom Balkanu.
Tokom posljednjih 20 godina Dodikovih provokacija, Sjedinjene Države i njihovi evropski saveznici najčešće su odgovarali smirivanjem, pristupom koji je stalno propadao.
Na primjer 2007. pokušaji Kancelarije visokog predstavnika međunarodne zajednice, koji je zadužen za sprovođenje uslova Dejtonskog mirovnog sporazuma iz 1995. kojim je okončan rat, da pojednostavi zamršene i nefunkcionalne vladine procese u Bosni, naišli su na otpor i proteste iz RS, što je dovelo do pregovora koji su okončali reforme.
Incident je pokazao Dodikovu sposobnost da prijetnje secesijom iskoristi kao političko oruđe protiv domaćih i međunarodnih protivnika.
Još jedan značajan primjer desio se 2011.kada je Republika Srpska pokrenula „Strukturalni dijalog o reformi pravosuđa“ pod prijetnjom referenduma.
To je dovelo do smjene nezavisnih stranih sudija i tužilaca koji su bili postavljeni prema Dejtonskom sporazumu, koji je uspostavio ustavnu „entitetsku“ podjelu kao kompromis.
Smjenjivanje nezavisnih pravnika efektivno je omogućilo tvrdokornoj vladi RS da uspostavi kontrolu nad svojim pravosudnim sistemom. Takvo ponovljeno smirivanje samo je podstaklo dalje zahtjeve i otpor, prije nego je promovisalo stabilnost ili integraciju.
Isto tako, smirivanje Dodika u njegovom protivljenju rezoluciji Generalne skupštine UN o genocidu u Srebrenici bila bi greška.
Komentari (0)
POŠALJI KOMENTAR