Prijetnje američkog predsjednika usmjerene na strane filmove glavna su tema dok se filmska industrija okuplja u Kanu da proslavi kinematografiju.
Svake večeri, masa obožavalaca i fotoreportera okuplja se oko crvenog tepiha najprestižnijeg filmskog festivala na svijetu, gdje zvijezde poput Anđeline Džoli, Toma Kruza i Šona Pena stižu na premijerne projekcije.
Ali u ostatku grada tema o kojoj se priča je drugačiji Amerikanac: predsjednik SAD Donald Tramp.
Dok u mračnim bioskopskim salama filmovi iz cijelog svijeta konkurišu za prestižnu Zlatnu palmu, producenti i distributeri filmske industrije, kao i političari i lobisti, okupljaju se na francuskoj rivijeri da sklope poslove i procijene stanje u filmskoj branši.
Tokom sastanaka, bilo u hotelskim apartmanima, na štandovima uz obalu ili u kafićima, neminovno dođe do teme Trampa i njegove borbe protiv kinematografije izvan SAD.
Početkom maja, američki predsjednik zaprijetio je da će filmsku industriju uvući u svoj trgovinski rat sa ostatkom svijeta, uvodeći carine na „strane“ filmove. Ono što evropsku industriju još više brine jeste što je Trampova administracija krenula i protiv pravila Evropske unije, koja omogućavaju državama članicama da primoraju streaming platforme, često američke, da ulažu u evropske produkcije.
Sa ovim Damoklovim mačem iznad glave, evropski filmski radnici koji su se okupili u Kanu nadaju se da će Brisel odoljeti Trampovim prijetnjama.
„Atmosfera je znatno političnija, čak i više geopolitička, nego ranije“, rekao je za POLITICO francuski režiser Pjer Žolive, ispijajući koka-kolu u jednom lokalnom baru.
A Kan već ima dugu političku tradiciju.
Ovaj festival je nastao kao politički odgovor 1939. godine, kao reakcija na preuzimanje venecijanskog festivala od strane nacista i fašista. Postao je i pozornica sukoba u maju 1968. godine, kada su režiseri škole novog talasa, poput Fransoa Trifoa i Žan-Lika Godara stali na prvu liniju fronta. Iako nije više tako spektakularan, festival ostaje mjesto gdje se umjetnici suprotstavljaju moći. Ove godine nije bilo drugačije, s Robertom De Nirom koji je kritikovao Trampa, dok je američki režiser Ričard Linkleter nazvao Trampovu ideju o carinama na strane filmove „glupom“.
„Shvatili smo da su SAD postale neprijatelj, i politički i kulturno“, zaključio je Žolive, koji je takođe predsjednik ARP-a, uticajne asocijacije francuskih režisera, producenata i scenarista.
Bilo jednom u Holivudu
Ljudi iz industrije priznaju da je još rano govoriti da li je Trampova prijetnja carinama samo blef, i ističu da su takve takse vjerovatno protivzakonite i da bi bilo teško sprovesti ih u djelo. Ipak, svjesni su da ovakve prijeteće taktike unose neizvjesnost u sektor.
Već se vide i neki sporedni efekti.
Jedan francuski filmski producent, koji je želio da ostane anoniman zbog privatnih poslovnih pregovora, rekao je da je američki distributer privremeno obustavio pregovore o distribuciji jednog neameričkog filma u SAD, jer želi da sačeka jasniju sliku o narednim potezima Trampove administracije prije nego što potpiše ugovor.
Drugi se brinu da bi prijetnja carinama mogla spriječiti američku publiku da gleda filmove koji ne idu u prilog Trampovoj politici.
„S ovim carinama, on bi prekinuo dolazak filmova koji su važni za imigrante“, kaže Sunita Ram, indijska producentkinja na Kanskom festivalu.
Trampova prijetnja carinama se tumači i kao pokušaj da se obeshrabre filmske produkcije da snimaju filmove van SAD. Snimanje u Los Anđelesu palo je 22 odsto u prvom kvartalu ove godine, između ostalog zbog visokih troškova produkcije. Ali najveće zvijezde Holivuda, neki i bliski Trampu, smatraju da bi poreski krediti bili bolji način da se zadrže snimanja u zemlji.
Francuska, rodno mjesto filma, ne krije svoje napore da privuče američke i druge strane produkcije da snimaju filmove u Francuskoj. Vlada u Parizu je čak organizovala posebne sastanke u Kanu tokom vikenda i u Versaiju u ponedjeljak, u okviru programa „Izaberi Francusku“, na kojem se očekuje da predsjednik Fransoa Makron najavi ulaganja od 20 milijardi eura u nekoliko sektora.
Borba za kulturnu izuzetnost
Ipak, industriju filma više od prijetnji carinama brine nešto drugo. Strahuje se da bi u trgovinskim pregovorima između SAD i Evrope Vašington mogao vršiti pritisak na Brisel da ublaži EU direktivu o audiovizuelnim medijskim uslugama, koja zemljama poput Francuske dozvoljava da zahtijevaju od platformi za striming kao što su Netflix, Amazon Prime, Disney+ i drugih da ulažu u minimalni procenat domaće produkcije. Ova tzv. AVSMD direktiva biće na preispitivanju naredne godine.
„Plašimo se da bi ova direktiva mogla postati dio pregovora o carinama sa SAD“, rekla je Žijet Prisard, generalna delegatkinja udruženja producenata Eurocinema, mišljenje koje su potvrdili svi producenti sa kojima je POLITICO razgovarao u Kanu.
Dok je Evropska komisija do sada izbjegavala otvorenu konfrontaciju sa Trampom zbog prijetnji carinama na filmove, EU komesari u Kanu su pokušali da umire industriju, poručujući da AVSMD direktiva neće biti korišćena kao „žeton za pregovore“ sa Vašingtonom.
„Kulturni sektor, po mom mišljenju, ne bi trebalo da bude dio trgovinskih razgovora ili sporova“, rekao je EU komesar za kulturu Glen Mikalef dok je sjedio na travi ispred prepunog kafića.
„Naravno, nije naš pristup da uključimo ili na bilo koji način koristimo ovo u pregovorima“.
Potpredsjednik Komisije, Stefan Sežurne, bio je još direktniji.
„U vremenu kada neki u SAD pokušavaju da nametnu jedinstvenu kulturu, sa carinama na evropski film, mi se zalažemo za očuvanje obaveza o evropskom sadržaju na svim platformama“, rekao je u subotu na događaju koji je organizovao CNC, francuska agencija za promociju filma i sufinansiranje produkcija.
„Ovo nije na prodaju“, naglasio je Sežurne.
Tokom vikenda, francuska ministarka kulture Rašida Dati potpisala je tekst sa više od 20 svojih kolega iz EU, pozivajući na „kolektivni iskorak za Evropu kulture“ kao odgovor na napade na slobodu i raznolikost. U govoru na CNC događaju Dati je poručila da će se boriti za „očuvanje“ AVSMD direktive.
Ipak, ove odlučne riječi nijesu umirile filmsku industriju.
U nedjelju popodne, grupa filmskih režisera organizovala je skup na plaži Kanu na Krizeti, gdje su pročitali deklaraciju upozoravajući da je „ekonomski rat koji vode SAD ujedno i kulturni rat!“ i optužujući Evropsku komisiju da kulturu tretira kao bilo koji drugi ekonomski sektor. Taj „manifest“ potpisalo je desetine filmskih udruženja i poznatih režisera poput Kloda Lelua i Paola Sorentina.
„Za Evropsku komisiju, kultura nije pravi problem“, kaže francuski producent Mark Misonje, koji je i predsjednik francuskog saveza producenata.
„Rizik je da će neki narativi nestati, a naše horizonte će dominirati priče koje su drugi smislili“, dodao je, sjedeći u ležaljci na plaži u Kanu.
Komentari (0)
POŠALJI KOMENTAR