Fon der Lajen tokom samita: Odnosi sa Kinom na „prelomnoj tački“

Predsjednica Evropske komisije Ursula fon der Lajen pozvala je na „neophodno“ preispitivanje trgovinskih odnosa s Kinom tokom napetog samita jutros sa predsjednikom Sijem Đinpingom, poručivši da su odnosi dostigli „prelomnu tačku“, navodi se u izvještaju novinara sa lica mjesta.

Očekivanja od samita, koji je obilježio 50 godina diplomatskih odnosa, bila su niska nakon sedmica rastućih tenzija i sporenja oko njegovog formata, a trajanje je na zahtjev Pekinga iznenada skraćeno na samo jedan dan.

Fon der Lajen i predsjednik Evropskog savjeta Antonio Košta sastali su se sa Sijem na početku događaja koji je, kako se očekivalo, bio obilježen osjetljivim temama, od trgovinskih tenzija do rata u Ukrajini.

„Kako se naše partnerstvo produbljivalo, tako su se produbljivale i neravnoteže. Dostigli smo prelomnu tačku“, rekla je fon der Lajen Siju tokom sastanka u Velikoj narodnoj dvorani.

Ona se tom prilikom osvrnula na trgovinski deficit EU sa Kinom, koji je prošle godine dostigao rekordnih 305,8 milijardi eura (360 milijardi dolara).

„Uravnoteženje naših bilateralnih odnosa je neophodno... Od ključne je važnosti da Kina i Evropa uzajamno prepoznaju zabrinutosti i ponude konkretna rješenja“.

S druge strane, Si je, prema navodima državne televizije CCTV, pozvao EU da „donosi ispravne strateške odluke“, što je predstavljalo prikrivenu kritiku odlučnog stava Brisela prema Kini.

„Što je međunarodna situacija ozbiljnija i složenija, to Kina i EU moraju više da komuniciraju, jačaju međusobno povjerenje i produbljuju saradnju“, rekao je Si Fon der Lajen i Košti.

„Lideri Kine i Evrope treba da donesu ispravne strateške odluke koje odgovaraju očekivanjima naroda“.

Sedmice koje su prethodile samitu obilježile su uzajamne trgovinske optužbe i oštra retorika iz Evrope, uključujući i optužbu Fon der Lajen od 8. jula da Kina preplavljuje globalna tržišta zbog prekomjerne proizvodnje i da „podržava rusku ratnu ekonomiju“.

Ipak, neposredno uoči samita, Fon der Lajen je ublažila ton, opisujući samit kao priliku da se „odnosi i unaprijede i uravnoteže“, kako je navela u objavi na mreži X.

Thank you, President Xi, for hosting us in Beijing.

Europe and China are global economic heavyweights.

Our relationship matters globally, and it must work for both sides, for our people and our businesses.

Let’s shape that future together ↓ https://t.co/h5VbJboUQL

— Ursula von der Leyen (@vonderleyen) July 24, 2025

„Uvjereni smo da je moguća obostrano korisna saradnja“, dodala je.

Dvoje evropskih zvaničnika trebalo bi da se kasnije sastanu i sa kineskim premijerom Li Ćiangom. Obje strane se nadaju da će usaglasiti skromnu zajedničku izjavu o klimi, što je trenutno jedno od rijetkih svijetlih tačaka u saradnji između EU i Kine.

Državna novinska agencija Xinhua takođe je pokušala da umanji rivalitet Pekinga sa EU, navodeći da je Kina „ključni partner“ Evrope, sa nizom zajedničkih interesa.

„Kina je ključni partner Evropi, a ne sistemski rival“, navedeno je u komentaru.

Istaknuto je da postoji zajednički interes u oblastima trgovine, klime i globalnog upravljanja, uz poruku da „ove zajedničke osnove ne treba da zasjeni nekoliko tačaka razmimoilaženja“.

EU definiše Kinu kao „partnera, konkurenta i sistemskog rivala“, što predstavlja okvir njenog strateškog pristupa politici prema Kini.

Na samitu se takođe očekuje da će evropski lideri pokrenuti teme kao što su električna vozila i kineska industrijska prekomjerna proizvodnja.

Kina je u aprilu uvela kontrolu izvoza rijetkih zemalja, što je poremetilo globalne lance snabdijevanja i izazvalo privremene obustave u evropskoj automobilskoj industriji narednog mjeseca.

Ipak, kineski izvoz magneta od rijetkih zemalja u EU porastao je u junu za 245% u odnosu na maj, dostigavši 1.364 metričke tone, iako je to i dalje 35% manje nego u istom periodu prošle godine, pokazuju podaci carine.

EU bi uskoro mogla da postigne trgovinski dogovor sa Sjedinjenim Državama o širokom carinskom režimu od 15% na svoj izvoz, čime bi se izbjegla stroža carina od 30% koju je ranije prijetio da uvede američki predsjednik Donald Tramp.