Šta ruska opozicija želi

Mi ne tražimo ništa ekstravagantno: jednostavno želimo da Rusija bude normalna država koja brine o dostojanstvu, pravima i budućnosti svojih građana – baš kao evropske zemlje.

Piše: Julija Navaljna, ekonomistkinja, liderka ruske opozicije, udovica Alekseja Navaljnog

Ako bih morala da opišem pokret koji je moj suprug Aleksej Navaljni stvorio u samo nekoliko riječi, rekla bih ovo: Mi smo proevropski pokret.

Vjerujemo da je Rusija nerazdvojni dio evropske civilizacije i da je evropski model razvoja najbolji za našu zemlju.

Iz toga proizilazi naše uvjerenje da mračne godine putinizma nijesu istorijska neizbježnost, već anomalija. I da, kada režim Vladimira Putina završi, Rusija će imati priliku da se vrati evropskom putu.

Ali šta zapravo znači taj „evropski put“? Od Mađarske do Portugala, od Švedske do Grčke, Evropa je velika i raznolika. Njene države se razlikuju i u upravljanju i u političkom razvoju.

Štaviše, 2025. je godina teških testova za zemlje kontinenta, čak i po savremenim standardima.

Putinov rat protiv Ukrajine se nastavlja, a EU se suočava sa snažnim političkim pritiscima, kako spolja, tako i iznutra. Ekonomski, situacija je takođe daleko od idealne, jer su zemlje EU primorane da znatno povećaju izdvajanja za odbranu i sigurnost, što daje novu municiju populistima svih vrsta.

Stvari koje su do nedavno bile očigledne, sada djeluju nesigurno. Marginalna mišljenja o fundamentalnim pitanjima – od humanističkih vrijednosti do migracija, ekoloških politika, prava manjina i odnosa sa diktaturama – odjednom se iznose sa najviših platformi. Ne tako davno, to bi bilo nezamislivo.  

Kada je Aleksej Navaljni govorio o „Lijepoj Rusiji budućnosti“, zamišljao je mirnu, demokratsku i prosperitetnu evropsku zemlju. Ali šta znači biti evropska zemlja danas?

Uprkos svim unutrašnjim izazovima, kontradikcijama i nesuglasicama, Evropa je uvijek – za mene i za mnoge Ruse – simbol blagostanja.

Nakon Drugog svjetskog rata, Evropa je postala izuzetan primjer progresivnog društva zasnovanog na uzajamnom poštovanju. Rasizam, kolonijalizam, militarizam, imperijalizam i, iznad svega, odbacivanje demokratije i ljudskih prava postali su neprihvatljivi. Vrijednosti zapisane u Evropskoj konvenciji o ljudskim pravima služile su kao svjetionik pokretima koji su se borili protiv diktatura širom svijeta – uključujući i Rusiju, inspirišući sovjetske disidente u njihovoj neravnopravnoj i herojskoj borbi protiv komunističke tiranije.

Te iste vrijednosti oduvijek su bile suština našeg programa, formirajući dosljednu, a ne situacionu, opoziciju Putinu.

Ključno je razumjeti da naše glavno neslaganje sa Putinom nije taktičko, već zasnovano na vrijednostima. Ja, moj suprug – kojeg je ubio Putin – i mnogi naši saveznici protiv njega smo se borili mnogo prije nego što je napao Ukrajinu, u vrijeme kada je bio dobrodošao u evropskim prijestonicama. I nastavićemo da se protiv njega borimo ako ostane na vlasti u Rusiji kada ovaj strašni rat završi.

Mi ne tražimo ništa ekstravagantno ili izuzetno. Jednostavno želimo da Rusija bude zemlja koja brine, prije svega, o dostojanstvu, pravima i budućnosti svojih građana – baš kao evropske zemlje. Želimo ista osnovna prava i slobode koja Evropljani doživljavaju kao dio svakodnevnog života.

Mi se borimo za primat ljudskih prava nad interesima države.

Zahtijevamo istinsku slobodu govora i okupljanja, tako da svako ko se ne slaže sa vladom može javno da djeluje i kritikuje bez straha od zatvora, izgnanstva ili atentata – kao što se desilo mom suprugu.

Zalažemo se za demokratiju. Za pravo svakog građanina da se takmiči i osvoji povjerenje birača na slobodnim i fer izborima.

Podržavamo federalizam i lokalnu samoupravu, tako da ljudi mogu birati svoje predstavnike ne samo na nacionalnom nivou, već i u svojim regionima, gradovima i opštinama. U multietničkoj zemlji poput Rusije, ovo je od suštinskog značaja. Samo kroz funkcionalnu samoupravu narodi mogu sačuvati svoju kulturu, jezik i identitet.

Takođe se borimo za nezavisne i pravedne sudove.

Branimo pravo na privatnu svojinu. Istovremeno, vjerujemo da zemlja bogata kao Rusija mora biti darežljiva prema svojim građanima i da prihodi od prirodnih resursa ne smiju biti ukradeni od strane vladajuće elite niti trošeni na ratove.

I, naravno, težimo miru – jer sama ideja vođenja rata djeluje nam jednako apsurdno kao i svakom normalnom Evropljaninu. Želimo da Rusija bude dobar susjed i pouzdan partner svim zemljama oko sebe, kako na istoku, tako i na zapadu.

Ovo su evropske vrijednosti koje ujedinjuju stotine miliona ljudi, od Talina do Lisabona, uprkos svim vidljivim razlikama i polarizaciji koja je danas prisutna u svakodnevnoj politici.

Vladavina prava, a ne proizvoljnosti.
Poštovanje institucija, a ne lične samovolje.
Država koja služi ljudima, a ne ljudi koji služe državi.

Kao što vidite, nijesmo radikali. Svi smo veoma različiti ljudi po svojim stavovima, ali nas spaja jedna stvar iznad svega: mi smo neprijatelji Putinovog režima, koji je donio rat, diktaturu, korupciju i teror u našu zemlju. Protivimo se ne samo Putinu lično, već i njegovom autoritarnom, anti-demokratskom, anti-parlamentarnom, militarističkom, ksenofobičnom i šovinističkom pogledu na svijet. Putinizam nema ideologiju – to je jednostavno negiranje vrijednosti savremene evropske civilizacije.

Mi smo normalni Evropljani koji dijele osnovne evropske vrijednosti.

Kada razgovaram sa evropskim političarima, često pitaju šta mogu da učine da pomognu našem pokretu, našoj borbi protiv Putina i njegovog rata. Moj odgovor je jednostavan: Budite jaki, principijelni i dosljedni. U našem zajedničkom interesu je da Evropa ostane ujedinjena i uspješna – samo tada može da se suprotstavi izazovima našeg vremena, uključujući pomoć onima koji se i dakhe bore za slobodu. Evropa je više nego sposobna da se odupre licemjerju i dvostrukim standardima. Više nego sposobna da pruži ruku desetinama miliona proevropskih Rusa – i pomogne da taj broj raste.

To će osigurati da lijepa Rusija budućnosti, za koju je Aleksej Navaljni dao svoj život, bude mirna, demokratska i prosperitetna – drugim riječima, normalna evropska zemlja.