Evropski parlament zabrinut zbog projekta srpski svet i u Sjevernoj Makedoniji

U izvještaju o Sjevernoj Makedoniji u Evropskom parlamentu koji je usvojen danas, izražava se zabrinutost zbog uloge mađarske i sprske vlade u unapređenju ciljeva Rusije i Kine u toj zemlji, kao i zbog projekta "srpski svet".

U dokumentu se izražava zabrinutost zbog tzv. projekta srpski svet, kao i činjenice da su neki predstavnici vlade Sjeverne Makedonije zastupali i promovisali taj koncept, i osuđuje se učešće na sastancima na kojima se pokušava da se uspostavi sfera uticaja podrivanjem suverenteta drugih zemalja i stabilnosti u regionu.

Podsjeća se da je analiza iz 2023. pokazala da su akteri povezani sa ruskom vladom koristili srpske medijske posrednike da šire narative neprijateljske prema NATO i tvrdnje da EU vrši pritisak na Skoplje da "odustane od svog identiteta".
 
Navodi se da Sjeverna Makedonija ostaje meta stranih malignih operacija uticaja, uključujući napore da se razbije društveno tkivo zemlje i iskoristi anti-EU raspoloženje kao oružje, posebno preko tabloida i medija na sprskom jeziku koji funkcionišu kao regionalni promoteri narativa Kremlja i imaju značajan uticaj.
 
Podsjeća se da je Sjeverna Makedonija između 2018. i 2023. protjerala 13 ruskih diplomata zbog aktivnosti nespojivih sa njihovim diplomatskim statusom, što ukazuje na kontinuirano prisustvo tajnih mreža uticaja.
 
Dalje se navodi da je Kina nastojala da proširi uticaj u Sjevernoj Makedoniji kroz kontrolu informacija, investicionu diplomatiju i "prisiljavajućim klauzulama" u sporazumima o kreditiranju infrastrukture.
 
Takođe se napominje da su neki kineski diplomatski entiteti finansirali plaćene sadržaje i autorske tekstove u makedonskim medijima bez jasnog označavanja.
 
Evroposlanici su u izvještaju izrazili ozbiljnu zabrinutost što su Sjeverna Makedonija i druge zemlje Zapadnog Balkana koje su na putu ka EU posebno teško pogođene kampanjama stranog miješanja i dezinformacija, uključujući hibridne prijetnje, stratešku korupciju, mutne finansijske tokove i prisilne investicione prakse, naročito iz Rusije i Kine.
 
Takođe su izrazili uznemirenost zbog uloga mađarske i srpske vlade u unapređenju ruskih i kineskih geopolitičkih ciljeva.
 
U tom kontekstu se ukazuje na rizik zavisnosti od Kine prouzrokovan asimteričnim sporazumima o zajmovima, kao što je nedavni zajam mađarske Eksimbanke koji izgleda potiče iz Kine.
 
Na kraju se poziva na otvaranje arhiva jugoslovenskih tajnih službi UDBA i KOS, koji se čuvaju i u Srbiji i u Sjevernoj Makedoniji, i naglašava potreba da se ti arhivi otvore širom regiona kako bi se na transparentan način bavilo totalitarnom prošlošću sa ciljem jačanja demokrarije, odgovornosti i institucija na Zapadnom Balkanu.