Žabljak će obilježiti 150 godina postojanja

Ove godine Žabljak obilježava 150 godina svog nastanka pod tim imenom. Obrisi gradske cjeline,  administrativno dobija 1871. godine kada počinje izgradnja Saborne crkve svetog Preobaženja, škole i kapetanskog doma.

Predsjednik Opštine Veselin Vukićević kaže da će vrijedan jubilej biti obilježen na adekvatan način imajući u vidu pandemiju KOVID 19 i mjere koje iz nje proističu.

Prve naseobine dogodile su se 15-ak godina ranije. Prvi naziv grada pod Durmitorom bio je Varezina voda, jak izvor oko koga se formiralo naselje, koji podsjeća na ključanje mlijeka prilikom varenja. Postoji verzija da je taj naziv potekao po naseljenicima Varezićima.  Kasnije, dobija naziv “Hanovi” ili izvorno “Anovi”. 

Profesor istorije Božidar Kasalica kaže da su sa početkom gradnje Žabljaka građene škole u Tepcima i Vrelima.

“U periodu od 1862. godine do 1871. godine na lokalitetu današnjeg gradskog urbanog jezgra imućniji Jezerci otpočinu sa izgradnjom kuća za stanovanje. Prva sagrađena kuća datira iz 1865. godine. Kuću je sagradio potkomandir i kasnije plemenski sudija Đoka Šaulić.

Šaulićava kuća će dugo važiti za najvelepniju gradsku građevinu. Šaulić je 1896. godine ugostio Pavaa Deprea, ministra i predstavnika Francuske Republike na Cetinju, koji dva dana bio gost sudije Šaulića”, kaže Kasalica i ističe da je gradnji crkve, škole i kapetanskog doma,1871. godine prethodila saglasnost i odobrenje knjaza Nikole.

“Nakon boja na Šarancima 1862. godine Osmansko carstvo ima samo formalnu vlast nad plemenskom oblašću Jezera, dok crnogorska država stvara neophodne pretpostavke da i suštinski plemensku oblast inkorporira u državnu teritoriju. Prije 150 godina to je bila želja stanovništva na na Berlinskom kongresu iformalno je pripojen Crnoj Gori.

Narodna priča svjedoči da je postojao nesporazum izmedju plemenskih glavara o određivanju lokaliteta za izgradnju javnih objekata. Prema tom predanju, knjaz Nikola je za svog izaslanika odredio Šćepana Plosku, koji je u konačnom i odredio lokacije za izgradnju objekata. Međutim, ova priča koja se u formi predanja prenosi sa koljena na koljeno, nema potvrdu u autentičnim i vjerodostojnim pisanim istorijskim izvorima”, kaže Kasalica i ističe da je završetkom gradnje objekata od javnog značaja počela intenzivna individualna gradnja.

Budući da su objekti škole i kapetanskog doma gradjeni dominantno od drveta u istoj godini su već bili raspoloživi za namjenu, dok su radovi na crkvi završeni 1875. godine, kada je i osveštena. Izgradnjom kapetanskog doma Žabljak postaje i sedište jezerskog kapetana. Prvi jezerski kapetan sa sjedištem u Žabljaku bio je Živko Šibalija (1834-1898), koji je na teritoji plemena ima najviše ingerencije izvršne i sudske vlasti.

“Objekti su građani isključivo prilozima lokalnog stanovništva, koje je shodno materijanim mogućnostima izdvajalo novac za izgradnju objekata. Rukovodioci gradnje koji su nadzirali izgradnju objekata takođe su besplatno obavljali poslove. Sagrađeni objekti su Veljeg rata 1876- 1878 popaljeni tokom velikog napada Hafis- paše na Jezera tokom ljeta 1877. godine.

Nakon Berlinskog kongresa otpočeće se sa obnovom popaljenih objekata, kao i izgradjne objekata koji su namjenski služili trgovinskoj djetnošču, dućana, zanatskih radnju i ugostiteljskih objekata. Pojedini ugostiteljski objekti tkz. hanovi posjedovali su smeštajne kapacitete za prenoćište gostiju” kaže Kasalica.

Za vijek i po postojanja Žabljak je imao burnu istoriju. Pored neprekidne borbe sa vjetrovima i snjegovima, gazili su ga okupatori, gorio je u požarima, bivao iznova obnavljan. Ali uvijek izazovan zbog jedinstvene prirode i ljepota Durmitora koji se iznad njega uzdiže.

Poslednjeg crnogorskog suverena, tada knjaza, Nikolu ugostio je 1901. godine. Kralj Aleksandar Karađorđević boravio je u gradiću pod Durmitorom 1932. godine,  nakon čega se gradi put Pljevlja-Žabljak-Šavnik, u sklopu njega i grandiozni most na Tari. Dvije važne odluke za NOB donio je na Žabljaku Vrhovni štab na čelu sa Josipom Brozom Titom 1940. i 1943. godine, a njegov treći i poslednji boravak desio se 1970. godine.

Neiscrpna bogatstva bila su predmetom istraživača poput Jovana Cvijića i Branimira Gušića. Vrijednosti ovog prostora prepoznao je i zaštitio UNESCO. Za prirodne ljepote ovog kraja zna se na svim meridijanima odakle dolaze turisti koji pri odlasku nose inpresivna iskustva.

Ono čime je ovaj kraj obdarila priroda simbolično je odredilo poziciju na kojoj je 1990. godine donijeta deklaracija o proglašenju Crne Gore Ekološkom državom, prvom u svijetu a Žabljak za njenu prijestonicu.