„Религия сегодня”: Crna Gora imala AUTOKEFALNU Mitropoliju, SPC osnovana 1918!

Piše: Vladimir Jovanović

Savremeni čitalac, koji često čak i prilično dobro poznaje trenutno stanje pravoslavnih crkava i umije da razlikuje poredak katedri u slavenskim i grčkim diptisma (listama predstojateljâ), rijetko može reći što se dogodilo u određenim regionima pravoslavne vaseljene prije samo 150-200 godina. Danas ćemo našim čitaocima saopštiti o teškoj u svakome pogledu sudbini jugoslovenskih pravoslavaca i onim crkvenim strukturama koje su postojale i postoje na kanonskoj teritoriji današnje Srpske pravoslavne crkve (SPC). Ovo je posvećeno crnogorskome crkvenome konfliktu – piše ruska „Религия сегодня”.

Najnovija dešavanja u Crnoj Gori, privukla su pažnju svjetskih medija. Na neki način, različiti aspekti „crkvenoga pitanja” u Crnoj Gori su u fokusu kao nikad dosad. Jedno od prethodnih pitanja je da li Crna Gora ima tradiciju crkvene autokefalije?

Autori s raznih meridijana, uključujući i Ruse, ukolko konsultuju iole relevantiju, stariju ili noviju crkvenu ili naučnu publikaciju o ovoj temi, mogu pronaći samo jedan odgovor – da, Crkva u Crnoj Gori je bila autokefalna.

„NJUJORK TAJMS“: Crna Gora do 1918. imala svoju Crkvu, srpski nacionalisti koriste retoriku iz 1990-ih

RUSKI PORTAL: „Neki sveštenici Srpske patrijaršije u Crnoj Gori razmišljaju o nezavisnoj Crnogorskoj crkvi”

„Религия сегодня”, glasilo specjalizovano za pravoslavne teme, 10. januara o.g. objavljuje članak naslovljen: „Koliko imate godina, srpska autokefalijo?”

***

„Dakle, srpska autokefalija datira iz 1219. godine, kada je patrijarh Manojlo u Nikeji rukopoložio Savu Nemanjića, brata kneza Stefana Prvovjenčanoga, i prepoznao ga kao autokefalnoga arhiepiskopa Srbije – ali to nije tačno, još od 1870. naučnici pitaju: Pokažite taj vaš tomos?”, piše „Религия сегодня”.

(Napomena: Nikakav tomos o autokefaliji Sv. Savi Srpski nije dobio. Službeni stav Vaseljenske patrijaršije je saopšten i jesenas: Sava Nemanjić je od Vaseljenske patrijaršije samo rukopoložen i postavljen u Srbiji kao arhijerej podložan Vaseljenskome Patrijarhu).

Vaseljenska patrijaršija danas i liturgijski posvjedočila da prije 800 godina NIJE dala autokefaliju Srbima

„Религия сегодня” u nastavku piše:

„Godine 1346. kralj Stefan Dušan sazvao je sabor u Skoplju, na kojem je SPC proglašena patrijaršijom – takozvanom Pećkom patrijaršijom. Struktura je dobila priznanje takvoga statusa od (bugarskoga) patrijarha Simeona iz Trnova i Ohridskoga (makedonskoga) Arhiepiskopa.

Međutim, Carigrad je tada na Pećku patrijaršiju stavio anatemu, koju je uklonio 1375. godine. Srpsku državu je 1459. godine zauzela Osmanska carevina. Pećka patrijaršija je ukinuta, zatim obnovljena 1557. i ponovo ukinuta 1766. godine.

Važno je razumjeti da nikakva Srbija i Jugoslavija nijesu postojale unutar granica bliskih savremenim. Crna Gora, na primjer, našla je snagu da tokom dugoga perioda očuva svoju nezavisnost od Turaka i zapravo tamo je postojala faktički autokefalna Mitropolija [фактически автокефальная митрополия], od 1700 do 1918 u teokratskoj državi Njegošâ.

Poslije 1683. godine, tj. nakon porazâ Osmanlija pod Bečom i kod Kalenberga [Kahlenberg], srpska teritorija razdijeljena je, uz neke izuzetke, između Osmanske i Habsburške carevine, potonje Austro-Ugarske. Crkveni život pravoslavnih Srba ustrojen je u skladu sa njihovim podaništvima. Pećka patrijaršija se pokazala nepodesna Carigradu i postepeno je eliminisana.

Na habsburškoj teritoriji je osnovana Karlovačka mitropolija (od 1848 god. – [samoproglašena] patrijaršija). Na takav način, svaka carevina je imala svoju srpsku jurisdikciu, čiji su centri upravljanja na Fanru i Beču. Pritom, Karlovačka mitropolia bila je u punom smislu Austro-Ugarska SPC: u njeznu jurisdikciju ušle su zemlje od jadranskoga primorja Hrvatske do Černovica u Bukovini, današnjoj Ukrajini.

Poslije raspadanja ovih carevina i stvaranja Kraljevstva Srba, Hrvata i Slovenaca (Jugoslavije), srpske jurisdikcije, uključujući crnogorsku, bile su 1920. objedinjene sa dozvolom Fanara. Predstojatelj te jedinstvene jurisdikcije nosi titulu: Arhiepiskop Pećki, Mitropolit Beogradsko-Karlovački.

U 1967. godini dogodilo se tzv. makedonski raskol, kada je makedonski ogranak SPC podržan od makedonske države u sastavu komunističke Jugoslavije oglasilo svoju nezavisnost, do danas nepriznatu od bilo koje pravoslavne crkve”.

U zaključcima, između ostaloga, „Религия сегодня” piše:

„Današnja Srpska pravoslavna crkva osnovana je 1918. godine kao autokefalna Crkva u Jugoslaviji. Štaviše, bila je i ostaje nacionalna crkva Srba, sa snovima o Velikoj Srbiji i sa cijelim kompleksom idejâ koje iredentizam imaju kao zajednički imenitelj – za čije je objašnjenje potreban poseban članak, jer iredentizam je karakteristika javne misli ovoga naroda. Raspadom SFRJ, a zatim i unije Srbije i Crne Gore, centrifugalne tendencije nijesu mogle a da se ne pojave u ključajućem balkanskome kotlu. Sadašnje države i nadnacionalni entiteti su takođe zainteresovani da stvaraju nacionalne jurisdikcije”.

U tom smislu, sugeriše „Религия сегодня”, zahtjevi za obnovom autokefalije u Crrnoj Gori nijesu nikakav presedan, jer se istorija ponavlja: „Nema ništa novo pod suncem u istoriji srpskoga pravoslavlja”.