Pravoslavne sveštenike ubili Rusi, saveznici nacističke Njemačke: Poljska crkva kanonizovala žrtve masakra u Katinjskoj šumi 1940. godine

Priredio: V.J.

Autokefalna Poljska pravoslavna crkva, liturgijski i litijom (na gornjoj slici), proglasila je kanonizaciju trojice sovjih sveštenika ubijenih od strane Rusa (Sovjeta) tokom Katinjskoga masakra 1940. godine. Ceremonije su održane juče, 16. septembra, u crkvi Svete Sofije - Premudrosti Božije u Varšavi. Ovo je objavljeno na veb stranici Poljske crkve (orthodox.pl).

Sava Gricunjak (87), mitropolit varšavski i cijele Poljske - poglavar Poljske crkve, pročitao je dekret o kanonizaciji i naglasio da je „krv mučenika vazda donosila plodove za Crkvu i narod”. Izjavio i da je kanonizacija novih mučenika „svjedočanstvo njihove istinske vjere, čvrstine i nepokolebljive službe Crkvi”.

Protojereji: Šimon Fedoronko, Viktor Romanovski, Vlodzimež Ohab — bili su pravoslavni kapelani poljske vojske. Njih su, kako zarobljenike, u SSSR-u pobili. Sada su kanonizovani.

Ova ceremonija se događa u kontekstu pojačanih napetosti između Poljske i Rusije.

Nad oko 22.000 zarobljenih Poljaka, 1940. godine Rusi tj. ondašnji Sovjeti su izvršili pokolje. Tri godine kasnije, neke od masovnih grobnica otkrivene su u šumi kod sela Katinj (Катынь) u oblasti Smolenska, savremena Ruska Federacija, blizu međunarodne željezničke pruge Berlin-Varšava-Moskva.  

Do masovnih pogubljenja došlo je nakon što su Rusi u septembru 1939, na početku Drugoga svjetskog rata, po sklapanju pakta tzv. Molotov-Ribentrop, sadjejstvujući sa Hitlerovom Njemačkom napali i okupirali dio nezavisne Poljske.

I 1940. godine tj. u vrijeme Katinjskoga masakra Rusi su sa Njemcima djelatni saveznici. U tome periodu su Rusi, liše Poljske, izvršili agresije i na Finsku i Rumuniju, te ih manjim dijelom okupirali, a u potpunosti su okupirali: Estoniju, Litvaniju, Letoniju. Rusko-njemački savez je potrajao do 22. juna 1941. kada je Hitler iznenada napao Sovjetski Savez.

Arhijerejski sabor Poljske pravoslavne crkve donio je 18. marta o.g. akt o kanonizaciji Katinjskih mučenika.

Obraćajući se juče okupljenima u Varšavi, mitropolit Sava, poglavar Poljske pravoslavne crkve, naglasak je stavio na istorijsko śećanje: „U septembru 1939. godine, mitropolit Dionisije [Nikolajevič Valedinski, tadašnji poglavar Poljske crkve - prim] pozvao je vjernike da brane Otadžbinu (Ojczyzny). Mnogi su se odazvali ovom pozivu svojim životima — u Katinju, Aušvicu i tokom Varšavskoga ustanka. Danas vidimo da njihova žrtva nije zaboravljena, već je postala temelj duhovnoga preporoda”.

Crkva Poljske je 1924. od Vaseljenske patrijaršije dobila tomos o autokefaliji. Zvanično, samonazvali su se: Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny (Poljska Autokefalna Crkva Pravoslavna). U diptihu je ova Crkva rangirana na 12. mjestu.

Ugled Poljske crkve u savremenoj javnosti Poljske, nakon rušenja sovjetskoga komunizma i poljske nasilne podređenosti Kremlju, devastiran je objavljenjem nepobitnih arhivskih podataka da je mitropolita Savu — koji je 1998. izabran za poglavara Crkve — još 1966. regrutovala Służba Bezpieczeństwa, filijala moskovskoga KGB-a.

A pod nemuštim izgovorima, faktički prateći sektašku liniju Moskovske patrijaršije i Crkve Srbije, Poljska crkva pod Savom odbija da stupi u liturgijsko jedinstvo sa Pravoslavnom crkvom Ukrajine, kojoj je početkom 2019. Vaseljenska patrijaršija dodijelila tomos o autokefaliji.

Ipak, arhijerejski sabor Poljske autokefalne pravoslavne crkve u martu 2022, kako je navedeno — „rukovodeći se biblijskom istinom, poziva vlasti Ruske Federacije na čelu sa predśednikom [Putinom], da obustave neprijateljstva u Ukrajini, jer ih smatra OPAKIM i NESHVATLJIVIM”.