Klik do nigdje: Nova lična karta – digitalni ključ bez brave

Naime, prema izvještaju Evropske komisije eGovernment Benchmark 2023, Crna Gora ima najslabije rezultate digitalizacije javne uprave u regionu, i nalazi se gotovo na samom dnu liste od 35 država koje su bile predmet istraživanja. Od četiri mjerene kategorije digitalizacije uprave, u dvije je Crna Gora posljednja, a u preostale dvije među najlošijima.

Ni globalni pokazatelji nijesu ništa bolji. Po UN-ovom e-Government indeksu, koji mjeri nivo razvoja elektronske uprave u 193 zemlje svijeta, Danska zauzima prvo mjesto, Estonija drugo, Srbija je na 39. poziciji, Albanija na 62., dok je Crna Gora tek na 81. mjestu. U kategoriji elektronskih usluga, na evropskom nivou, Crna Gora je 39. od 43 zemlje, što znači da su od nas lošije jedino Bosna i Hercegovina i nekoliko postsovjetskih država, a čak je i Bjelorusija u ovom segmentu bolja od nas. 

Podaci OECD-ovog i SIGMA istraživanja o kvalitetu javne uprave takođe potvrđuju da Crna Gora godinama ostvaruje najslabije rezultate u regionu kada je riječ o digitalnoj transformaciji i kvalitetu javnih usluga. Zaostajemo ne samo za evropskim, već i za regionalnim prosjekom – posebno za Albanijom i Srbijom, koje su se, zahvaljujući reformama i ulaganjima u digitalnu infrastrukturu, udaljile kilometrima ispred nas.

U segmentu pružanja javnih usluga, Crna Gora je i ove godine ostvarila najslabiji rezultat u regionu.

Glavni problemi su poznati i višegodišnji.

Nedostatak interoperabilnosti između državnih institucija, neujednačene baze podataka koje međusobno ne komuniciraju, te slabo objedinjene e-usluge na jedinstvenom portalu. Iako zakonski okvir i strategije postoje, njihova praktična primjena ozbiljno zaostaje. Mnoge usluge su i dalje papirne, digitalni procesi nepotpuni, a standardi javnih servisa nejasni i slabo objašnjeni građanima.

Prijemjera radi Portal eUprava formalno omogućava prijavu i korišćenje lične karte kao elektronskog identiteta, ali u praksi većina funkcionalnosti još uvijek nije razvijena. Većina stranice je u izradi, brojne usluge nedostupne, a korisničko iskustvo daleko je od onoga što građani očekuju od moderne digitalne države.

Zbog toga i ne čudi da prema istraživanjima, više od polovine građana i dalje ima negativno ili mješovito mišljenje o kvalitetu digitalnih usluga koje nudi država.

Ipak postoje i pokušaji napretka, koje opet guraju strane organizacije, poput EU i UNDP, zahvaljući kojima su u proteklom periodu unaprijeđene pojedine e-usluge, popust sistema za roditelje, učenike i preduzetnike. Takođe, započet je i projekat digitalne transformacije lokalnih samouprava, čiji je cilj modernizacija servisa i unapređenje sajber bezbjednosti.

Ipak, sve to i dalje nije dovoljno da promijeni širu sliku: Crna Gora je, uprkos ulaganjima i projektima, među digitalno najzaostalijim državama Evrope.

Zato, dok država ponosno ističe da su građani većinom zamijenili stare lične karte novim, s pravom se postavlja pitanje – zašto je taj proces bio toliko agresivno sprovođen, ako te iste karte građanima ne otvaraju pristup digitalnim uslugama koje bi, po logici savremene e-uprave, morale već da postoje?