Dokument - zašto bi bio protiv još jednog SPC mitropolita u Crnoj Gori

Priredio: Vladimir Jovanović

Amfilohije aka Risto-Đedo Radović (1938-2020), da je poživio, bio bi protiv dupliranja svetosavskih mitropolita (i arhiepiskopa) na području Crne Gore. Tvrdnja nije spekulacija, ma koliko realna, na primjer: nevjerovatno je i zamisliti da iz Beograda sa još jednom mitropolitskom insignijom u Crnoj Gori ne bi izazvali čuda i pokore njegove živopisne sujete, ili slično.

Nego se dokazuje faktima.

„PREDLOG USTAVA SRPSKE PRAVOSLAVNE CRKVE - PEĆKE PATRIJARŠIJE” — usvojen je od komisije u čijem je radu Radović godinama učestvovao. Rad na ovome dokumentu počeo 2012. formiranjem komisije Patrijaršije Srbije za reviziju Ustava SPC (koji im je 1931. godine i propisao i potpisao Aleksandar Karađorđević - kralj i „šestojanuarski” diktator Jugoslavije).

Štoviše, provjerljivo i da je na čelu te komisije za novi ustav SPC bio lično Amfilohije; isto tako, finiširani tekst „Predloga” — sa potpisom Radovića! — dostavljen u maju 2018. na usvajanje arhijerejskome saboru u Bogradu. U završnim odredbama „Predloga”:

- „Danom objavljivanja ovog Ustava prestaju da važe odredbe Ustava SPC iz 1931. godine sa izmenama i dopunama u periodu od 1947. do 2017. godine” (čl. 226)

- „Ustav SPC - Pećke patrijaršije je usvojio sveti arhijerejski sabor ____ godine i stupa na snagu danom objavljivanja u ‘Glasniku’, službenom listu Srpske patrijaršije” (čl. 227).

Ali, Amfilohijev „Predlog” nije usvojen, zbog opstrukcije lobija — koji personifikuje… vaš odgovor je tačan… Mirko-Irinej Bulović. Tražena podrška 2/3 većine članova arhijerejskoga sabora, etc.

Sada, bez Amfilohija, Crkva Srbije radi na ustavnoj reviziji. Naveli prekjuče u kominikeu o upravo svršenoj sesiji arhijerejskoga sabora: „Sabor je poklonio pažnju i pitanju izmjenâ i dopunâ 14. i 15. člana Ustava SPC koji se tiču naziva eparhijâ i titulature episkopâ”.

Prema i sada važećem čllanu 14. Ustava SPC iz 1931, eparhija crnogorsko-primorska, nema status mitropolije — nego je samo čelnik eparhije nosilac počasne titulature: „mitropolit crnogorsko-primorski”. Samo kolokvijalna, neozvanična iako medijski opšteprisutna upotreba „mitropolija” za eparhiju crnogorsko-primosku, iz aspekta za to mjerodavnog „karađorđevićevskog” Ustava SPC iz 1931. — čista je fikcija. Koju iz Srbije ne demantuju, držeći se one cinične: evo vam ništa ali to ništa čvrsto držite!

Jer, za razliku od ostalih eparhija SPC, uključujući eparhiju crnogorsko-primorsku, jedino eparhija Arhiepiskopija beogradsko-karlovačka ima izdvojen ustavni status (kako se i u njezinome naslovu kaže: arhiepiskopija). Na čelu joj patrijarh u Beogradu, sa adekvatnom ustavnom odrednicom o tome u dijelu svoje titule.

Čl. 14 st. 1 Ustava SPC glasi:

- „U Srpskoj pravoslavnoj crkvi ove su eparhije:

1) Beogradsko-karlovačka ARHIEPISKOPIJA, sa sedištem u Beogradu…

22) CRNOGORSKO-PRIMORSKA E-P-A-R-H-I-J-A, sa sedištem na Cetinju…”

Zatim čl. 14 st. 2, glasi:

- „Arhijereji e-p-a-r-h-i-j-a: CRNOGORSKO-PRIMORSKE, skopljanske, dabrobosanske i zagrebačke imaju PO SVOM POLOŽAJU TITULU MITROPOLITA”.

Dakle: eparhija crnogorsko-primorska, a ne mitropolija; - jedino joj arhijerej po položaju ima titularnog mitropolita; - dakle: nema nikave „mitropolije” crnogorsko-primorske, etc.

Amfilohije se Radović, međutim, 2006. godine, par dana po obnavljanju nezavisnosti Crne Gore, samoproglasio i „arhiepiskopom cetinjskim” — što mu Patrijaršija Srbije nikad priznala nije. Ne postoji zvanično sapštenje Patrijaršije Srbije da ga je ikada titulisala kao „arhiepiskopa”. Onoliko se Đedo sljedbenicima hvalio da je i „arhiepiskop cetinjski”, ali čak ni on nikada da je njegova eparhija i „arhiepiskopija cetinjska”.

I kroz novi SPC ustav, htio da „legalizije”: - 1) svoju eparhiju kao ustavnu mitropoliju; - 2) sebe kao stvarnog mitropolita, a ne samo počasnog; 3) da se „legalizije” i kao ustavni „arhiepiskop cetinjski”.

Po prilici, da bi mu „Predlog Ustava Srpske pravoslavne crkve - Pećke patrijaršije” na arhijerejskome saboru dobio podršku za usvajanje, Amfilohije Radović, uz crnogorsko-primorsku za još 16 drugih SPC eparhija (uz zadržavanje Arhiepiskopije beogradsko-karlovačke) predvidio novi ustavni rang: - mitropolija.

Citiramo čl. 10 st. 1 koji je Amfilohije predložio 2018. godine za novi Ustav SPC:

— „Član 10. - U Srpskoj pravoslavnoj crkvi - Pećkoj patrijaršiji su ove eparhije (arhiepiskopije, MITROPOLIJE i episkopije - eparhije/mitropolije su, posle Arhiepiskopije beogradsko-karlovačke, navedene po azbučnom redu). 

1) Arhiepiskopija beogradsko-karlovačka sa sedištem u Beogradu; 2) Eparhija/Mitropolija australijsko-novozelandska sa sedištem u Sidneju; 3) Eparhija/Mitropolija banjalučka sa sedištem u Banjaluci; 4) Eparhija/Mitropolija žička sa sedištem u Kraljevu; 5) Eparhija/Mitropolija zagrebačko-ljubljanska sa sedištem u Zagrebu; 6) Eparhija/Mitropolija zadarsko–šibenička i dalmatinska sa sedištem u Šibeniku; 7) Eparhija/Mitropolija kanadska sa sedištem u Torontu; 8) Eparhija/Mitropolija kragujevačka i šumadijska sa sedištem u Kragujevcu; 9) Eparhija/mitropolija mostarsko-trebinjska i humsko-hercegovačka sa sedištem u Mostaru; 10) Eparhija/Mitropolija niško-toplička sa sedištem u Nišu; 11) Eparhija/Mitropolija novogračaničko-srednjezapadnoamerička sa sedištem u Čikagu; 12) Eparhija/Mitropolija novosadska i bačka sa sedištem u Novom Sadu; 13) Eparhija/Mitropolija raško-prizrenska i kosovsko-metohijska sa sedištem u Prizrenu i Novom Pazaru/Rasu; 14) Eparhija/Mitropolija sarajevska i dabro-bosanska sa sedištem u Sarajevu; 15) Eparhija/Mitropolija sirmijsko-sremska sa sedištem u Sremskoj Mitrovici; 16) Eparhija/Mitropolija smederevsko-požarevačka i braničevska sa sedištem u Požarevcu; 17) Eparhija/Mitropolija frankfurtska i sve Nemačke sa sedištem u Frankfurtu; 18) EPARHIJA/MITROPOLIJA CETINJSKA I CRNOGORSKO-PRIMORSKA sa sedištem na Cetinju”.

Eparhija budimljansko-nikšićka, na čijem je čelu sada episkop Metodije alijas Ljubiša Ostojić iz „Predloga” Amfilohija Radovića NEMA STATUS MITROPOLIJE. Jer se u istome čl. 10, u stavu 2, navodi:

— „22) EPARHIJA budimljansko-nikšićka sa sedištem u Beranama”.

Što je sa titulaturama? Citiramo odnosni paragraf iz prijedloga Radovića:

— „Član 12. - U Srpskoj pravoslavnoj crkvi - Pećkoj patrijaršiji su sledeće titule (arhijerejske titule su, posle titule Arhiepiskopa pećkog, mitropolita beogradsko-karlovačkog i patrijarha srpskih i pomorskih zemalja, navedene po azbučnom redu): 

- Arhiepiskop pećki, mitropolit beogradsko-karlovački i patrijarh srpskih i pomorskih zemalja; 2) Arhiepiskop i mitropolit banjalučki; 3) Arhiepiskop i Mitropolit žički; 4)  Arheipiskop i Mitropolit zagrebačko-ljubljanski; 5) Arhiepiskop zadarsko-šibenički i Mitropolit dalmatinski; 6) Arhiepiskop kragujevački i Mitropolit šumadijski; 7) Arhiepiskop mostarsko-trebinjski i Mitropolit humsko-hercegovački; 8) Arhiepiskop niški i Mitropolit niško-toplički; 9) Arhiepiskop libertvilsko-čikaški i Mitropolit novogračanički i srednjezapadnoamerički; 10) Arhiepiskop novosadski i Mitropolit bački; 11) Arhiepiskop raško-prizrenski i Mitropolit kosovsko-metohijski; 12) Arhiepiskop sarajevski i Mitropolit dabro-bosanski; 13) Arhiepiskop sidnejsko-velingtonski i Mitropolit australijsko-novozelandski; 14) Arhiepiskop sirmijski i Mitropolit sremski; 15) Arhiepiskop smederevsko-požarevački i Mitropolit braničevski; 16) Arhiepiskop torontski i Mitropolit kanadski; 17) Arhiepiskop frankfurtski i Mitropolit Nemačke; 18) ARHIEPISKOP CETINJSKI I MITROPOLIT CRNOGORSKO-PRIMORSKI”.

Dakle, po Amfilohiju Radoviću, sa patrijarhom u Beogradu i njegovim titulama, bilo bi u SPC ukupno 18 arhiepiskopa i mitropolita.

Avaj!

Od prošle godine, otkad započe pomama svetosavskih titulaturenja, do uoči ovogodišnjega zasijednja arhijerejskoga sabora ukupno je SPC arhiepiskopa i mitropolita — najmanje 27, slovima: dvadeset-i-sedam! 

U ovoj gomili i Joanikiju alijas Jovanu Mićoviću odobriše - ali samo počasno - da je i „arhiepiskop cetinjski”; uz isto tako samo počasno od ranije „mitropolit crnogorsko-primorski”.

Konačno, upadljivo je i da Amfilohije Radović nije bio da episkop budimljansko-nikšićki — dakle, sada Metodije — ima status jednak njemu tj. „arhiepiskopu cetinjskome i mitropolitu crnogorsko-primorskome”.

Jer se u „Predlogu Ustava Srpske pravoslavne crkve - Pećke patrijaršije” u stavu 2. člana 12. o titulama u SPC, s.r. potpisao Amfilohije-Đedo — navodi:

— „22) EPISKOP budimljansko-nikšićki”.