Mamdanijeva pobjeda podstiče evropsku ljevicu protiv lokalnih desničarskih talasa

Munjeviti uspon Zohrana Mamdanija do pozicije gradonačelnika Njujorka donio je podstrek lijevim partijama širom Evrope da radikalna agenda, bez zadrške, može pomoći u borbi protiv jačanja desnice kod kuće.

Partije od Londona do Berlina pozdravile su Mamdanija, 34-godišnjeg samoproklamovanog demokratskog socijalistu, čiji su viralni snimci i obećanja o kontroli rente i oporezivanju bogatih u gradu koji je simbol globalnog kapitalizma snažno odjeknuli među biračima.

Stranke poput njemačke Ljevice i britanskih Zelenih nadaju se da će iskoristiti momentum Mamdanijeve pobjede, poručujući da neće razvodnjavati svoju politiku niti se povlačiti na teren desnice po pitanju migracija.

To bi moglo biti i upozorenje etabliranim lijevim partijama, poput vladajuće britanske Laburističke partije, koja je drastično pala u anketama nakon ubjedljive pobjede na izborima prošle godine, te njemačkih Socijaldemokrata (SPD).

Zak Polanski, koji je ove godine postao prvi jevrejski i otvoreno gej lider Zelene partije Engleske i Velsa, upoređivan je sa Mamdanijem zbog korišćenja društvenih mreža i zagovaranja poreza na bogatstvo radi smanjenja nejednakosti.

Usplahireni Polanski rekao je za Reuters da Mamdanijeva pobjeda pokazuje da je „nada trijumfovala nad mržnjom“.

„Ovo je važno – ne samo za Njujork, već mislim da odjekuje širom svijeta. Ovo je o poboljšanju života ljudi, prepoznavanju nejednakosti koja postoji u srcu Njujorka, ali, iskreno, i u velikom dijelu svijeta.“

„I ovo je poruka: smanjimo ljudima račune i oporezujmo multimilionere i milijardere“, dodao je Polanski, čija je partija porasla u anketama nakon što je 2024. osvojila samo četiri poslanička mjesta.

Troškovi života ključna su tema u Britaniji, gdje je inflacija cijena hrane u martu 2023. dostigla 19%, najviše u posljednjih 45 godina, a ministarka finansija Rejčel Rivs najavila „teške odluke“ i moguća nova povećanja poreza.

Ljevica želi da stvori zamah

U polarizovanom političkom okruženju, njemačka Ljevica bila je iznenađenje na saveznim izborima u februaru i nada se da će dodatno jačati naredne godine na lokalnim izborima, uključujući i one u Berlinu. Kao i druge evropske lijeve partije, njeni članovi posjetili su Njujork tokom kampanje.

„Problemi sa kojima se suočavaju ljudi u Njujorku veoma su slični onome što čujemo na kućnim pragovima u Njemačkoj. Kirije su neizdržive, a cijene hrane, struje, grijanja i javnog prevoza rastu brže od plata“, rekao je Jan van Aken, lider njemačke Ljevice, za Reuters.

„U bliskom smo kontaktu sa Zohranom Mamdanijem i njegovim timom i učimo jedni od drugih. Njegova kampanja nam je svojevrsni plan za izbore u Berlinu naredne godine“, naveo je on u imejlu. „Pobjeda Zohrana Mamdanija daje nam zamah“.

Spreman da postane prvi muslimanski gradonačelnik Njujorka i najmlađi još od 1892. godine, Mamdani je svojom komunikacijom preko društvenih mreža pogodio nerve birača koji se bore sa inflacijom i urušenim javnim uslugama nakon pandemije.

„Zamrzavam… vašu rentu“, poručio je Njujorčanima nakon što je u januaru u odijelu i kravati skočio u ledeno more kod Koni Ajlenda.

Njemačka Ljevica takođe zagovara kontrolu rente i besplatan ili subvencionisan prevoz, uz direktnu političku poruku. „Suočićemo se s bogatima. Niko drugi to ne radi“, stoji na jednom od njenih plakata.

Ljevičari u Francuskoj, koja se sprema za predsjedničke izbore 2027, takođe su inspirisani.

„Najzad, lekcija za ljevicu svuda: ne pobjeđuje se razvodnjavanjem ekonomskog liberalizma, već borbom protiv njega svim sredstvima“, napisala je Manon Obri iz krajnje lijeve stranke Nepokorena Francuska (LFI) na mreži X.

Fokus na troškove života

Na pitanje šta lijeve partije treba da nauče iz Mamdanijeve pobjede, Polanski je rekao da su troškovi života apsolutni prioritet i da progresivne partije moraju ponuditi stvarna rješenja.

Čak su i umjerenije, mainstream partije ohrabrene Mamdanijevim uspjehom.

„Za nas u SPD-u to znači da se moramo snažnije vratiti onome što je suština našeg rada – socijalnim politikama za većinu društva“, rekla je poslanica SPD-a Raša Nasr za Reuters.

SPD je, iako još na vlasti, ostvario najgori rezultat od Drugog svjetskog rata na posljednjim izborima.

„Tokom prošle izborne kampanje prečesto smo ulazili u debate koje više nijesu bile stvarno dobitne, poput migracione politike“.

Politikolog Filip Keker sa Univerziteta u Hanoveru kaže da to pokazuje kako partije koje žele da pobijede na izborima – ili da ne izgube birače u korist populističke desnice – treba da ostanu vjerne vlastitim ključnim pitanjima i ponudama rješenja, umjesto da oponašaju desnicu u antiimigrantskoj politici.

Nakon pobjede sa radikalnom platformom, Mamdanija čekaju teški izazovi u sprovođenju obećanja. Predsjednik SAD Donald Tramp zaprijetio je da će uskratiti finansiranje Njujorku. Neki, uključujući Vol Strit, nadaju se da Mamdani neće uspjeti da sprovede drastične promjene.

„Sad dolazi onaj teži dio“, rekao je Džejms Šnajder, bivši direktor komunikacija britanskih laburista u vrijeme Džeremija Korbina.

„Pretvoriti izbornu većinu u stvarnu moć, poboljšati živote iz Gradske kuće dok se njegova armija od 100.000 volontera ne pretvori u zajedničke organizatore u svakom kvartu grada“.