Sjedinjene Američke Države jasno su ove sedmice stavile do znanja da planiraju da pomognu partijama evropske ekstremne desnice da dođu na vlast. Kir Starmer i njegove kolege lideri moraju da se suoče sa ovom novom realnošću, piše kolumnista Guardiana.
Piše: Džonatan Fridlend
Kada ćemo konačno shvatiti poruku? Prije nekoliko mjeseci sam se šalio da, kada je riječ o Donaldu Trampu, Evropa treba da nauči od Mirande Hobs iz serije Sex and the City i shvati da „on te jednostavno ne voli“. Nakon protekle sedmice jasno je da to uveliko umanjuje problem. Trampova Amerika nije samo ravnodušna prema Evropi – ona je otvoreno neprijateljski nastrojena prema njoj. To ima ogromne posljedice za kontinent i za Britaniju, koju mnogi naši lideri još uvijek odbijaju da priznaju.
Dubina američkog neprijateljstva otkrivena je najjasnije u novoj američkoj strategiji nacionalne bezbjednosti, ili NSS, dokumentu od 29 stranica koji predstavlja formalnu izjavu o spoljnoj politici druge Trampove administracije. Tu ima mnogo razloga za zabrinutost, počevši od sumnjičavih navodnika oko jedinog spomena „klimatskih promjena“, ali najupadljiviji su djelovi koji direktno pogađaju Evropu.
Kina i Rusija, za koje bi se očekivalo da SAD vide kao stvarne strateške prijetnje koje zaslužuju ozbiljnu pažnju, tretirane su kratko i neutralno. Evropa je ta koja izaziva bijes Trampovog tima, protiv Evrope se usmjerava retorička vatrena moć. Dokument upozorava da ekonomska stagnacija, „cenzura slobode govora i suzbijanje političke opozicije, drastičan pad nataliteta“, a iznad svega migracija, podižu „ozbiljnu perspektivu civilizacijskog brisanja“.
Ne treba vam napredni dekriptni softver da shvatite šta to znači. NSS se brine da bi neke evropske zemlje uskoro „mogle postati većinsko neevropske“, što je očigledno eufemizam za nebijelo stanovništvo. Svaku sumnju u to razbio je neorganizovani govor predsjednika u Pensilvaniji u utorak, u kojem je promišljao kako SAD primaju ljude samo „iz po***nih zemalja“ poput Somalije, pitajući s tugom: „Zašto ne možemo da primimo ljude iz Norveške, Švedske… iz Danske?“
Možda ovo ne bi bilo važno da samo potvrđuje kako Tramp i njegov krug gledaju Evropu kroz istu prizmu kulturnog rata koju primjenjuju na SAD, kriveći migraciju, DEI i „woke“ pokret za slabljenje društava koja su bila jača dok su bila čvrsto bijela i hrišćanska (po njihovom shvatanju „evropska“). Ali ovo nije samo rant Fox Newsa. Ovo je plan.
NSS jasno pokazuje da Trampova administracija neće mirno posmatrati kako Evropa dopušta da postane „neprepoznatljiva za 20 godina ili manje“. Planira da se uključi u borbu, podržavajući partije ekstremne desnice i ultranacionalističke, koje hvali zbog njihove „otpornosti“. Dokument navodi da „rast uticaja patriotskih evropskih partija“ izaziva veliko oduševljenje i da će SAD učiniti sve što može da pomogne Evropi da „ispravi trenutni kurs“. Drugim riječima, SAD namjeravaju da teže promjeni režima u Evropi i da podrže partije poput njemačke Alternative für Deutschland (AfD), francuskog National Rally i, bez sumnje, Reform UK.
Trampovi branioci pokušali su da tvrde da administracija nema problem sa Evropom per se; problem je Evropska unija. Kažu da bi Evropa sastavljena od individualnih, suverenih država našla toplu dobrodošlicu u Trampovom Vašingtonu. To je upravo ono što Vladimir Putin želi – slabljenje ili raspad EU decenijama smatra strateškim ciljem. Nije ni čudo što je Kremlj pohvalio novi američki plan, koji je bio u skladu sa „našom vizijom“.
Možda je riječ o prevelikim idejama. Možda razlog zbog kojeg Vašington dijeli Moskvin negativan stav prema EU nije filozofski, već jednostavno praktičan. Primjetite kako je krug Trampovih zvaničnika odmah ponovio anti-EU stav, uvijek u najuzvišenijim tonovima, neposredno nakon što je Brisel kaznio bivšeg Trampovog saradnika, Ilona Maska, sa 120 miliona eura zbog „obmanjujućih“ praksi na X platformi. Može li biti da Tramp i njegovi saradnici jednostavno ne vole EU jer je jedna od rijetkih sila koja može ograničiti njihovu moć? EU ima snagu, i to samo po sebi ljuti Masku i Trampa, naročito kada je zajednička nit ovog drugog Trampovog mandata želja da ukloni ili oslabi bilo kakvu kontrolu nad njegovim djelovanjem. Daleko je bolje imati labavu grupu od 27 država koju može podijeliti i osvojiti, nego moćan blok koji djeluje zajedno.
Motiv je manje važan: bez obzira na to da li SAD smatraju EU neprijateljem iz transakcijskih ili ideoloških razloga, sada je jasno da je neprijatelj. To je trebalo biti jasno već nekoliko sedmica nakon Trampovog povratka u Bijelu kuću, a sigurno do februara kada je Volodimira Zelenskog „opomenuo“ u Ovalnom kabinetu. Ali sada kada je američka vlada to jasno napisala crno na bijelo, to je neosporno.
Problem je u tome što evropski lideri još uvijek ne mogu u potpunosti da prihvate ovu bolnu novu stvarnost. Šef NATO-a Mark Rute sumorno je objavio u četvrtak da „Rusija je vratila rat u Evropu“ i da „mi smo Rusijin sljedeći cilj“. Bojao se da mnogi ne osjećaju hitnost prijetnje. Ali nije spomenuo da je u ovom novom ratu najmoćniji član NATO-a, SAD, odabrao stranu – i to je Rusija.
Primjetite kako SAD pravi pritisak na Ukrajinu da prihvati primirje povoljne Moskvi, naređujući Kijevu da se povuče čak i sa djelova regiona Donbas koje još kontroliše, bez garancije da ruske snage neće jednostavno ući i zauzeti napuštenu teritoriju. U intervjuu za Politico, Tramp je rekao Ukrajini da „mora igrati po pravilima“ jer Rusija „ima prednost“.
Rute upozorava na rat, pozivajući Evropu da se pripremi, ali nema ništa da kaže o nekadašnjem savezniku preko Atlantika koji je sada protivnik. Naprotiv, prije samo nekoliko mjeseci šef NATO-a je Trampa doslovno nazivao „tata“.
Malo ko više utjelovljuje kontradikciju od samog Kira Starmera iz Britanije. Ponosan je na solidarnost sa Zelenskim, ali ćuti dok Tramp pokazuje solidarnost sa Putinom. Britanski premijer zna da odbrana Ukrajine zahtijeva kombinovanje evropskih vojnih kapaciteta, ali prošlog mjeseca dopustio je propast plana da Velika Britanija učestvuje u velikom evropskom programu ponovnog naoružavanja. Britanska vlada je željela da učestvuje u projektu vrijedan 150 milijardi eura, čime bi se ojačala britanska odbrambena industrija, ali se premišljala zbog ulazne naknade.
Ove sedmice Starmer je isključio mogućnost ponovnog pridruživanja carinskoj uniji EU, objašnjavajući da ne želi da poništi trgovinski sporazum postignut ranije ove godine sa SAD. To je ista odluka, ponovljena iznova, stavljajući američki odnos ispred evropskog, iako signali ne mogu biti jasniji: ova ljubav je neopravdana.
Došlo je do toga da najjači geopolitički glas u Evropi pripada papi. Leo je kritikovao Trampa zbog „pokušaja da razbije“ atlantski savez koji je i dalje od suštinskog značaja. U trenutnoj klimi, čak i imenovanje problema smatra se radikalnim činom. Sada je vrijeme da oni lideri koji ne govore u ime Boga, već u ime evropskih naroda, budu jednako hrabri.
Komentari (0)
POŠALJI KOMENTAR