Srbija na Zapadu!

Piše: Aleksej Kišjuhas

Gradonačelnik Šapca Nebojša Zelenović nedavno je i odvažno i jeretički predložio jedan stub spoljne politike naše Republike – a to je Zapad.

Ukoliko ova jasna poruka nije bila jasna, dodao je i sledeće: „Zapad su i Brisel i Vašington“.

Takva politika i nasušna potreba, jeste i osnovna ideja-vodilja Građanskog demokratskog foruma i njegovog novog Političkog saveta, u kojem se nalaze i Latinka Perović, Filip David, Svetislav Basara, Boško Jakšić, Mijat Lakićević, Nenad Prokić, Milivoj Bešlin i mnogi drugi, pa i ovaj sociolog i kolumnista.

S druge strane, najveći deo opozicije u Srbiji skočio je kao oparen ili je pak glasno oćutao na ovu jednostavnu i važnu geopolitičku poruku.

Uprkos tome što su u pitanju vekovne aspiracije (svojevremeno?) nemalog dela srpskog društva, ili što su ne tako davno i studenti i opozicija na protestima bili mahali zastavama SAD, Velike Britanije, Italije, Francuske i – Ferarija.

Da li je tako nešto moguće danas, i zašto ne?

Šta se dogodilo?

Gde je zapelo?

Kako i kad su litije zamenile proteste, a pravoslavne ikone zamenile Ferari?

Pa, bilo je bombardovanje i bila je nezavisnost Kosova, dok istovremeno nije bilo samorefleksije ili preispitivanja zašto.

Otuda je, po oprobanom Miloševićevom receptu, za sve nedaće bilo komotnije optužiti Zapad kao dežurnu babarogu koja nas iz misterioznih razloga ne podnosi, guši, uništava i mrzi.

Već oko 2004. usledila je i kontrarevolucija u vidu kohabitacije Koštunice i Tadića, te pomirenja sa SPS, uz pratnju intelektualnih elita i partijskih vojski u koruptivnoj borbi za akumulaciju kapitala i privilegija, umesto borbe za vladavinu prava i vaskolikih sloboda.

Tada su lansirane figure poput Đilasa i Jeremića, Dačića i Palme, ali i budućih naprednjaka poput Malog, Bakareca, Mladenovića, Trivana i ostalih Šormaza.

U takvoj političkoj ekologiji, ubrzo smo stigli do hegemonije faktički antizapadne i proruske ideologije vojne neutralnosti i četiri stuba spoljne politike.

I koja traje i danas, nemilo i nedrago tumarajući između brata Sija, Trampa Srbina, majke Rusije i maćehe Evrope.

U tom smislu, današnji Aleksandar Vučić mnogo je više (i mnogo talentovaniji) učenik Tadićeve politike, nego politike Vojislava Šešelja.

I zato je neophodna jedna nepokolebljiva, nedvosmislena i argumentovana obnova ideje o – Srbiji na Zapadu.

Posebno ako politički predstavnici ove velike ideje, u poziciji i opoziciji svejedno, danas staju u poslovični kombi.

Zašto Srbija na Zapadu ili Srbija kao deo Zapadne civilizacije?

Zato što je uspon modernog Zapada i zapadnih institucija verovatno najveličanstveniji istorijski fenomen druge polovine drugog milenijuma nakon Hrista.

Rečima istoričara Nila Fergusona, negde od kraja 15. veka, malene, neugledne i nebitne državice Zapadne Evrope, sa svojim iskvarenim indoevropskim jezicima i pozajmljenicama iz latinskog i grčkog, religijom izvedenom iz učenja jednog Jevrejina sa Bliskog istoka, i znanjem koje duguju arapskoj matematici, astronomiji i tehnologiji – proizvode civilizaciju koja je vremenom porazila sva velika orijentalna carstva i Bliskog i Dalekog istoka, i sebi potčinila Afriku, obe Amerike, Indiju, Indokinu i Australaziju.

Oko 1500. godine, buduće evropske sile brojale su samo oko 10 odsto svetske teritorije i 16 odsto svetske populacije.

A do 1913, deset država Zapada (Austrija, Belgija, Francuska, Holandija, Italija, Nemačka, Portugal, Sjedinjene Države, Španija i Velika Britanija) kontrolisale su tri petine teritorije i stanovnika planete, i čak 79 odsto svetske privrede. Nijedna civilizacija u istoriji nije postigla ništa slično kao zapadna – a nije da nisu pokušavale.

Lako je otpisati ove geopolitičke uspehe i zapadnu nadmoć ružnim rečima kao što su imperijalizam i kolonijalizam. Međutim, tada zaboravljamo da su i nezapadna carstva i civilizacije bile podjednako imperijalističke i kolonijalne.

Nebrojeni arapski kalifati, kineska carstva, indijski moguli, Otomansko i Rusko carstvo itd, svi su oni izdašno potčinjavali susede i širili svoj uticaj planetom.

Niijedno moderno zapadnoevropsko carstvo stolećima nije moglo ni da primiriše veličini i snazi Otomanskog carstva koje se protezalo Anatolijom, Egiptom, Arabijom, Mesopotamijom, Jemenom, Balkanom i Mađarskom, i čije su vojske pristigle pred kapije Beča još 1683.

Ali, razumljiva i ispravna moralna indignacija zbog imperijalističkih zločina Zapada tada ne sme da zaseni činjenicu da u pitanju nije bilo ništa novo na kugli zemaljskoj.

Dok je zaista bila nova činjenica da je samo Zapad uspeo da preobrati stanovnike gotovo čitavog sveta i na svoj – način života.

Ognjem i mačem, ali i znanjem i knjigom.

Ili, pre svega svojim neobičnim, originalnim i neverovatno uspešnim društvenim institucijama.

A te institucije su: decentralizacija, konkurencija, nauka, medicina, demokratija, vladavina prava, potrošačko društvo i protestantska etika.

Ti fenomeni, a ne imperijalizam i (neo)kolonijalizam, predstavljaju onu ključnu i pobedonosnu razliku između zapadne i ostalih civilizacija.

I razliku koja je zakovitlala vrtoglavi uspeh Zapada i koja Zapad čini toliko atraktivnim mestom za život.

I zbog koje stotine hiljada migranata i danas rizikuju svoj život, jedini koji imaju, da bi dosegnuli – Zapad.

Dakle, zbog ovih nekoliko društvenih otkrića ili institucionalnih inovacija, Zapad je postao model, uzor, mustra, šablon ili templejt za organizovanje ostatka sveta.

Na primer, možemo drobiti o alternativnim (pa i kineskim) ekonomskim modelima – ali niko tada ne pomišlja na kinesku privredu iz perioda dinastije Ming.

Ne, osnovna debata je ona između zastupnika slobodnog tržišta, državnog intervencionizma i društveno kontrolisane privrede.

A sve ove tri škole mišljenja su upadljivo zapadne, i potiču od ideja Adama Smita, Džona Mejnarda Kejnsa i Karla Marksa – odnosno iz Edinburga, Kembridža ili čitaonice Britanskog muzeja u Londonu.

Doslovno ceo svet organizuje svoje ekonomije na osnovu (kombinacije) zamisli ove trojice mislilaca sa jednog zapadnoevropskog ostrva, koji su mislili i delovali u radijusu od par stotina kilometara.

Isto je i sa mustrom ostalih društvenih institucija. Kako ističe spomenuti Ferguson, i univerziteti celog sveta osmišljeni su po šablonu koji vodi poreklo iz srednjovekovne Zapadne Evrope.

Većina planete prihvata naučne istine koje su otkrili Njutn, Darvin i Ajnštajn. Svetska medicina i lečenje organizovani su po zapadnom modelu, i stanovnici sveta željno iščekuju proizvode zapadne farmakologije čim osete prve simptome bolesti.

Baš kao i vakcinu protiv korona virusa.

Univerzalno se usvaja i jedan neobični zapadnjački način rada, od 9 do 5 sati, pet ili šest dana u nedelji.

Malobrojna društva i pojedinci se danas opiru zapadnjačkim obrascima potrošnje i načinima života.

To jest, sve više i više ljudi usvaja zapadnjačku ishranu, nose zapadnjačku odeću i žive u zapadnjačkim naseobinama.

Sudeći po ilustrativnim reportažama onog Andreja Maričića, čak i lovci-sakupljači iz Tanzanije danas nose pamučne majice kratkih rukava.

Svake godine se uvećava, a ne smanjuje, broj ljudi koji se leče, uče i studiraju, kupuju i zabavljaju po obrascima koji su nastali na Zapadu.

Drugim rečima, i Srbija već uveliko jeste na Zapadu.

Samo što nam to niko, i krajnje podlački, nije javio.

A zašto?

Pa, zato što se razlike između Zapada i ostatka sveta danas mahom pojavljuju u domenu zapadnih i nezapadnih političkih institucija, odnosno demokratije, vladavine prava i čuvanja ljudskih sloboda.

A dotične nisu u interesu čvrstorukaških autokrata, te antizapadnih elita i antimodernih ideologa.

Militantni islam, baš kao i militantno pravoslavlje i rusofilna autokratija, zato su i političke ideologije koje se pre svega opiru spomenutim zapadnim normama, obrascima i institucijama – decentralizaciji, demokratiji, vladavini prava, tržišnoj ekonomiji, socijalizmu, modernoj nauci i medicini, rodnoj jednakosti, seksualnim slobodama i potrošačkom društvu.

Upravo zato su jedine dve stvarne političke i ideološke kolone ili (o)pozicioni frontovi u Srbiji, a o kojima se sholastički smatra i politički analizira, sledeće: jedna kolona koja je za Srbiju na Zapadu, i druga kolona koja je protiv Srbije na Zapadu, odnosno protiv većine zapadnih društvenih institucija.

I to je sve.

Dok, uzgred, nije isključeno da će ideju ili političku vrednost Srbije na Zapadu radije prihvatiti pojedini elementi ili članovi Srpske napredne stranke, nego oni iz rahmetli Saveza za Srbiju.

Ostaju nam i nada i borba da je nas koji vidimo i sanjamo Srbiju na Zapadu mnogo više nego što to reflektuje aktuelna politička scena, koju su kidnapovali antizapadni ideolozi.

Umesto sedenja na dve stolice i oslonca o četiri stuba, osvestimo već jednom šta radimo, gde pripadamo i kuda želimo da idemo kao država i društvo.

I, nakon univerziteta, medicine, automobila, interneta, farmerki, rokenrola i hamburgera – usvojimo i preostale institucije ili veličanstvene mustre modernog Zapada.