Od stanja duha na Cetinju zavisi stanje u cijeloj zemlji

Piše: prof. Rade Ratković

Kao slobodnomisleći građanin osjećam i promišljam istorijski ćorsokak iz koga moja domovina ne nalazi izlaza već više od 100 godina. Svjedoci smo dugoročne patološke političke strukture okamenjene još od početka XX vijeka. U osnovi te podjele je odnos prema svojoj državi: suverenisti (očuvanje nezavisnostu uz integracije na fedaralnom ili konfederalnom principu) i unionisti (prisajedinjenje Srbiji i slijed njene politike), sa kojima se upravljalo izvan Crne Gore (Srbije i Rusije).

Pretežan broj suverenista je lijeve političke orjentacije, dok je pretežen broj unionista desne političke orjentacije. Demokratsko razriješenje te protivrečnosti je obavljeno referendumom 21. Maja 2006 godine, uz mentorstvo i kontrolu međunarodne zajednice (EU prije svega), ali se unionističke snage nijesu sa tim nikad pomirile. Dok su suverenisti gurali euroatlanske integracije i veoma usporen razvoj unutrašnjih demokratskih institucija, unionisti su kontinurano opstruirali oba procesa, sa manje ili više agresivnosti, a uvijek uz otvoreno miješanje spoljnjeg faktora iz neposrednog okruženja.

Masovni litijaški pokret, u kojem su, uveliko uzeli učešće i kleronacionalisti iz Okruženja, najviše je uticao na značajan rezultat unionisata na izborima 2020 godine, ali nedovoljan za formiranje vlasti (oko 45%), dok im se nije pridružila kolalicija “Crno na Bijelo”(URA vođa Kolalicije), i ako je u kampanji isticala svoj građanski i suverenistilčki profil. Ovom promjenom je došlo do vraćanja zlokobne ideologije 90-ih, koja je dovela do runiranja crnogorske stabilnosti i eksplozije unutrašnje netrpeljivosti do usijanja. Ustavni poredak je doveden na ivicu urušavanja.

U takvoj situaciji su održane dvije runde lokalnih izbora, i nedavno izbori u crnogorskoj istorijskoj Prijestonici Cetinju, u kojoj, kao u vjekovnoj luči crnogorske slobode i nezavisnosti, izbori uvijek imaju i državni karakter. Građanske suverenističke snage su osvojile 25 mandata, što je 75,76% ukupnog broj odbornika. Obradovao me je impozantan uspjeh SDP kao dosljedne suverenističke stranke, koju sam javno podržao uoči izbora, a u želji podrške izrastanju makar još jedne suverenističke stranke do nivoa značajnog političkog igrača. Mislio sam da će se građanske suverenističke snage lako i brzo dogovoriti i formirati uspješnu kolalicionu vlast, što bi bio značajan napredak u odnosu na dosadašnju uglavnom jednopartijsku.

Vrijeme je za integraciju svih suverenističkih snaga, i partija i građanskih pokreta i uglednih pojedinaca, radi odbrane ustavnog poretka, suverenosti i evropskog puta CG. Nije vrijeme za unitarsuverenističko cijepanje. Na žalost i na moje veliko iznenađenje do toga nije došlo. Moj favorit na izborima krenuo je, sa snagom od svega 33% odbornika, u preuzimanje vlasti i konstituisao Skupštinu sa snagama dijametrano suprotne političke orjentacije u kontinuitetu. Nadam se da još ima vremena da se stvari vrate na na normalni kolosijek. Valjda je svakom mislećem jasno da je uzavreli odijum prema DPS samo metafora za odijum prema suverenoj, građanskoj i proevropskoj Crnoj Gori, čiji je DPS najjači promoter, i ako sa mnogo krupnih grijehova i promašaja, ali ipak i nekih ključnih rezultata (nezavisnost CG, NATO integracija, put ka EU, i ako spor, relativni mir i mulktietnička harmonija).

Cetinje nije prosta lokalna zajednica, već istorijska Prijestonica CG, neka vrsta Doma Lordova CG. Od stanja duha na Cetinju zavisi stanje duha u CG. Taj nasalomljivi duh valja širiti duž cijele naše domovine, a radi integracije svih demokratskih snaga i reafirmaciji funkcionisanja institucionalne demokratije, umjesto ponovnog narastanja ulične “demokratije”, koja se nameće kao naredbodavac institucionalnoj demokratiji, kakva je bila rušilačka “skupština” 1918 godine, antibirokratska revolucija 1989 godine i nedavna litijaška revolucija 2020 godine. Od tekovina tih “revolucija” crnogorsko društvo vegetira već više od jednog vijeka. Posizborna dešavanja u našoj Pijestonici, na žalost, nijesu na liniji demokratske obnove crnogorskog društva, ali se nadam da još ima vremena i šansi za popravku.

(preuzeto sa facebook profila)