Za Antenu M piše: Oleksandrr Levčenko
Rusija intenzivira hibridne napade na zapadnoevropske zemlje. Ovih dana u Kopenhagenu će se održati samit Evropske političke zajednice, povodom kojeg se zabranjuju svi civilni letovi dronova u vazdušnom prostoru Danske tokom navedenog perioda. Razlog za ovu odluku bio je taj što su nepoznati dronovi ponovo uočeni u blizini nekoliko vojnih objekata u Danskoj. Jedno od mjesta gdje je zabilježena ilegalna aktivnost bespilotnih letjelica bila je glavna vojna baza Karup, kada su nepoznati dronovi bili u vazduhu i iznad teritorije vazduhoplovne baze i izvan njene ograde. Nepoznati dronovi su takođe primijećeni iznad aerodroma u Kopenhagenu i pet drugih naselja u Danskoj.
Danske novine Velt am Zontag objavile su informaciju da je njemačka služba kontrole leta (DFS) registrovala 447 prijava posada aviona o kvarovima ili manipulaciji trećih strana GPS satelitskim navigacionim signalima tokom letova između januara i avgusta 2025. godine, dok je prije dvije godine zabilježeno samo 25 takvih incidenata. Istovremeno, najoštriji porast smetnji GPS signalima zabilježen je u regionu Baltičkog mora i iznad baltičkih zemalja, što je, prema riječima stručnjaka, element hibridnog rata Rusije protiv zapadnih zemalja.
Danska vlada je upade bespilotnih letjelica u svoj vazdušni prostor nazvala hibridnim napadima, a premijerka Mete Frederiksen izjavila je da je ovo najozbiljniji napad na kritičnu infrastrukturu zemlje. Kada je riječ o vještačkom ometanju GPS navigacije, signale blokiraju snažni odašiljači sa zemlje ili se podaci sa satelita krivotvore. Ova manipulacija, poznata kao spufing, mnogo je opasnija, jer posade mogu biti obmanute u vezi sa stvarnom lokacijom i visinom leta. Prema riječima stručnjaka, značajan dio signala ometanja u baltičkoj regiji dolazi iz Kalinjingradske oblasti Ruske Federacije. Ometanje GPS navigacije uticalo je ne samo na avijaciju, već je i zakomplikovalo rad brodskih navigacionih sistema, a posebno su njemački brodovlasnici više puta prijavljivali takve kvarove.
Tokom protekle godine, sumnjivi incidenti u zapadnoevropskim zemljama postali su učestali: podmorski kablovi koje su pokidala sidra, oštećeni cjevovodi na dnu Baltičkog mora, misteriozni požari u skladištima, eksplozije paketa i slično. U septembru 2025. godine, na ovu listu dodata je još ozbiljnija provokacija Rusije protiv NATO-a: slanje najmanje dvadeset bespilotnih letjelica u Poljsku. Događaji u vazdušnom prostoru Danske podsjećaju na testiranje još jedne metode hibridnog rata Kremlja protiv Evrope, jer se nikada ranije nije dogodilo da evropski aerodromi moraju biti zatvoreni satima zbog nepoznatih dronova, a da sve bezbjednosne strukture ne mogu ništa učiniti po tom pitanju.
Izvodeći hibridne napade na zemlje Zapadne Evrope, Moskva koristi širok spektar metoda: sajber napade, sabotaže, diverzije, informacione i psihološke operacije, kršenje vazdušnog prostora i drugo. Evropski lideri suočavaju se s dilemom: kako odgovoriti na provokacije bez povećanja eskalacije, ali i bez ostavljanja napada bez odgovora. Zapadnoevropske zemlje više ne reaguju samo na hibridne napade Ruske Federacije – one restrukturiraju svoje bezbjednosne strategije, prepoznajući da nova realnost zahtijeva nove pristupe.
Danska prebacuje lovce F-16 u Ukrajinu, razvija sopstvene dronove i povećava domet raketa kako bi odvratila potencijalne prijetnje. Njemačka preispituje svoju odbrambenu doktrinu. Radarski nadzor i sistemi protiv dronova postaju prioritet nakon incidenata u Danskoj i Norveškoj. Francuska i Poljska otkrivaju ruske špijunske uređaje duž željezničkih pruga kojima se prevozi vojna pomoć Ukrajini. Međunarodni instituti poput Međunarodnog instituta za strateške studije (IISS) sistematizuju podatke o sabotažama, sajber napadima i špijunaži kako bi identifikovali obrasce i predvidjeli naredne poteze Kremlja.
Ruske povrede vazdušnog prostora drže NATO i Sjedinjene Američke Države u stanju pripravnosti i prisiljavaju ih da obuzdaju Kremlj u slučaju moguće eskalacije. Asošijeted Pres opisuje situaciju s povredama vazdušnog prostora u istočnoj Evropi, posebno u baltičkoj regiji, koje Rusija izvodi koristeći avione i dronove. Navodi se da NATO i države članice razgovaraju o mogućim koracima odgovora. Broj ozbiljnih povreda vazdušnog prostora u Evropi naglo je porastao ovog mjeseca. Baltičke zemlje, Skandinavija i Poljska izražavaju zabrinutost zbog ove situacije, jer su prisiljene da podižu borbene avione, troše resurse na nadzor, bezbjednost i razmatraju rizik od eskalacije.
Visoki zvaničnici NATO-a ocjenjuju da povrede vazdušnog prostora nijesu samo demonstracija sile, već i alat za pritisak i provjeru reakcije Zapada. Zaključak je da Ruska Federacija, koristeći jeftine dronove i provokativne letove iznad Baltika, zapravo testira odbrambene sposobnosti NATO-a i prisiljava saveznike da troše ogromna sredstva na presretanje.
Podsjetimo, Putin već nekoliko sedmica pokreće niz dronova, sajber napada i kampanja dezinformacija protiv Evrope. Ovo je zapravo koordinisani pokušaj destabilizacije Zapada i navođenja evropskih građana da posumnjaju u opravdanost podrške Ukrajini. Međutim, zapadni saveznici sada pronalaze načine da odgovore na agresiju Kremlja, piše Tajms.
Današnji odlučniji odgovor Zapada sastoji se od tri komponente. Prvo, Zapad je konkretnije najavio stvaranje „zida dronova“ kako bi zaštitio istočni bok NATO-a od ruske invazije. To će uključivati moderne dronove britanske proizvodnje. Drugo, njemački kancelar Fridrih Merc planira da na samitu Evropske unije u Kopenhagenu predstavi korišćenje stotina milijardi zamrznute ruske imovine kako bi Ukrajini obezbijedio beskamatni zajam od 160 milijardi dolara. Mercova šema mogla bi promijeniti pravila igre. Treće, 19. runda sankcija EU protiv Rusije gotovo je spremna za pokretanje. One ciljaju rusku naftnu i gasnu industriju i u suštini predstavljaju vojno-diplomatski manevar, koji djeluje u kombinaciji s ukrajinskim napadima dugog dometa na ruske rafinerije, elektrane i crpne stanice.
Putin može dovesti situaciju na ivicu. Iako mu je cilj možda da zaplaši Zapad i prisili ga da troši novac na sopstvenu odbranu, a ne na pomoć Ukrajini, ove provokacije nose rizik od slučajne eskalacije i neplaniranog sukoba. Evropska komisija je kreirala dokument u kojem iznosi prijedloge kao dio strategije usmjerene na smanjenje nedostataka u evropskoj odbrani do 2030. godine. Glavni fokus je na protivvazdušnoj i raketnoj odbrani, kao i na dronovima. Novi „zid dronova“ će se graditi na iskustvu Ukrajine, a istovremeno će integrisati startapove i akademsku zajednicu u centre širom Evrope. „Istočni nadzornik“ biće osmišljen da zaštiti Evropu od hibridnih napada. Uključivaće niz elemenata: kopnenu odbranu, borbu protiv dronova, kao i pomorske i svemirske elemente. Njemačka je već izrazila spremnost da preuzme vodeću ulogu u protivvazdušnoj odbrani. Finansiranje će dijelom biti obezbijeđeno iz kreditnog fonda SAFE od 150 milijardi eura.
Istovremeno, ruski ministar spoljnih poslova Sergej Lavrov ponovo je izjavio da Moskva ne planira napad na zemlje EU i NATO-a. Međutim, slične izjave čule su se i u vezi s Ukrajinom nekoliko dana prije velike invazije 2022. godine, odnosno ulaska ruskih trupa na ukrajinski Krim u februaru 2014. godine. Portparolka ruskog Ministarstva spoljnih poslova još jednom je ponovila mantru da su ruskim dronovima upravljali Ukrajinci tokom napada na Poljsku. Ipak, poznato je da su neki od dronova doletjeli s teritorije Bjelorusije, gdje je čak i teoretski nemoguće preuzeti kontrolu nad njima.
A šta je sa ruskim avionima koji su uletjeli na teritoriju Estonije, Letonije i drugih baltičkih država? Jesu li i njima, kako Moskva tvrdi, upravljali iz Kijeva? Svi su vjerovatno primijetili da se nepoznati dronovi pojavljuju upravo na teritoriji onih članica NATO-a koje najviše podržavaju Ukrajinu. Nisu iznad teritorije proruske Mađarske i Slovačke. Ali s mađarske strane, dronovi su uletjeli na teritoriju Ukrajine. Mađarski premijer Viktor Orban i ministar spoljnih poslova Peter Sijarto izjavili su da je to jednostavno antimađarska histerija Kijeva.
Drugim riječima, Budimpešta se ponašala na isti način kao i Moskva – negirajući sve. U međuvremenu, kada su predstavljeni satelitski snimci mađarskih dronova koji lete iznad ukrajinskih strateških objekata, Orban je bezobrazno izjavio: „Sada nije pitanje da li su dva, tri ili četiri mađarska drona preletjela ili ne. Pretpostavimo da su letjeli, ali šta onda? Ukrajina nije nezavisna, suverena država. Ako Zapad sjutra odluči da ne da ni jedan eurocent, Ukrajina se može zatvoriti. To nije nešto oko čega bi trebalo brinuti.“
Odgovor na takav stav je jednostavan: Zapad pruža Ukrajini pomoć koja sigurno nije u forintama. Budimpešta je već više puta pokušala da blokira ovu pomoć i djelimično je u tome uspjela. Ipak, Ukrajina u velikoj mjeri održava evropski vazdušni prostor bezbjednim, svakodnevno obarajući nekoliko stotina ruskih dronova, koji bi u nekom trenutku mogli doletjeti do evropskih prijestonica.
To nije lako, zbog čega Zapad pomaže. Poljska se s tim suočila u stvarnosti, kada je oborila samo četiri od dvadeset ruskih dronova. Istovremeno, koristila je svu svoju avijaciju i NATO avione stacionirane u zemlji, plus svu protivvazdušnu odbranu, uključujući baterije „Patriot“, kojih toliko nedostaje Ukrajini, a koje Kijev koristi isključivo protiv balističkih raketa, jer dronove i krstareće rakete mogu obarati i drugi sistemi protivvazdušne odbrane.
Ukrajina je dio proizvodnje premjestila bliže granici kako bi otežala ruskim raketama i dronovima da ih pogode, zbog čega je Orban počeo pomagati Moskvi u identifikaciji ovih objekata za precizne udare. To je jednostavno sramotno.
Komentari (0)
POŠALJI KOMENTAR