Američki predsednik Džozef Bajden spreman je da ubistva više od milion Jermena početkom 20. vijeka formalno prizna kao genocid što je korak koji su dosadašnji američki predsjednici izbjegavali i koji bi dodatno rasplamsao napete odnose Vašingtona i Ankare, prenosi Radio slobodna Evropa (RSE) ocjenu svjetskih medija.
Rizikujući potencijalni raskol s Turskom, ali i ispunjavajući predizborno obećanje, Bajden se priprema da masovna ubistva oko milion Jermena pod Otomanskim carstvom opiše kao genocid, javio je CNN.
Dvije osobe upoznate s odlukom rekle su da se očekuje da će američki predsjednik donijeti deklaraciju u okviru zvaničnog saopštenja danas - povodom dana sjećanja na masovna ubistva Jermena.
Obojica su kazali da je moguće da će se Bajden predomisliti i izdati saopštenje u kojem se samo priznaje događaj, a da se on ne opisuje kao genocid.
Iako većina istoričara smatra da je Otomansko carstvo u periodu od 1915. do 1923. počinilo genocid nad Jermenima i pripadnicima drugih etničkih i vjerskih manjina, Turska to poriče uz tvrdnje da je to bilo ratno vrijeme, da je bilo gubitaka na obje strane i da je ukupan broj ubijenih Jermena oko 300.000.
Iako su prethodni američki predsjednici Barak Obama i Donald Tramp izbjegli da koriste termin genocid zbog moguće ljutnje Ankare, Bajden je utvrdio da odnosi s Turskom i njenim predsjednikom Redžepom Tajipom Erdoganom ne bi trebalo da spriječe upotrebu termina koji bi potvrdio nevolje Jermena prije više od jednog vijeka.
Bajden je u predizbornoj kampanji obećao da će kao predsjednik „podržati rezoluciju kojom se priznaje genocid nad Jermenima“ nagovijestivši svoju posvećenost ljudskim pravima. Međutim, ističe CNN, slična predizborna obećanja prethodnih predsjednika ostala su neispunjena zbog realnosti politike.
Iako očekivan potez, Bajdenovo priznanje genocida nad Jermenima, mogao bi dodatno da zakomplikuje ionako napete odnose s turskim liderom Erdoganom s kojim američki predsjednik i poslije tri mjeseca od inauguracije nije razgovarao, ističe agencija AP.
Dvostranačka grupa od više od 100 članova Predstavničkog doma potpisala je u srijedu pismo Bajdenu s pozivom da postane prvi američki predsjednik koji je formalno priznao zločine iz Prvog svjetskog rata kao genocid.
Ako Bajden prizna genocid, gotovo sigurno će se suočiti s reakcijama iz Turske, koja je uspješno nagovorila prethodne predsjednike da zaobiđu to pitanje, naglašava AP.
Turski ministar spoljnih poslova Mevlut Čavušoglu ranije ove sedmice je istakao da Turska nije zabrinuta odlukom koju bi Bajden mogao da donese, ali je takođe upozorio da bi priznavanje „naškodilo“ odnosima dvije zemlje.
Bajdenova formalna upotreba termina genocid za opis masovnih ubistava Jermena početkom 20. vijeka mogla bi izazvati nekoliko različitih reakcija Turske, dok zvaničnici iz Jermenije smatraju da je značaj takve deklaracije u sprečavanju budućih zločina, ističe Volstrit džurnal (The Wall Street Journal).
Turska bi mogla da stvori neformalne prepreke uvozu iz SAD, rekao je Sinan Ulgen, bivši turski diplomata i predsjedavajući tink-tenka Edam u Istanbulu naglasivši da će odgovor vjerovatno uzeti u obzir da mnogi turski državljani dijele vladino viđenje istorije.
Analitičari kažu da bi Ankara mogla reagovati skrećući pažnju na tretman evropskih doseljenika nad domorodačkim Amerikancima i, mada manje vjerovatno, zabraniti SAD da koriste vazduhoplovnu bazu Indžirlik.
Posljednjih godina, ističe Volstrit džurnal, odnosi članica NATO saveza SAD i Turske pogoršali su se zbog odluke Ankare da kupi ruski sistem protivraketne odbrane S-400, kao i oko pitanja ljudskih i građanskih prava pod predsjednikom Erdoganom i zbog uloge Turske u nekoliko regionalnih sukoba.
Iako bi američko priznanje genocida nad Jermenima dodatno uticalo na poremećene odnose Vašingtona i Ankare, ono istovremeno signalizira Bajdenovu posvećenost ljudskim pravima i vjerovatno će biti objavljeno na 106. godišnjicu početka onoga što istoričari nazivaju višegodišnjim i sistematskim maršem smrti koji su prethodnici moderne Turske započeli tokom Prvog svjetskog rata, piše Njujork tajms (The New York Times).
Bajden bi bio prvi američki predsjednik koji je to učinio, iako je Ronald Regan ukazao na genocid nad Jermenima 1981. u pisanoj izjavi o Holokaustu.
Takođe, dodaje list, američki kongres je 2019. velikom većinom usvojio neobavezujuću rezoluciju u Predstavničkom domu i Senatu nazivajući akcije iz 1915. genocidom.
Zvaničnici i eksperti tvrde da Bajdenova deklaracija o genocidu, čija je pravna definicija prihvaćena 1946, neće nositi nikakve opipljive kazne osim ponižavanja Turske i prljanja njene istorije neizbježnim poređenjem s Holokaustom.
Komentari (0)
POŠALJI KOMENTAR