Klice ruskog svijeta

Kako je analizom utvrdio ukrajinski istraživački portal https://texty.org.ua/ 1300 ljudi i skoro 900 organizacija u 19 država u funkciji su podrške Rusije u Evropi. 

Sredinom oktobra 2016., Ruska pravoslavna crkva otvorila je svoj „duhovni i kulturni centar“ postavljanjem zlatne kupole na vrhu buduće crkve Svetog Trojstva u Quai Branly. Ništa neobično. Osim činjenice da se buduća crkva gradila na par koraka od Palais de l'Alma u kojoj se nalaze poštanske službe Jelisejske palate i privatni stanovi visoko pozicioniranih predsjedničkih savjetnika. Ono što bi neki mogli odbaciti kao konspiraciju, vrlo je vjerovatno pokušaj korišćenja ove bogomolje i drugih ruskih crkava kao centara za elektronski nadzor za prisluškivanje francuskih vlasti, smatraju istraživači ruskog uticaja.

Postojanje, širom svijeta rasprostranjene mreže ruskih i proruskih organizacija, kao i brojnih pristalica političkih i kulturnih projekcija takozvanog „ruskog svijeta“ teško da je tajna. TEXTY je koristio otvorene izvore za prikupljanje informacija o potencijalnim agentima Rusije na različitim nivoima, od prvorazrednih političara do lokalnih promotera "ruskog svijeta", i vizualizovao nalaze.

Evo još jednog primjera iz Pariza. Francuski mediji su krajem oktobra izvijestili o jednogodišnjoj istrazi pariškog tužilaštva o aktivnostima udruženja „Franko – Ruski Dijalog“ (Dialogue Franco Russe) koje se sumnjiči zbog nezakonito lobiranja za ruske interese u Francuskoj. Poznato je da je ova organizacija „ruska ambasada u sjenci“. Među osumnjičenima u ovom slučaju su Tjeri Marijani (Thierry Mariani), poslanik u Evropskom parlamentu Francuske iz krajnje desničarskog „Nacionalnog  okupljanja“ (Rassemblement National) i bivši senator Iv Pozo di Borgo (Yves Pozzo) koji dijele otvorene simpatije prema Kremlju. Prethodno su obojica putovali na okupirani Krim i u Rusiju da posmatraju "izbore". Tužioci istražuju finansijske transakcije povezane sa ruskim kompanijama. Sumnja se da su ta sredstva kompenzacija koja se daje političarima za njihovu lojalnost i pomoć u izgradnji pozitivnog imidža o ruskom režimu u međunarodnoj areni.

Takvi političari, kao i mediji, građanski aktivisti, ekspertske organizacije i crkve, oslonci su ruske diplomatije koja se projektuje kroz „meku moć” zapošljavajući lobiste kako u javnom tako i u privatnom sektoru. Stotine ovakvih očiglednih agenata uticaja kao i onih koji su indirektno umiješani razotkriveni su širom svijeta kroz napore medija, istraživača i agencija za sprovođenje zakona. Međutim, postoji još hiljade onih koji su još uvijek nepoznati.

Koristili smo otvorene izvore za prikupljanje informacija o više od 1.300 pojedinaca i više od 900 organizacija u 19 zemalja od kojih su 17 članice EU (Austrija, Belgija, Bugarska, Danska, Irska, Španija, Italija, Mađarska, Njemačka, Holandija, Francuska, Češka, Slovačka, Poljska, Rumunija, Grčka i Švedska) plus Srbija i Ujedinjeno Kraljevstvo (UK).

Grupa 1. Ruski pojedinci i organizacije

Prva velika grupa koju smo identifikovali uključuje organizacije u zemljama koje smo proučavali, a koje je osnovala Rusija. Rusija ne štedi novca u podršci „sunarodnicima“ i promociji svog jezika i kulture. Takođe ulaže velika sredstva u međunarodne mreže razmjene i partnerstva među univerzitetima.

Prema našem istraživanju, kulturna ekspanzija u većini zemalja uključuje niz zajedničkih elemenata rađenih po istom priručniku (playbook). Pored ambasada, konzulata i trgovinskih predstavništava, hijerarhija ruskog uticaja uključuje i:

Ruske centre nauke i kulture u stranim zemljama (tzv. "Ruske kuće"). Riječ je o predstavništvima Rusotrudničestva (puni naziv je Federalna agencija za poslove Zajednice nezavisnih država, sunarodnike koji žive u inostranstvu i međunarodnu humanitarnu saradnju). Svi oni imaju zadatak koordinirane promocije jezika, kulture i narativa na nivou ambasada. Ovo je glavna tačka ulaska ruske kulture na strane terene kroz vrata službene institucije.

Međutim, neki od njih korišćeni su kao pozornice za performanse širenja ruske propagande o jadnim Evropljanima za koje se tvrdi da hrle svojim dobrodušnim ruskim prijateljima “za malo topline” iz smrzavajuće-hladnih domova.

Ime "Ruska kuća" takođe se može koristiti za lokalne građanske organizacije koje nijesu povezane s ambasadama i mogu djelovati samostalno.

- Lokalni koordinacioni savjeti sunarodnika (predstavništvo Svjetskog koordinacionog savjeta sunarodnika koji žive u inostranstvu. U pravilu su njihovi članovi lokalni ruski imigranti koji povezuju Moskvu i lokalne zajednice putem mreža lokalnih građanskih organizacija. Nedavni skandal u Austriji gdje su ruski imigranti uvjerili lokalne policajce da Ukrajina zapravo ne postoji,  živopisan je primjer koliko se takvi koordinacioni savjeti mogu integrisati u lokalno političko okruženje.

-Lokalne asocijacije ruskih lingvista/ slavista/ nastavnika ruskog jezika i književnosti (ovo može biti krovna organizacija ili tri različita subjekta odgovorna za svako od tri područja). Dok se opseg aktivnosti razlikuje od zemlje do zemlje, takve zajednice mogu jednako širiti prokremlj političke i kulturne narative ili ništa više od škola ruskog jezika ili naučnih klubova, čije su aktivnosti strogo ograničene na konferencije i istraživanja. Takve organizacije mogu voditi ili ruski državljani ili lokalni naučnici/aktivisti. 

-Lokalna mreža partnera Fondacije Ruski mir (Russkiy Mir Foundation). Sama fondacija u pravilu nema namjenska predstavništva. Međutim, može se voditi kroz takozvane centre Ruski mir i kabinete Ruski mir koji su obično mješavina učionice, biblioteke i konferencijske sobe opremljene odgovarajućom literaturom i koriste se kao mjesto za "čitanja", koncerte, okrugle stolove itd. (za više detalja pogledajte slučaj Mrtve duše ruskog mira)

- Lokalna predstavništva manjih kulturnih fondacija — na primjer, Državni institut za ruski jezik nazvan po A.S. Puškinu zadužen za promovisanje ruskog jezika u inostranstvu

Ukrajinski institut nedavno je objavio trodijelnu studiju o Rusotrudničestvu, Fondaciji Ruski mir i Javnom diplomatskom fondu Alekandar Gorčakov, tri vodeće krovne organizacije sa istaknutim aktivnostima na ovom području. Ove studije pokrivaju njihovu strukturu i principe njihovog rada.

- Lokalna mreža ruskih crkava. Uglavnom, ruske crkve pripadaju dvjema najvećim vjerskim organizacijama: Moskovskoj patrijaršiji i Ruskoj pravoslavnoj crkvi izvan Rusije. Iako je potonja slijedila vlastiti put i vuče korijene iz “bijele imigracije” (barem formalno), ova je organizacija u posljednje vrijeme pala pod kontrolu Ruske pravoslavne crkve (RPC) Moskovske patrijaršije. Budući da je dubinska studija hijerarhije RPC-a i tendencija otcjepljenja u njenim evropskim podružnicama izvan opsega ovog istraživanja, za potrebe ovog projekta bilo koja crkva RPC-a smatra se potencijalnim agentom ruskog uticaja u pojedinačnoj zemlji. Nijesu svi sposobni stvarno “prisluškivati” najviše zvaničnike kao što su crkveni službenici iz nove crkve izgrađene u podnožju Ajfelovog tornja pored stana gloavnog sekretara za nacionalnu odbranu Francuske, ali radije bismo bili na sigurnom nego žalili.

Osim tih "glavnih" mreža, mnoge organizacije djeluju bez nadzora matične organizacije iako će vjerovatno učestvovati u aktivnostima vijeća ruskih sunarodnika ili makar prisustvovati njihovim godišnjim događajima. Te organizacije predstavljaju različita društva, ruske škole, poslovne klubove, dječje kampove, kurseve jezika ili kulturna udruženja. Njihove aktivnosti mogu biti potpuno bezopasne (prevoditeljske usluge i usluge izdavanja viza za imigrante, škole i igraonice) ili mogu biti agresivne, pa čak i kriminalne.

Na primjer, Kulturna asocijacija ruskih sunarodnika nazvana po Dostojevskom iz Taragona (Španija), koja se reklamira kao hobi klub, ujedno je i "putnička agencija" koja organizuje izlete na nelegalno okupirani Krim za špansku i rusku djecu. Naizgled bezazlena sportska organizacija “Atlant” iz njemačkog grada Kelna pokazala se kao paravan za ruski politički projekt — stranku sovjetskih imigranata koja je trebala širiti mržnju prema imigrantima s Bliskog istoka i dovesti njemačku unutrašnju politiku do previranja (najvjerovatnije da stvori podlogu za ruske propagandne medije).

Budući da ovaj projekt nije lov na vještice, odlučili smo ne staviti sve evropske ruske škole i igraonice na popis. No, treba imati na umu da upravo takve institucije (ne sve, ali mnoge od njih) indoktriniraju djecu “onih izvan domovine” ljubavlju prema “vrijednostima Ruskog svijeta”.

Postoji i posebna kategorija “Rusa” koji aktivno promovišu moskovske narative u Evropi služeći kao glasnogovornici ruske propagande. To su samoproklamovane “aristokrate”, “potomci bijelih imigranata”, “grofovi” i “knezovi” koji su još uvijek nostalgični za Ruskim carstvom i Carem-ocem — čak i nakon što su nekoliko generacija živjeli u Evropi. U 2014., od strane tih „aristokrata“ širom Evrope, prikupljeno je nekoliko desetina potpisa pod pismom kojim je izražena "solidarnost s Rusijom u vrijeme ukrajinske tragedije".

Kao što možete pretpostaviti, svi ti Musin-Puškini, Tolstoji, Voroncovi i Šeremetjevi su “oštro osudili” rastuću “rusofobiju” i “progon” Rusa u Evropi zbog sankcija i iskazali podršku narodu Donbasa i Putinovim kriminalnim djelima te njegovoj vojsci u Ukrajini. Nakon toga se većina tih aristokratskih “aktivista” povukla u svoj imaginarni svijet Carskog sela i nastavila živjeti svoj ekstravagantni život bez ikakvih javnih izjava. 

Mrtve duše Ruskog mira

Fondacija Ruski mir može se pohvaliti s više od 5700 partnerskih organizacija širom svijeta. Iako je katalog ovih organizacija blokiran za ukrajinske korisnike, naši kolege iz Ukrajinskog instituta i agencije MZ Hub uspjeli su nabaviti popis od 5731 organizacije koje, pretpostavljamo, mogu biti glavin oslonac ruske “meke moći” u svijetu.

Iako brojka može izgledati impresivno, mi smo detaljnije pogledali strukturu popisa. Iznenađujuće, ispostavilo se da su 2712 subjekata (47%) organizacije sa sjedištem u samoj Rusiji. To odmah prepolovi težinu "međunarodnog uticaja" ideologije Fondacije.

Od preostalih 3019 ogranaka, 967 (ili 32% međunarodnih partnera) su "partneri" Fondacije iz bivših sovjetskih republika. Očekivano, Ukrajina je imala najveći broj takvih "partnerstva" (234 subjekta od kojih je 68 bilo sa sjedištem na okupiranim teritorijima), a slijedile su je Estonija (121), Latvija (111) i Litvanija (121).

Preostala 1.102 subjekta bila su povezana s klasterom od 19 evropskih zemalja koji je predmet našeg istraživanja. Od ukupnog broja, 48 entiteta bili su centri Ruski mir, a 41 bili su kabineti Ruskog mira u školama, bibliotekama i visokoškolskim ustanovama.

Šta je s ostalim partnerima? To su srednje škole, odsjeci za ruski jezik i "ruski centri" na univerzitetima, lokalna ruska kulturna društva, udruženja, kursevi jezika, organizacije za integraciju koje nude usluge posredovanja migrantima, privatni vizni centri i agencije za zapošljavanje kućnog osoblja, biblioteke, veteranska bratstva, lokalni mediji za publiku koja govori ruski i, naravno, crkve. Fondacija ruski mir takođe broji tematske forume za ruske migrante, Facebook i VK zajednice te KVN i “Što? Gdje? Kada?" lige itd., kao partnere u nekim zemljama.

Jesu li svi isti? Može li se reći da su svi partneri koje je Fondacija imenovala saradnici za širenje narativa? Evo što smo ustanovili ručnom provjerom gotovo 1100 “prijatelja” Rusa na koje su toliko ponosni (toliko da su ih spomenuli u katalogu): barem jedna trećina njih (oko 400 subjekata) nije ništa više od mrtvih duša. Njihova web stranica/profili na društvenim mrežama mrtvi su ili nijesu ažurirani posljednjih nekoliko godina i ne spominju se nigdje osim u katalogu Fondacije Ruski mir. Čak i ako pretpostavimo da je baza podataka “stara” i da je posljednji put ažurirana 2018.-2019. (na temelju najnovijih dodataka), to još uvijek ne objašnjava zašto popis ima toliko klubova i organizacija koji su zadnji put javno istupili u kasnim devedesetim.

Može se sa sigurnošću reći da je, ne više od 35 odsto svih "partnera" — to jest, svih organizacija i pojedinaca (koji su takođe dodati na popise ako smo mogli pronaći barem jedno relevantno spominjanje osobe na temelju lokacije na Internetu) zapravo aktivno. Drugih 10 posto subjekata na popisu predstavljaju crkve, ambasade, konzulate i “ruske kuće” Rusotrudničestva koji su sastavni dijelovi “ruskog svijeta”.

Ipak, moglo bi postojati daleko jednostavnije i mnogo trivijalnije objašnjenje za tako nevjerovatan broj “mrtvih duša”. Prvo, pretpostavljamo da se baza podataka kopira iz godine u godinu bez aktualizacije podataka (ova teorija je potvrđena povećanim /do 5% ukupnog broja podataka/ brojem ponovljenih imena u različitim varijacijama). Drugo, baza podataka može uključivati sve pojedince i organizacije koje su imale interakciju sa Fondacijom Ruski Mir makar jednom (npr. dobijale knjige ili učestvavle u događajima), a da nijesu bile svjesne da im je dodijeljena istaknuta titula partnera Fondacije.

Zanimljivo, čak među 79 "centara" i "kabineta" Ruskoga mira (tj. projekata s direktnim financijskim ili organizacionim učešćem Fondacije) u 19 zemalja koje smo analizirali, samo je polovina još uvijek aktivna i ima dokaze svojih prijateljskih odnosa s Rusima na njihovim web stranicama.

Stav o ratu Rusije protiv Ukrajine

Nakon pune skale ruske invazije, svaki deseti "partner" Ruskog mira javno je osudio rat i pozvao na pomoć Ukrajini i Ukrajincima. Takvu su akciju preduzele brojne visokoškolske ustanove u Španiji, Francuskoj, Poljskoj i Švedskoj: većina njih je odbila da prihvati dalje finansiranje od strane Fondacije i saradnju s ruskim strukturama.

Na primjer, Ruski centri u Granadi (Španija) i Durhamu (Ujedinjeno Kraljevstvo) prešli su na univerzitetsko finansiranje, dok su oni kao na MCSU (Maria Curie-Skłodowska University) u Lublinu, kao i na univerzitetima u Vroclavu, Gracu i Salzburgu te mnogi drugi, zatvoreni. Rusko-poljski institut sa sjedištem u Vroclavu promijenio je ime u Institut za stručno usavršavanje — najvjerovatnije, kako bi izbjegao povezivanje s imenom države agresora. Odsjek za slavistiku na Univerzitetu u Beču ažurirao je svoj nastavni plan i program s većim fokusom na ukrajinski jezik. Univerzitet u Pizi gotovo svaki mjesec održava konferencije o raznim aspektima rata u Ukrajini.

“Puškinova kuća", najstariji ruski kulturni centar u Londonu, organizovala je niz događaja za prikupljanje sredstava za Ukrajinu i ukrajinske izbjeglice (međutim, njeno antiratno saopštenje više je zabrinuto za sudbinu “dobrih Rusa” koji su osudili rat i trpe “progon” u Evropi).

Ruski kulturni centar u Amsterdamu jednostavno je postavio baner na svojoj web stranici s natpisom “Zaustavite rat! Odbijamo promovisati kulturu zemlje koja je to započela”.

Sličan "Reci ne ratu!" transparent je postavio Institut Ruso - Puškin u Madridu.

Novac za Ukrajinu prikupljaju Tolstoj društvo Hanover, Ruski centar na Univerzitetu Zapadna Bohemija u Plzenu (koji je ranije održavao konferencije za Rosatom), Švedska unija slavističkih naučnika, Asocijacija italijansko ruskih naučnika i desetine drugih "partnera" Fondacije Ruski mir uključujući i male klubove i lokalne parohije.

Rusko društvo Kembridž Univerziteta i Rusko društvo Oksforda nijesu ponudili nikakvu smislenu reakciju na sveobuhvatnu rusku invaziju na Ukrajinu. Nema niti jedne riječi o ratu na zvaničnim strancima Kembridž Univerziteta, za zajednicu sa ruskog govornog područja. Svečanosti povodom praznika Maslenice održane na Oksfordu uključivale su događaj prikupljanja sredstava "pri čemu su sve donacije bile ravnomjerno podijeljene između ruskih i ukrajinskih partnera Međunarodnog komiteta crvenog krsta (ICRC) za aktuelnu humanitarnu krizu u Ukrajini".

Za razliku od njih, Blavatnik škola upravljanja (Blavatnik School of Government) koju finansira poznati američko - britanski milijarder Leonard Blavatnik (zbog čega je ta institucija često bila na udaru kritika) pridružila se peticiji za osnivanje posebnog suda koji bi Rusiju priveo pravdi za počinjene zločine, a objavili su i vijest o studentskoj podršci ukrajinskim izbjeglicama.

Kao i obično,“stvari nijesu crno-bijele” za neke. Stav mnogih organizacija koje dijele vrijednosti „ruskog svijeta“ pokazuje izrazitu “dihotomiju”. Na primjer, Ruski centar princeze Daškove na Univerzitetu u Edinburgu bio je aktivno uključen u pomoć ukrajinskoj siročadi i studentima na početku invazije. U isto vrijeme, Oleksij Kudrin, jedan od Putinovih kronija i predsjednik Računovodstvene komore Rusije, ostaje počasni član centra.

Iako je Ruski centar u Granadi odbio da prihvati nastavk finansiranja od ruske vlade i sada ga finansira univerzitet, ipak su organizovali konferenciju o ratu upitne vrijednosti, na kojoj je posjetiteljima prikazan propagandni film Olivera Stona i Igora Lopatonoka “Ukrajina u plamenu” (Ukraina on Fire) da “ponude uravnotežen pogled na događaje”.

Grupa 2. Političari i lobisti

Političke stranke, koje obično pripadaju krajnje desnom ili krajnje lijevom dijelu političkog spektra, jedan su od oslonaca ruskih političkih interesa u Evropi. Neki od njih, poput italijanske Lige ili Alternative za Njemačku (AfD), su okorjeli putinisti. Dok pak drugi, možda osuđuju rat, ali još uvijek promovišu ideju ublažavanja sankcija ili održavanja privrednih veza s Rusijom uprkos agresiji na Ukrajinu.

Političari koji se pojavljuju u našoj bazi podataka zbog svoje javne ili indirektne podrške Putinovim akcijama i Rusiji spadaju u nekoliko klastera.

U prvu kategoriju spadaju lideri i prominentne osobe koje pripadaju određenim strankama, a poznate su po svojim redovnim javnim izjavama koje podržavaju kurs ruskih lidera. Neki od njih poput Mariene Le Pen i Tjerija Marianija čak su bili umiješani u skandale zbog optužbi za uzimanje novca od Kremlja. Isto se može reći i za italijanske političare povezane sa Mateom Salvinijem (Matteo) koji navodno ima sponzorske ugovore sa Rusima.

Rusi su često pozivali strane političare s povoljnim stavovima da prisustvuju krajnje desnim ili krajnje lijevim forumima koje su sponzorisali razni filantropi poput glavnog pravoslavnog oligarha Rusije, Konstantina Malofejeva, ako nijesu direktno finansirani iz ruskog budžeta. Nadalje, isti Malofejev i bivši predsjednik uprave državnih Ruskih željeznica Volodimir Jakunin imali su dugu istoriju sponzorisanja raznih događaja koji su promovisali tradicionalne vrijednosti poput Svjetskog kongresa porodica. Organizatori Međunarodnog ruskog konzervativnog foruma imali su sličan sastav govornika. Takvi događaji pružaju brojne mogućnosti za identifikovanje i regrutovanje potencijalnih i aktivnih pristalica Kremlja koji se, između ostalog,  smatra posljednjim uporištem tradicionalnih vrijednosti na planeti — kako među političarima tako i među građanskim aktivistima.

No, posljednjih je godina finansiranje takvih događanja presušilo ili je njihova medijska pokrivenost svedena na minimum. Kao rezultat toga, najnovije informacije o učešću pristalica Rusije u tim događajima datiraju iz perioda 2018.-2019.

Štaviše, mnogi od učesnika koji su prije uživali u saradnji s pravoslavnim oligarsima sada odbijaju bilo kakvu povezanost s njima.

Jedna od takvih primjera je španska platforma „CitizenGo“ koja organuje i promoviše razne konzervativne peticije te se smatra glavnim igračem za lobiranje u korist konzervativnih vrijednosti. Ignacio Arsuaga, španski suosnivač CitizenGo-a, takođe je bio poznat kao koorganizator Jakuninova foruma koji promoviše porodične vrijednosti. Jedno od mjesta u Upravnom odboru platforme pripadalo je ruskom oligarhu Oleksiju Komovu za kojeg se tvrdilo da ima veze s Malofejevim. CitizenGo je ubrzo pao pod potpuni ruski uticaj i njihove ogledne projekte u Rusiji je proučavao ostatak mreže.

Nakon dešavanja od 24. februara, CitizenGo se odrekao svake veze s Moskvom i zatvorio sve operacije u Rusiji. No, sudeći po količini prljavštine koju su ruski propagandistički mediji od jeseni 2021. bacili na organizaciju, rat nije bio uzrok razdora.

Druga kategorija uključuje sadašnje i bivše članove Evropskog parlamenta koji su, na ovaj ili onaj način, podržali odluke u korist Kremlja (ili odbili podržati one nepovoljne) u posljednjih 5 do 7 godina. Urađen je niz analitičkih studija o obrascima takvog glasanja u Evropi. Ta pitanja su se odnosil.a na osudu progona krimskih Tatara, poziv na oslobađanje političkih zatvorenika, osudu ruske agresije ili podršku Ukrajini.

Dok smo dovršavali ovaj tekst, Evropski parlament usvojio je rezoluciju kojom se Rusija označava kao država sponzor terorizma. Određeni broj zastupnika u EP-u glasao je protiv ove odluke. Sa zadovoljstvom smo primijetili da je više od 80 posto onih koji su podržali Rusiju na ovom glasanju već u našoj bazi zbog svojih pređašnjih "zasluga".

U treću kategoriju spadaju učesnici ilegalnih posmatračkih misija na “izborima” i “referendumima” na okupiranim područjima Ukrajine, ali i u Rusiji, gdje su svojim izjavama davali legitimitet kršenju i lažiranju izbora.

To takođe uključuje članove raznih nacionalnih i regionalnih parlamenata koji su pohrlili na okupirani Krim, Donjeck i Luganjsk kako bi zaradili laku rublju posjećujući konferencije, festivale, okrugle stolove, postavljajući lažne "ambasade L/DPR (republika Donjeck i Luganjsk)" u Evropi, pomažući da se evropska javnost navikne na ideju političkog dijaloga i poslovanja s teroristima i okupatorima. Političari iz Njemačke, Francuske, Bugarske, Italije i Grčke posebno su bili aktivni u “priznavanju” ruskog Krima.

Većina tih ljudi kao i desetine kulturnih djelatnika ignorisali su međunarodno pravo i našli su se pod ukrajinskim sankcijama, što je vidljivo iz njihovih profila na “Mirotvorcu”. Mnogi od ljudi na ovom popisu su "ponovni prijestupnici" jer su učestvovali u više od jedne misije ili su posjetili Krim, Donjeck ili Luganjsk u nekoliko navrata. Određene osobe nastanile su se na okupiranim područjima i na društvenim mrežama objavljuju sadržaje na svom materinjem jeziku šireći “istinu” o “genocidu nad narodom Donbasa” i druge ruske mitove.

Grupa 3. Eksperti i mediji

Širenje proruskih narativa u Evropi olakšavaju lokalni krajnje desni, krajnje lijevi, konspirativni ili otvoreno proruski mediji, predstavništva RT-a i Sputnjika koja su dio medijskog holdinga “Russia Today”. Nadalje, narative o „ruskom svijetu“ šire brojni stručnjaci sa univerziteta, think-tankovi ili novinari koji se pretvaraju da su stručnjaci za Rusiju/Ukrajinu. Ruske interese promovišu i organizatori brojnih bilateralnih “foruma”, “dijaloga”, “asocijacija” itd.

Uzorne članove ove grupe uključuju bilateralni “participativni dijalozi” za predstavnike “civilnog društva” koje je Ministarstvo vanjskih poslova Ruske Federacije koristilo kao platforme za političku, privrednu i kulturnu suradnju. „Peterburški dijalog“ služio je istoj svrsi u Njemačkoj, „Trianonski dijalog“ — u Francuskoj, „Soči dijalog“ — u Austriji, dok je Forum Italijansko-ruskog dijaloga promovisao saradnju na nivou civilnog društva.

Što se medija tiče, ovdašnji mediji koji idu na vodenicu ruskih narativa uglavnom su zastupljeni u konspiratornoj formi (tzv. “alternativni”) ili ultraradikalni (desni ili lijevi) mediji s izraženom euroskeptičnom i antiameričkom retorikom, nacionalističkim i protivvladinim stavovima. To uključuje Anti-Spiegel ili AUF medijsku grupu u Njemačkoj, Aeronet u Češkoj, Nya Tider u Švedskoj, CNews u Francuskoj, Blitz i dVersia u Bugarskoj itd.

Slična gledišta takođe, često dijele think-tankovi koji su direktno ili indirektno povezani s Rusijom. Njihov je zadatak da racionalizuju procese otcjepljenja u Evropi, daju dokaze o slabostima NATO-a i Sjedinjenih Država, hvale veličinu Rusije i lobiraju za njene interese u svojim zemljama.

Institut za demokratiju i saradnju sa sjedištem u Parizu i Istraživački institut dijalog civilizacija u Berlinu su neki od najistaknutijih primjera takvih think-tenko-va. Treba napomenuti da je već imenovani, gospodin Jakunjin, bio direktno uključen u osnivanje posljednje, kao što je bio slučaj sa „Dialogue Franco Russe“ i nizom sličnih organizacija. Postoje i neke specijalizovane nevladine organizacije kao što je Evroazijska opservatorija za demokratiju i izbore, koju je osnovao belgijski aktivista Luk Mišel ( Luke Michel ) koja je „posmatrač“ izbora u nepriznatim i nedemokratskim državama stvarajući iluziju njihovog legitimiteta.

Varšavski Evropski centar za geopolitičku analizu koji je osnovala poljska zvijezda Kremlja, Mateuš Piskorski (Mateusz ) takođe se bavio istim aktivnostima pretvarajući se da su respektabilan think tank. Slično tome, postoji niz novinara kao što su Grejm Filips (Graham Philips) (UK), Alina Lip (Lipp) (Njemačka), Liu Sivaja Sivaya (Španija) ili Fabris Beur (Fabrice Beaur) (Belgija) koji su specijalizovani za “širenje istine o bombardovanju djece Donbasa”.

Mnogo je evropskih stručnjaka koji se mogu činiti proukrajinskim jer javno osuđuju rusku invaziju. Istovremeno tvrde da je Ukrajina unutar legitimne sfere uticaja Rusije ili traže da se barem ublaže sankcije Rusiji. Britanski profesor Dominik Liven (Dominic Lieven) koji je napisao esencijalni članak „Razumijevanje Putina“ jedan je od najboljih primjera takvih stručnjaka.

Prevela: Biljana Jovićević