Piše: Džejms Džonson
Dana 9. jula 2025. Evropski sud za ljudska prava (ECHR) donio je važnu odluku u velikom međudržavnom predmetu. Sud je proglasio Rusku Federaciju krivom, što predstavlja značajnu presudu.
Ova pravna akcija objedinjavala je tvrdnje Ukrajine i Kraljevine Nizozemske protiv Rusije zbog brojnih kršenja ljudskih prava tokom rata od 2014. godine do danas.
Cilj je bio da se Rusija pozove na odgovornost za obaranje leta MH17 iznad Donbasa 17. jula 2014. godine.
Svih 298 putnika na letu, od kojih je većina bila nizozemskih državljana, izgubila su život.
Ovaj slučaj predalo je i zastupalo 26 država i jedna međunarodna organizacija, što je do sada neviđeno u istoriji ECHR-a.
Predmet je objedinio četiri međudržavne tužbe Ukrajine i Nizozemske protiv Rusije:
Kršenja ljudskih prava tokom oružanog sukoba u Donbasu, koje su počinile obje strane, uključujući i obaranje leta MH17 i upotrebu torture nad civilima, jasno pokazuju ozbiljnost situacije.
Pitanje otmice i ilegalnog prebacivanja ukrajinske djece u Rusiju 2014. godine predstavlja spornu tačku između dviju zemalja.
Okolnosti i posljedice obaranja civilnog aviona (leta MH17) u sporu između Nizozemske i Rusije.
Kršenja ljudskih prava tokom pune agresije na Ukrajinu, koja je počela 24. februara 2022. godine.
Sudije ECHR-a su priznali četiri tužbe protiv Rusije u vezi sa događajima prije 16. septembra 2022. kao potpuno u okviru njihove nadležnosti, odnosno prije prestanka članstva Rusije u Savjetu Evrope.
Odluke ECHR-a ističu prijetnju dugogodišnjem mirnom suživotu u Evropi, ukazujući na agresivne poteze i izjave Rusije prema Ukrajini, a sličan jezik često se koristi i u odnosu na Poljsku, Moldaviju i baltičke zemlje.
U sudskim materijalima nalaze se podaci o masovnim i sistematskim kršenjima ljudskih prava u okupiranim teritorijama Ukrajine prije i nakon 24. februara 2022. godine.
Ti materijali sadrže dokaze o ubistvima civila i ratnih zarobljenika, pritvaranjima, nehumanom postupanju, torturi, sistematskom uništavanju ukrajinskog identiteta u obrazovanju i prisilnom prebacivanju ukrajinske djece i građana duboko u okupirane oblasti ili u Rusiju.
ECHR je utvrdio da je civilni avion MH17 iznad Donbasa oboren raketnim sistemom ruskog BUK-a i da je odgovornost za to na Rusiji, u skladu sa članovima 2 i 3 Evropske konvencije o ljudskim pravima i njenim protokolima.
Sud zahtijeva da sve osobe lišene slobode na privremeno okupiranim teritorijama Ukrajine budu odmah puštene i bezbjedno vraćene od strane Rusije. Takođe, mora biti uspostavljen nezavisan međunarodni mehanizam za identifikaciju djece odvedene u Rusiju, sa ciljem njihove daljnje reunifikacije sa porodicama ili starateljima.
Negativna strana ove presude je što su jasne odluke evropskih institucija o događajima na istoku Ukrajine donesene tek 11 godina nakon početka prikrivenih ruskih vojnih operacija u Donbasu.
Dogadjaji 2014-2015. godine u istočnoj Ukrajini dočekani su bez odlučne reakcije i sa fragmentisanim odgovorom evropskih država i međunarodnih organizacija, što je znatno doprinijelo punoj invaziji Rusije na Ukrajinu u februaru 2022. To je jasan primjer da, ako zlo ostane nekažnjeno, ono će se vratiti i postati još strašnije.
Presuda ECHR-a je bila i odgovor na izjave pojedinih evropskih političara i uticajnih medija, koji su koristili retoriku o navodnim „kršenjima prava etničkih Rusa i ruskojezičnog stanovništva u Donbasu“, „neizbježnom sukobu zbog prisilne ukrajinizacije“ i „unutrašnjem ratu u Ukrajini“.
Danas je očigledno da su takvi govornici, mediji i njihovi radnici ili stalni agenti ruske propagande, ili primaju finansijsku ili drugu podršku iz Moskve, ili su bar „korisni idioti“ kojima Rusija primitivno manipuliše.
Ruska vlada je presudu ECHR-a proglasila „ništavnom i nevažećom“ i potvrdila da je neće poštovati.
Ipak, odluka ECHR-a ostaje značajan istorijski presedan, posebno u okviru nedavno formiranog Međunarodnog specijalnog tribunala za zločine ruske agresije na Ukrajinu. Ovaj tribunal biće prvi instrument Savjeta Evrope koji će omogućiti procesuiranje odgovornih za ratne zločine.
Komentari (0)
POŠALJI KOMENTAR