Sirijska vojska ušla je u utorak u uporište Druza na jugu zemlje, saopštila je vlada, što je ponovo probudilo strah od napada na manjine i izazvalo nove izraelske udare na snage koje je Damask poslao u taj kraj.
Sukobi između Druza i beduinskih plemena izbili su tokom vikenda u južnom gradu Suvejda, pri čemu je poginulo 30 ljudi, dok su desetine ranjene. Nasilje je natjeralo sirijsku vladu da interveniše, a u sukobima je poginulo osamnaest njenih vojnika.
Islamske formacije koje podržavaju sirijsku vladu priključile su se borbama početkom sedmice, što je dodatno pojačalo zabrinutost među Druzima i podstaklo jednog od istaknutih lidera zajednice da pozove na međunarodnu zaštitu.
Izrael, koji je obećao da će štititi Druze u Siriji, izveo je nove vazdušne udare na sirijske trupe koje su se kretale ka Suvejdi i najavio nastavak akcija s ciljem zaštite te zajednice.
Sirijsko ministarstvo spoljnih poslova saopštilo je da je u udarima poginulo više civila i pripadnika snaga bezbjednosti, ali nije navelo tačne brojke.
U saopštenju, Ministarstvo je osudilo izraelske napade, nazivajući ih „očiglednim kršenjem suvereniteta Sirijske Arapske Republike“ i „sramnim primjerom trajne agresije i miješanja u unutrašnje poslove suverenih država“.
Ranije tokom dana, izraelska vojska je objavila da je pogodila „vojna vozila koja pripadaju sirijskim režimskim snagama u području Suvejda, na jugu Sirije“.
CNN je zatražio komentar izraelske vojske povodom civilnih žrtava.
Ko su Druzi?
Druzi su arapska vjerska zajednica od oko milion ljudi, koji pretežno žive u Siriji, Libanu i Izraelu. Na jugu Sirije, posebno u provinciji Suvejda, čine većinsku populaciju i bili su često uhvaćeni između snaga bivšeg režima Bašara al-Asada i ekstremističkih grupa tokom desetogodišnjeg građanskog rata.
Zajednica je nastala u Egiptu u 11. vijeku i predstavlja posebnu granu islama koja ne dozvoljava prelazak u vjeru niti iz nje, niti brakove van zajednice.
U Siriji, Druzi su skoncentrisani u tri glavne provincije blizu Golanske visoravni, koja je pod izraelskom okupacijom.
Više od 20.000 Druza živi na Golanskoj visoravni, strateškom području koje je Izrael zauzeo od Sirije tokom Šestodnevnog rata 1967. godine, a potom aneksirao 1981.
Druzi na Golanu dijele teritoriju sa oko 25.000 jevrejskih doseljenika, raspoređenih u više od 30 naselja.
Većina Druza s Golana izjašnjava se kao sirijska i odbila je izraelsko državljanstvo kada je Izrael preuzeo kontrolu. Umjesto toga, dobili su boravišne dozvole, ali nisu izraelski državljani.
Zašto se sukobljavaju sa sirijskim vlastima?
Nakon svrgavanja dugogodišnjeg diktatora Bašara al-Asada, novi predsjednik Sirije Ahmed al-Šaraa obećao je inkluzivnost i zaštitu svih zajednica. Ipak, sunitske ekstremističke snage koje ga podržavaju nastavile su nasilje nad vjerskim manjinama.
U martu je u Latakiji, zapadnom sirijskom gradu, tokom obračuna s pripadnicima alavitske sekte — kojoj je pripadao i Asad — ubijeno više stotina ljudi. U aprilu su sukobi između provladinih snaga i Druza odnijeli najmanje stotinu života.
Jedno od glavnih spornih pitanja između nove vlade i Druza je razoružavanje i integracija. Al-Šaraa pokušava da objedini oružane grupe pod jedinstvenu vojnu komandu, ali nije uspio da postigne dogovor sa Druzima, koji insistiraju na zadržavanju sopstvenog naoružanja i autonomnih milicija.
Dio Druza je bio protiv autoritarne vlasti Bašara al-Asada, a prema Al-Šaari, koji ima islamističku i džihadističku prošlost, odnosi se s oprezom. Zajednica izražava zabrinutost zbog izostavljanja njenih lidera iz nacionalnih dijaloga i zbog slabe zastupljenosti u novoj vladi, gdje postoji samo jedan ministar Druz.
Nekoliko sati nakon što su trupe ušle u grad, sirijski ministar odbrane Murhaf Abu Kusra objavio je „prekid vatre“ nakon postizanja dogovora s neimenovanim liderima zajednice, i najavio raspoređivanje vojne policije s ciljem „kontrole vojnog ponašanja i procesuiranja odgovornih za kršenja“.
Zašto se Izrael uključio?
Iz kancelarije izraelskog premijera Benjamina Netanijahua u utorak je saopšteno da je Izrael „posvećen sprečavanju stradanja Druza u Siriji zbog duboke bratske veze s našim druskim građanima u Izraelu, kao i njihovih porodičnih i istorijskih veza s Druzima u Siriji“.
Oko 130.000 izraelskih Druza živi u sjevernim oblastima Izraela, na Karmelu i Galileji. Za razliku od drugih manjinskih zajednica u zemlji, druski muškarci su od 1957. obavezni na vojnu službu, često napredujući do visokih činova, a mnogi grade karijere u policiji i bezbjednosnim strukturama.
Izrael je takođe jednostrano proglasio demilitarizovanu zonu u južnoj Siriji, kojom se zabranjuje raspoređivanje trupa i oružja, navodi kancelarija premijera.
Sirijska vlada odbacila je tu deklaraciju, a zajedno s međunarodnom zajednicom više puta pozvala je Izrael da prekine napade kojima se krši njen suverenitet.
Izrael, oprezan prema ekstremističkim grupama duž svojih granica, zauzeo je oštar stav prema Al-Šaari, iako je američka administracija Donalda Trampa pokušavala da posreduje u pomirenju Izraela i Sirije i širenju procesa normalizacije odnosa na Bliskom istoku.
Ranije tog dana, duhovni vođa Druza Hikmat al-Hidžri pozvao je sve zemlje svijeta da pruže međunarodnu zaštitu kako bi se „suprotstavile brutalnoj kampanji“ vlasti i njenih saveznika „svim raspoloživim sredstvima“.
„Suočavamo se sa potpunim ratom istrebljenja“, poručio je al-Hidžri u video obraćanju.
U međuvremenu, u saopštenju koje su potpisali drugi lideri Druza, izražena je podrška intervenciji sirijske vlade u Suvejdi i pozvano je na uspostavljanje državne kontrole. Takođe je zatraženo da naoružane grupe u gradu predaju oružje i započnu dijalog s Damaskom.
Da li je moguća nagodba s državom koju Izrael bombarduje?
Od pada Asadovog režima u decembru 2024, Izrael je proširio svoju kontrolu na sirijskoj teritoriji i više puta izvodio udare s ciljem da spriječi obnovu vojnih kapaciteta i eliminiše militantne prijetnje svojoj bezbjednosti.
Napadi se nastavljaju uprkos pritiscima iz Vašingtona, koji želi da podstakne normalizaciju odnosa Izraela i Sirije, sada kada zemljom upravlja nova vlast.
Sjedinjene Države teže drugačijem kursu za region i žele da se Sirija priključi Abrahamovim sporazumima – inicijativi za normalizaciju odnosa između Izraela i više arapskih država. Jedan visoki zvaničnik američke administracije rekao je za CNN prošlog mjeseca da je „u interesu Sirije da se okrene Izraelu“.
Izrael je već signalizirao da želi proširenje tih sporazuma. Nakon konflikta s Iranom, Netanijahu je rekao da je izraelska „pobjeda“ otvorila put ka „ogromnom proširenju mirovnih sporazuma“ i da Izrael „intenzivno radi“ na tome.
Ministar vanjskih poslova Gideon Sar čak je precizirao koje zemlje Izrael vidi kao potencijalne partnere.
„Izrael je zainteresovan za proširenje kruga Abrahamovih sporazuma o miru i normalizaciji“, rekao je krajem prošlog mjeseca na zajedničkoj konferenciji za novinare s kolegom iz Austrije. „Imamo interes da uključimo zemlje poput Sirije i Libana, naših susjeda, u taj krug – uz očuvanje osnovnih interesa i bezbjednosti Izraela.“
Izrael je već vodio direktne i indirektne razgovore s novim sirijskim vlastima, što je znak promjene dinamike među bivšim neprijateljima nakon pada Asadovog režima.
Međutim, nastavak izraelskih udara i sve veće vojno prisustvo u Siriji mogli bi da ugroze te diplomatske ambicije.
U maju je Al-Šaraa izjavio da su indirektni razgovori s Izraelom vođeni s ciljem da se zaustave napadi. Do toga, međutim, nije došlo.
Netanijahu je ranije novu vladu u Damasku opisao kao „ekstremistički islamski režim“ i prijetnju Izraelu. Jedan izraelski zvaničnik rekao je u maju za CNN da je premijer zamolio Trampa da ne ukida sankcije Siriji, strahujući da bi to moglo dovesti do ponavljanja napada poput onog 7. oktobra 2023, kada su borci predvođeni Hamasom napali Izrael.
Izraelski udari takođe otežavaju napore Al-Šaare da konsoliduje vlast i predstavi eventualni dogovor o normalizaciji odnosa kao uspjeh za sirijski suverenitet i narod.
Komentari (0)
POŠALJI KOMENTAR