Samit Šangajske organizacije za saradnju (SCO) u Tianjinu ove nedjelje ponudio je više od uobičajene diplomatske predstave. Predsjednik Kine Si Đinping i njegov ruski kolega Vladimir Putin pretvorili su okupljanje u visokorizičnu vježbu u slanju poruka, izgradnji institucija i geopolitičkom pozicioniranju. U pozadini sve fragmentisanijeg globalnog poretka, samit je osvijetlio pekinške ambicije da SCO preoblikuje u osovinu multipolarnog svijeta pod vođstvom Kine i Putinove napore da učvrsti značaj Rusije uprkos zapadnim sankcijama.
Iako je SCO formalno forum za bezbjednosnu i ekonomsku koordinaciju koja povezuje Kinu, Rusiju, države Centralne Azije, Indiju i Pakistan, samit u Tianjinu bio je značajan po proširenom dnevnom redu. Si je predstavio viziju dublje integracije, predlažući razvojnu banku SCO pod kineskim vođstvom, zajedničke energetske i tehnološke platforme i pojačanu saradnju u oblasti vještačke inteligencije, stručnog obrazovanja i digitalne infrastrukture. Obećao je oko 1,4 milijarde dolara kredita u naredne tri godine državama članicama, pokazujući spremnost da finansijskim uticajem stvori dugotrajan značaj. Britanski Guardian posebno je istakao osuđivanje „nasilničkog ponašanja“ i odbacivanje „mentaliteta Hladnog rata“, retoriku jasno usmjerenu prema Vašingtonu, ali namijenjenu globalnoj publici spremnoj da prihvati kinesku poruku da je razvoj prioritet.
Paralelno, Putinovo prisustvo naglašavalo je strategiju Rusije da institucionalne forume koristi za jačanje diplomatske legitimnosti. On je rat u Ukrajini pripisao zapadnim provokacijama, navodeći širenje NATO-a i puč u Kijevu sa zapadnom podrškom, ali i predstavio SCO kao prostor za „pravi multilateralizam“ izvan orbite SAD. Iskoristio je samit da ojača partnerstvo Rusije i Kine i traži ekonomske izvore koji ublažavaju efekte zapadnih sankcija, dok je suptilno oblikovao narativ o Ukrajini za publiku u Centralnoj i Južnoj Aziji.
Simbolika je bila jednako važna koliko i sadržaj. Fotografije bilateralnih susreta, banketi i trilateralni sastanci dizajnirani su da prenesu poruku jedinstva i izazova zapadnoj dominaciji. Ipak, operativni učinak SCO-a umanjuje očekivanja. U istorijskom smislu, organizacija je funkcionisala kao forum za razmjenu obavještajnih podataka, koordinaciju u borbi protiv terorizma i diplomatske rituale, a ne kao pokretač široke ekonomske integracije. Washington Post upozorava da ambiciozni prijedlozi za razvojne banke, energetske platforme i saradnju u AI zahtijevaju dugoročna ulaganja, mehanizme upravljanja i saglasnost država članica sa različitim strateškim prioritetima, naročito Indije, čija strateška autonomija umanjuje svaku naraciju o anti-zapadnom bloku.
Finansijski uticaj je centralan za Sijev pristup, s obzirom na to da obećanjem kredita i investicija, Kina može manje države članice vezati za svoj uticaj bez formalnih savezničkih obaveza. Pristup BeiDou satelitskim uslugama i zajedničkim AI platformama najavljuje suptilniji oblik tehnološke državnosti: zavisnost stvorenu kroz korisnost, a ne prinudu. Analitičari Washington Posta su primijetili da ove inicijative ilustruju kinesku dvostruku strategiju pretvaranja dobre volje u institucionalnu trajnost, postepeno, ugradnju kineskih platformi u infrastrukturu i mreže upravljanja, međutim, skala kredita u odnosu na regionalne razvojne potrebe naglašava simboličnu prirodu ovih poteza, barem za sada.
Rusija, sa druge strane, SCO prvenstveno tretira kao prostor za legitimnost i narativ. Učešće omogućava Moskvi da normalizuje partnerstva koja umanjuju zapadnu izolaciju, opravda stav u Ukrajini i obezbijedi energetske i trgovinske aranžmane izvan dometa sankcija. Reuters je izvijestio da Putinovo angažovanje takođe pokazuje drugim članicama SCO-a da Rusija ostaje relevantna sila sposobna da održi saradnju uprkos rastućim ekonomskim pritiscima.
Samit je takođe pokazao pažljivo osmišljenu koordinaciju nehomogenog članstva. Učešće Indije, uključujući bilateralne razmjene i sa Sijem i sa Putinom, ilustruje granice pokušaja projektovanja jedinstvenog anti-zapadnog fronta. Dok Indija sarađuje s Rusijom i koristi okvire SCO-a, istovremeno čuva odnose sa Sjedinjenim Državama i drugim zapadnim silama, pokazujući stratešku autonomiju koja sprečava da SCO preraste u potpuno kohezivni blok.
Šire implikacije samita su suptilne, ali značajne. Kineske institucionalne inicijative, među kojima su krediti, tehnološke platforme i razvojna banka, nude alternative zapadnim finansijskim sistemima i standardima. Čak i umjereno uspješni projekti mogu smanjiti uticaj Vašingtona, stvarajući kanale moći koji zaobilaze tradicionalne Bretton Woods institucije. Ipak, SCO vjerovatno neće zamijeniti postojeće globalne okvire u skorije vrijeme, već će njegova evolucija biti postepena, mjerena manje dramatičnim potpisivanjem ugovora, a više sporim akumuliranjem operativnih, finansijskih i tehnoloških mreža koje favorizuju Peking, a u manjoj mjeri i Moskvu.
Kratkoročne perspektive sugerišu postepene dobitke. Pilot-projekti u finansijama, energetici i AI mogli bi se pojaviti, jačajući kinesku meku moć i operativni uticaj. Rusija može da izvuče diplomatsku i ekonomsku korist bez značajnog kapitalnog ulaganja, dok će Indija, sa članicama Centralne Azije, nastaviti da balansira između angažmana s Kinom i poravnanja sa zapadnim partnerima. Srednjoročni ishodi zavise od operativne primjene, tako da razvojna banka SCO-a mora biti kredibilna, države članice moraju da usvoje predložene tehnološke platforme, a finansijski mehanizmi moraju pokazati konkretnu korisnost. Neuspjesi na ovim poljima bi mogli ponovo da relegiraju SCO u ceremonijalnu simboliku.
Samit u Tianjinu otkriva promišljeni pokušaj Pekinga da uticaj pretvori u institucije i Moskve da obezbijedi legitimnost i materijalnu pomoć. Izvještaji The Guardiana naglašavaju performativnu dimenziju: pažljivo orkestriranje optike i narativa jednako je važno koliko i konkretne mjere. Za zapadne prijestonice, evolucija SCO-a je podsjetnik da se globalna moć sve više ostvaruje ne samo kroz vojne saveze ili sankcije, već kroz sporu, kumulativnu arhitekturu finansija, infrastrukture, tehnologije i diplomatskog narativa, zbog čega će angažman, strateške alternative i jačanje otpornosti manjih država biti ključni za očuvanje uticaja u postepeno pluralizujućem svjetskom poretku.
Komentari (0)
POŠALJI KOMENTAR