Neuspjeh da se postigne zajednička odbrambena strategija mogao bi samo ohrabriti Vladimira Putina. Vrijeme je da prestanu međusobne prepirke, naglašava u analizi za Guardian viši saradnik Evropskog političkog centra Pol Tejlor.
Što se ruski hibridni rat više približava evropskim prijestonicama, to se čini da lideri EU sve teže nalaze zajednički odgovor. Takav utisak ostavio je i nedavni, neskladni samit u Kopenhagenu. Sazvan s ciljem da ujedini stavove o ključnim prioritetima evropskog naoružavanja, skup se pretvorio u neprijatnu demonstraciju međusobnih nadmetanja, političkih trzavica i skrivenih agendi koje već dugo koče pokušaje izgradnje jedinstvene evropske odbrane. Lideri su se prepirali ne samo oko toga ko bi trebalo da vodi evropsko vojno jačanje, već i kako da se finansira otpor Ukrajine ruskoj agresiji, kao i kako ubrzati njen put ka članstvu u EU.
Iako su svi izrazili zabrinutost zbog učestalih upada ruskih dronova i borbenih aviona u evropski vazdušni prostor, nijesu znali kako da reaguju. Da ih obaraju? Isprate? Ignorišu? Ili da uzvrate jačim mjerama – aktiviranjem zamrznute ruske imovine za zajam Ukrajini, dodatnim sankcijama na izvoz ruske nafte i gasa, ili isporukom raketa dugog dometa Kijevu? Konsenzus u Kopenhagenu nije postignut, ali odluke se moraju donijeti uskoro.
Putin, vjerovatno, sa zadovoljstvom posmatra haos u danskoj prijestonici i zaključuje da je Evropa slaba i podijeljena pred njegovim sve otvorenijim provokacijama. A to je opasno za sve strane.
Najveće sile EU iskoristile su neformalni samit da odbace prijedlog predsjednice Evropske komisije Ursule fon der Lajen o stvaranju „zidа dronova” duž istočne granice Unije, nakon sve češćih ruskih upada i incidenata s tankerima koji zaobilaze sankcije. U dokumentu podijeljenom liderima, Fon der Lajen je predložila četiri vodeća odbrambena projekta: evropski zid dronova, mrežu nadzora istočnog krila, vazdušni odbrambeni štit i svemirski štit odbrane. Takođe je najavila da će Komisija pratiti napredak država članica u dostizanju ciljeva vojne spremnosti do 2030. godine.
Francuski predsjednik Emanuel Makron odbacio je ideju o „zidu dronova” kao previše pojednostavljenu i zatražio „sofisticiraniji” pristup. Njemački kancelar Fridrih Merc kritikovao je prekomjernu birokratiju iz Brisela i, iza zatvorenih vrata, žestoko osporio plan. Italijanska premijerka Đorđa Meloni požalila se da Brisel brine samo o istoku, zanemarujući južni front, i sugerisala da bi takve inicijative trebalo da budu u nadležnosti NATO-a, a ne EU.
Sukob nije bio o dronovima, već o moći. Nacionalni lideri vidjeli su u prijedlozima pokušaj Komisije da proširi svoj uticaj i odlučili da to zaustave.
Briselu jeste dozvoljeno da ponudi državama članicama 150 milijardi eura kredita za zajedničke odbrambene projekte i da ublaži fiskalna pravila radi većih vojnih ulaganja. Ali velike članice žele da zadrže kontrolu – svaka sa svojom grupom saveznika i projektima koji odgovaraju njihovim potrebama u okviru NATO-a.
Ovakvi sukobi nadležnosti postoje otkad je EU počela da se bavi odbranom, prije četvrt vijeka. Danas su postali još oštriji jer je upravo odbrana nova granica evropske integracije.
Niko ne može kriviti Brisel što pokušava da ubijedi države članice da svoje rastuće vojne budžete troše pametnije – zajednički, bez dupliranja kapaciteta i uz jačanje evropske odbrambene industrije. To, međutim, zahtijeva usklađivanje vojnih standarda i manju zavisnost od američke tehnologije.
Ipak, političko vođstvo ostaće u rukama glavnih vojnih sila Evrope, dijelom i zato što EU uključuje i neutralne države (Austriju, Irsku, Kipar i Maltu), kao i one koje su sklone Rusiji (Mađarsku, Slovačku, a uskoro možda i Češku). Uz to, Ujedinjeno Kraljevstvo, iako van Unije, i dalje je nezamjenjiv faktor evropske bezbjednosti.
„Koalicija voljnih“, koju predvode Francuska i Britanija i koja radi na bezbjednosnim garancijama za Ukrajinu, mogla bi postati jezgro evropskog ponovnog naoružavanja. Ali industrijska rivalstva između ključnih članica prijete da sve to potkopaju. Francuska i Njemačka već godinama se spore oko zajedničkog projekta budućeg borbenog aviona – programa koji je trebalo da bude evropski odgovor na američki F-35. Sukobi između kompanija Dassault Aviation i Airbus oko dizajna i podjele posla doveli su projekat do ivice raspada, dok rivalni program koji vode Britanija, Italija i Japan napreduje.
Sve ove tenzije proizlaze iz nedostatka povjerenja među evropskim državama, pogoršanog neizvjesnošću oko američke posvećenosti evropskoj bezbjednosti. Kada zemlje nijesu sigurne koliko mogu da vjeruju jedna drugoj, prirodno se povlače u nacionalne interese i sopstvene vojne industrije.
To Evropu čini slabijom upravo u trenutku kada bi trebalo da pokaže odlučnost i snagu pred Rusijom. Evropski lideri moraju prestati da krive Komisiju i početi da djeluju zajednički – kao da je Evropa pod napadom. Jer, zapravo, i jeste.
Komentari (0)
POŠALJI KOMENTAR