Crvene ruke i svinjske glave: Ruski plan za destabilizaciju Francuske pred sudom

Pariz se pokazao kao glavna meta moskovskog hibridnog rata.

Obale Sene još su bile u ranojutarnjem mraku kada je čuvar u Muzeju holokausta u Parizu, smještenom na samo nekoliko koraka od katedrale Notr Dam, primijetio sumnjivu scenu.

Dvojica muškaraca u tamnoj odjeći prskala su crvenu farbu po Zidu pravednika, kamenoj spomen-ploči na kojoj su uklesana imena ljudi koji su spasili Jevreje u Francuskoj tokom Drugog svjetskog rata.

Dok je čuvar potrčao za njima, iz sjenke obližnje zgrade pojavio se treći muškarac i počeo da snima, 35 crvenih otisaka dlanova, razbacanih po zidu dugom 25 metara.

Napad, koji se dogodio u maju prošle godine, nije bio izolovan čin mržnje. Policija je brzo identifikovala i uhapsila trojicu bugarskih državljana, čije suđenje počinje u Parizu u srijedu, slučaj za koji istražitelji i obavještajci tvrde da pruža rijedak uvid u eskalirajuću rusku kampanju za destabilizaciju Francuske putem prikrivenog uticaja i psiholoških operacija.

Skrnavljenje spomenika holokaustu bilo je jedno od nekoliko simboličnih napada koji su potresli zemlju tokom protekle dvije godine, od svinjskih glava bačenih ispred džamija, Davidovih zvijezda iscrtanih po zgradama, do kovčega ostavljenih pored Ajfelovog tornja, svaki sa očiglednom namjerom da rasplamsa tenzije između francuske jevrejske i muslimanske zajednice ili da oslabi podršku Pariza Ukrajini uoči ključnih predsjedničkih izbora 2027. godine.

Ovi događaji pokazuju da je Francuska postala žarište ruskog hibridnog rata protiv Evrope, dok Moskva pokušava da oslabi jednog od najmoćnijih saveznika Kijeva podstičući unutrašnje podjele i društvene napetosti. Analitičari i zvaničnici ističu da je Francuska istovremeno glavna meta i ranjivo uporište, zemlja globalne težine, ali sa domaćim slabostima koje je čine posebno osjetljivom na manipulaciju.

„To odražava geopolitičku stvarnost: Rusija smatra Francusku ozbiljnim protivnikom, jer je to jedina nuklearna sila u EU, a predsjednik Republike otvoreno podržava Ukrajinu i razmatra scenarije poput slanja francuskih vojnika u Odesu“, rekao je Kevin Limonije, profesor i zamjenik direktora geopolitčkog istraživačkog centra GEODE u Parizu, gdje njegov tim mapira ruske hibridne operacije u Evropi.

„U Francuskoj smo malo udaljeniji od istočnog fronta i nemamo isti nivo prevencije kao zemlje bivšeg Sovjetskog Saveza“, dodala je Natalija Pužiref, poslanica iz stranke predsjednika Emanuela Makrona, koja je ranije ove godine bila koautorka izvještaja o stranom miješanju. „Stanovništvo je prijemčivije za ovakvu retoriku“.

Uhvaćeni na djelu

Francuske vlasti optužile su četvoricu muškaraca za skrnavljenje spomenika holokaustu. Trojica koji su navodno bili na licu mjesta, Mirčo Angelov, Georgi Filipov i Kiril Milušev, istog jutra su autobusom pobjegli iz Pariza za Brisel, a zatim avionom za Sofiju.

Filipov i Milušev kasnije su uhapšeni u Bugarskoj i izručeni Francuskoj, dok je četvrti osumnjičeni, Nikolaj Ivanov, koji se sumnjiči da je finansirao operaciju, uhapšen u Hrvatskoj. Angelov je i dalje u bjekstvu.

Muškarci su optuženi za udruživanje radi oskrnavljenja spomenika, uz otežavajuću okolnost antisemitističkih motiva. Francuski istražitelji sumnjaju da su mogli djelovati, svjesno ili nesvjesno, kao agenti Rusije.

Prema procjeni domaće obavještajne agencije DGSI, operacija je mogla „odgovarati pokušaju destabilizacije Francuske koji su orkestrirali ruski obavještajni servisi“. U istom dokumentu navodi se da je riječ o „široj strategiji“ čiji je cilj „podjela francuskog javnog mnjenja i podsticanje unutrašnjih tenzija putem ‘posrednika’, pojedinaca koji ne rade direktno za te službe, ali su plaćeni da obavljaju ad hoc zadatke preko trećih lica“.

Tokom preliminarnih saslušanja, Filipov i Milušev nisu negirali prisustvo na licu mjesta, ali su odgovornost svalili na Angelova kao glavnog organizatora. Trojica su se već poznavala, svi dolaze iz Blagoevgrada, grada na jugozapadu Bugarske, blizu granice sa Sjevernom Makedonijom.

Advokatica Miluševa, Kamil Di Tela, kazala je za Politico da je njen klijent samo snimao i „nije bio svjestan šta zapravo treba da radi“. Advokat Filipova, Martin Vet, odbio je da komentariše slučaj. Advokat Nikolaja Ivanova, Vladimir Ivanov, izjavio je da je njegov klijent samo platio hotelske noći i autobuske karte „kao uslugu Angelovu“ te negirao bilo kakve antisemitističke motive ili veze s Rusijom.

Angelova Politico nije uspio da kontaktira, a DGSI je odbio komentar.

Na njegovom Facebook profilu, kojeg je identifikovao Politico, nalaze se selfiji iz raznih dijelova Evrope, od grčkih plaža do švajcarskih Alpa, kao i fotografije tetovaža sa neonacističkim simbolima: brojevima 14 i 88 i crnim Totenkopfom, oznakom jedne SS divizije.

Crveni otisci dlanova, kojima je spomenik bio premazan, simbol su koji neki propalestinski aktivisti koriste da osude rat u Gazi. Međutim, jevrejske organizacije ih povezuju sa ubistvom dvojice izraelskih vojnika tokom druge Intifade 2000-ih i tumače kao poziv na antisemitističko nasilje.

Napad se poklopio sa godišnjicom prve masovne racije Jevreja u Francuskoj pod nacističkom okupacijom, izazvavši osudu cijelog političkog spektra. Te večeri osoblje muzeja i lokalne organizacije održali su improvizovano bdijenje ispred mjesta napada.

„U klimi rasta antisemitizma, zgroženi smo ovim kukavičkim i gnusnim činom“, objavio je Žak Frež, direktor memorijala.

Strano uplitanje

Suđenje koje počinje u srijedu jedno je od devet slučajeva napada na vjerske zajednice ili istaknute francuske spomenike koje istražuje parisko tužilaštvo od kraja 2023. godine.

Najnoviji slučaj zabilježen je 9. septembra, kada je Nadžat Benali, rektor džamije Žavel u jugoistočnom Parizu, primila poziv vjernika koji su došli na jutarnju molitvu i zatekli svinjsku glavu umrljanu krvlju na ulazu u džamiju.

Ispostavilo se da je oskrnavljeno još osam džamija, a istraga je dovela do grupe državljana Srbije. Srbija je kasnije uhapsila jedanaest osoba, koje se takođe sumnjiče da su bacale zelenu farbu po sinagogama i poznatom restoranu u staroj jevrejskoj četvrti.

Iako se govori o stranom uplitanju, to ne ublažava strah među francuskim muslimanima, kaže Basiru Kamara, predsjednik organizacije Addam, koja prati antimuslimanske napade.
„To ne smanjuje osjećaj straha i gađenja“, rekao je on. „Jer znamo da oni iskorišćavaju pukotine koje već postoje“.

Francuske duboke društvene, ekonomske, kulturne, vjerske i političke podjele čine plodno tlo za kremaljske operacije, tvrde sagovornici Politica među političarima, akademicima i vojnim licima.

Za razliku od baltičkih zemalja, Francuska nije navikla da bude meta ruske propagande. Iako članica NATO-a, tradicionalno se smatrala nezavisnim saveznikom SAD-a i, sve do ruske invazije na Ukrajinu, održavala otvorene kanale sa Moskvom.

„Ranije Rusi nijesu htjeli da provociraju Francusku jer je imala neku vrstu nesvrstane uloge,“ rekao je visoki oficir francuske vojske. „Sada žele da razbiju naše društvo i pokažu Francuzima da ih Emanuel Makron vodi pogrešnim putem.“

Veliki dio francuske političke scene istorijski je naklonjen Rusiji. Desničarska liderka Marin Le Pen pokušava da se distancira od Vladimira Putina, dok ljevičarski vođa Žan-Lik Melanšon oštro kritikuje NATO.

„U Francuskoj postoji ambivalentan teren, s primitivnim antiamerikanizmom koji ponekad prelazi u proruski sentiment“, objašnjava isti oficir. „Plaćamo cijenu svoje istorijske pozicije prema Rusiji“.

Istočni primjeri

Stručnjaci očekuju da će Rusija pojačati aktivnosti pred izbore 2027. godine, kada bi Nacionalno okupljanje Marin Le Pen moglo imati najbolju šansu da osvoji predsjedništvo.

Francuske vlasti već su reagovale. Vlada je u maju objavila novu strategiju za borbu protiv ruskih sajber napada i dezinformacija, uz obećanje da će javno prozivati strane vlade koje stoje iza njih.

Prošle godine pooštrene su kazne za nasilje „počinjeno po nalogu strane sile“, a Francuska sada sarađuje sa Estonijom, Poljskom, Finskom i Švedskom kako bi bolje razumjela ruske metode.

Zvaničnici navode da zemlja ima mnogo da nauči od istočnoevropskih država, koje su decenijama živjele pod sovjetskim uticajem, prije svega o važnosti medijske pismenosti i prepoznavanja propagande.

Prema riječima poslanice Pužiref, francuska javnost već postaje sve vještija u prepoznavanju stranog uplitanja: „Nakon što su zabilježeni prvi, drugi i treći pokušaj, kod četvrtog su ljudi već čekali više informacija i afera se brže stišala“, rekla je.