Balkanske organizacije i pojedinci u SAD pisale Blinkenu, O' Salivenu i Kongresu: Amerika da se angažuje na obuzdavanju Srbije

Kao vodeće organizacije za promovisanje prava manjina i lideri zajednica, albansko-američke, bošnjačko-američke, bosansko američke i crnogorsko- američke, okupili smo se da u zajedničkom, novom pan-balkanskom apelu, kolektivno izrazimo našu ozbiljnu zabrinutost i alarm zbog rastućih militantnih tenzija vlade Srbije prema Kosovu, ali isto tako, rasta tenzija prema Bosni i Hecegovini i Crnoj Gori. Mi vjerujemo da je ovo pitanje od najvećeg interesovanja za Sjedinjene Države, zato što direktno ugrožava mir i stabilnost u regionu Zapadnog Balkana, a time i mir u Evropi- stoji u otvorenom pismu koje su pomenute organizacije uputile na adrese prvog čovjeka američkog State Departmenta Entonija Blinkena (Antony), savjetnika za nacionalnu sigurnost američkog predsjednika Džejka O' Salivena (Jake O' Sullivan) i komitete za vanjske poslove Senata i Predstavničkog doma američkog Kongresa.

Među potpisnicima su univerzitetski profesori i pisci, bivši ambasadori, aktivisti za ljudska prava i ugledni pripadnici dijaspore sa Balkana, a u ugentnom apelu traže što hitniji- novi angažman SAD-a na Zapadnom Balkanu u cilju obuzdavanja Srbije, oličene u Aleksandru Vučiću, koja ponovo prijeti i podriva reginalni mir i stabilnost uz podršku Rusije.

U nastavku pisma se navodi: 

U toku septembra 2021., vidjeli smo alrmantnu eskalaciju niza prijetnji po regionalnu stabilnost od strane beogradske vlade Aleksandra Vučića. Najalarmantnije scene bile su one prema Kosovu, gdje su srpski tekovi, sa borbenim avionima i naoružanim bojnim kolima raspoređeni neposredno uz granicu sa Kosovom. Ti dramatični manevri rezultirali su iznenadnom odlukom Beograda da odbaci registrske tablice sa Kosova, koje su dio sporazuma koje je EU ispregovarala sa Srbijom i Kosovom prije skoro deceniju.

Ova uznemirujuća eskalacija prati i veliku bezbjednosnu krizu u Crnoj Gori, izazvanu ustoličenjm novog mitropolita Srpske pravoslavne crkve (SPC) u Crnoj Gori. Događaj je, na veoma potpirujući način vodila crkva i vlada u Podgorici, čije su bliske veze sa Beogradom dobro poznate, izazvajući etničke tenzije širom zemlje. Tokom cijelog tog perioda, Vučićev bliski regionalni saradnik, srpski predstavnik u državnom Predsjedništvu, Milorad Dodik, uspostavio je mjesecima dug bojkot i kampanju opstrukcije državnih institucija BiH, nakon usvajanja zakona o zabrani negiranja genocida, donijetog od strane Visokog predstavnika u BiH (OHR), kao odgovor na više nego deceniju dugog vulgranog negiranja genocida u Srebrenici i šireg bosanskog genocida od strane Dodika i njegovih saradnika. Dodik takođe neprekidno i otvoreno prijeti da će inicirati secesiju Republike Srpske (RS) od Bosne i Hercegovine, čak prijeteći takozvanom „armijom Republike Srpske“ da postigne taj cilj, armije - čije je vođstvo orkestriralo genocid u Srebrenici.

Svaki od ovih događaja je samo najnovija manifestacija onoga što je sada postalo imenovana politika Beograda sa ciljem da podrije poredak regionalne sigurnosti. Srpska vlada zove tu novu politiku „srpski svet“, čija je aspiracija, prema riječima ministra unutrašnjih poslova (Aleksandra Vulina), da se ide prema formalnoj političkoj i institucionalnoj „unifikaciji“ svih etničkih Srba, na zapadnom Balkanu, sa Aleksandrom Vučićem kao njihovm liderom.  Ovo nije ništa više do obnavljanje projekta iz pro-Miloševićeve ere „velike Srbije“ koji je vodio do najgoreg nasilja i najvećih razaranja u Evropi od Drugog svjetskog rata.

Bilježimo da su sve ove iredentističke aktivnosti Srbije dobile eksplicitnu podršku i potporu od ruske Federacije i da je do kraja, Moskva aktivno rasporedila svoja obavještajna i paramilitarna sredstva širom regiona, da bi dodatno eskalirali tenzije i ohrabrili režim u Beogradu. Još 2016. srpsko – ruski pokušaj puča imao je za cilj da pobije ključne državne lidere, neposredno uoči prijema Podgorice u NATO. Moskva je takođe eksplicitno podržala secesionističke težnje Milorada Dodika i time direktno podrivala teritorijalni integritet i suverenitet Bosne i Hercegovine. Zapravo, koncept „srpskog sveta“ je uveliko faksimil motiva „velike Srbije“, kao što je vanjska politika Vladmira Putina „ruski svijet“ usmjerena na region bivšeg Sovjetskog Saveza.

Situacija na Kosovu je do sada najopasnija igra Vučića. Predstavlja definitivno okretanje od čak pretvaranja ka dijalogu i pregovorima, i demonstrira da Srbija sada želi da upotrijebi oružje, ili u najmanju ruku da prijeti oružjem, da bi stvorila nove činjenice na terenu. To je kategorična prijetnja, ne samo sigurnosti i suverenitetu Kosova, već zapravo cijelom Zapadnom Balkanu i stoga predstavlja značajan rizik za američke i NATO ekonomske i bezbjednosne interese na jugoistoku Evrope.

SAD-e su bile instrument obezbjeđivanja suvereniteta Kosova i donošenja mira kroz implementaciju Dejtonskog mirovnog sporazuma u BiH, i decenijama su bile primarni garant regionalne sigurnosti i stabilnosti. Dok perspektiva proširenja EU sve više nestaje, povratak SAD-a na Zapadni Balkan je hitno potreban.

U skladu sa tim, pozivamo lidere Kogresa, Bajdenovu administraciju, da odmah iniciraju korake da bi odbili pokušaje vlade u Beogradu da ponovo ugrozi regionalni mir i stabilnost. Snažan signal mora biti poslat Beogradu, da im nikada više neće biti dozvoljena upotreba sile da bi diktirali prirodu i smjer politike na Zapadnom Balkanu. Amerika je investirala previše svojih resursa u ovaj region da bi dozvolila revanšističkim akterima da ponovo desetkuju skoro četvrtinu vijeka postignutog napretka.

Mi takođe pozivamo američke lidere da obnove proširenje NATO-a, kao prioritet za region, naročito kada je riječ o BiH i Kosovu. Uključivanje ove dvije države u Atlansku alijansu savim sigurno će zatvoriti prijetnju od srpske (ili ruske) agresije, i konačno omogućiti da se socio-ekonomskim prioritetima da prednost. Ovo je od vitalnog značaja, budući da važnost NATO-a u regionu raste, kako se perspektiva proširenja EU gasi. Ovo će takođe podrazumijevati da Amerika ubijedi dio svojih evropskih saveznika, koji još nijesu priznali Kosovo da to učine odmah. Vjerujemo da bi zajednički stranački (demokrate i republikanci) napor na ovome mogao da urodi plodom.

Naše organizacaije i zajednice su se odlučile na ovakav istorijski zajednički apel zato što je priroda ovih prijetnji takva, da smo shvatili da samo kolektivna akcija može spriječiti Vućićev režim od realizacije svojih najzlokobnijih mahinacija.

Ukratko, mi smo ubijeđeni da će se, u odusutvu osjećaja američkog vođstva, primarno na Zapadnom Balkanu, Srbija osjetiti osnažena da nastavi da potpiruje tenzije u regionu, sa ciljem da iskoristi nestabilnost da bi ostvarivali svoje geopolitičke ciljeve uz upotrebu sile. Ovako nešto se ne smije dogoditi. Ali za sprječavanje je potrebno veće i direktnije američko agnažovanje u regionu, stoji na kraju pisma poslatom državnom sekretaru Entoniju Blinkenu, savjetniku za nacionalnu sigurnost američkog predsjednika, Džejku O'Salivenu, i komitetima za vanjske poslove američkog Senata u Predstavničkog doma.

Zajednički apel su potpisale, albansko-američke, bosansko i bošnjačko američke i kanadske, i crnogorsko-američke organizacije a podržali su ga : Pan-albanski američki kongres, Vatra - pan-albanska federacija Amerike, Fondacija Lukaj, Kogres sjeverno-američkih Bošnjaka, Građanska inicijativa 21.maj,  Asocijacija 13. jul, Fondacija Gusinje, Euro-Gusinje, Portal Gusinje-Plav, Kulturni centar Rumija iz Čikaga.

Potpisali su se i pojednično: Ramazan Bekteshi, Šime Bergam, dr. Bosa Bulajić, Ivo Đikanović, Radoš Dubljanić, ambasador Vesko Garčević - profesor na Univerzitetu u Bostonu, Drilon S. Gashi, Gjevalin Gegaj, Mark Gjonaj, Aleksandar Hemon-pisac i profesor na Univerzitetu Prinecton, Edin Hot, Edvin Hot, Rafet Hot, dr. Gazmed Kapllani - profesor na DePaul Univerzitetu, Vesko Kocović, dr. Sidita Kushi sa Bidgewater državnog Univerziteta, Nikola Lukolić, Ard Morina, Avni Mustafaj, dr. Srđa Pavlović sa Unverziteta Alberta, Refko Radončić, Lina Rodonjić, Vesna Radunović, Fado Redžović, Aferdita Rakipi, advokatica Suzanna Shkreli, Ahmet Spahija, ambasador Željko Stamatović- bivši generalni konzul Crne Gore u Njujorku i Ilir Zherka.