Radulović: Ostvaren višedecenijski san

Piše: Pavle Radulović, ministar održivog razvoja i turizma

Crna Gora, iako mala po veličini, obiluje prirodnim specifičnostima i ljepotama koje je svrstavaju u red najatraktivnijih globalnih turističkih destinacija.

Ipak, da bi se obezbijedilo normalno funkcionisanje života građana koji žive na jednoj teritoriji, a isto tako i uslovi za razvoj turizma i ostalih grana privrede,moraju se svakako obezbijediti neophodne infrastrukturne pretpostavke.

Stoga je, posebno u posljednjoj deceniji,u Crnoj Gori mnogo urađeno na poboljšanju i razvoju ovih pretpostavki. Kada govorimo o vodosnabdijevanju Crnogorskog primorja,moramo konstatovati da je do 2010. godine špic ljetnje turističke sezone karakterisala nestašice vode, ali i da je taj problem riješen upravo zahvaljujući viziji Vlade Crne Gore, koja se ogledala u prioritetnom završetku 1. faze regionalnog vodovodnog sistema za Crnogorsko primorje.

Crnogorsko primorje je geografski specifičan prostor. Planinska barijera koja se proteže od Ulcinja do Herceg-Novog bila je osnovni razlog za skoro potpuno limitiranje mogućnosti interkonekcije i integrisanja sistema vodosnabdijevanja Crnogorskog primorja i u potpunosti je determinisala tzv. „ostrvski” princip u razvoju vodovodnih sistema primorskih opština.

Taj princip se decenijama svodio na oslanjanje svake opštine na eksploataciju vrlo ograničenih resursa vode za piće. Sa aspekta raspoloživih količina i kvaliteta vode, lokalna izvorišta karakterišu ekstremne sezonske godišnje oscilacije u izdašnosti istih i povremeno problematičan kvalitet vode u pojedinim opštinama.

Izgradnjom regionalnog vodovodnog sistema za Crnogorsko primorje konačno su stvoreni uslovi da se sva ograničenja koja su karakterisala period do njegove izgradnje i puštanja u rad, eliminišu, i da se racionalnom razvojnom politikom u narednih nekoliko godina cjelokupno primorje pokrije vodovodnim mrežama i time omogući uredno, kontinuirano i sigurno vodosnabdijevanje svih postojećih i budućih potrošača, bez obzira da li se radi o domaćinstvima ili komercijalnim potrošačima.

Da je opravdanost ove investicije u vodovodnu infrastrukturu nesporna, najbolje pokazuje ogroman uticaj projekta izgradnje regionalnog vodovodnog sistema na podizanje kvaliteta života lokalnog stanovništva i razvoj turizma kroz poboljšanje investicionog ambijenta, koji je omogućio dolazakinvestitora koji u prestižne turističkeprojekte na Crnogorskom primorju investiraju više od 2 milijarde eura (Porto Novi, Porto Montenegro, Luštica Bay…).

Interesovanja i spremnosti za ovako krupne investicije definitivno ne bi bilo da nijesu stvoreni uslovi za obezbjeđenje neophodnih količine vode za piće visokog kvaliteta.

Od 2006. u Crnoj Gori, posebna pažnja je posvećena vodosnabdijevanju i kvalitetu voda, pa je, iz kreditnih sredstava dobijenih na osnovu sporazuma Vlade Crne Gore i međunarodnih finansijskih institucija (EIB, EBRD, KfW i Svjetska banka), sredstava pretpristupnih fondova EU i sopstvenim sredstvima, realizovan veliki broj projekata kojima je unaprijeđena postojeća i izgrađena nova infrastruktura za vodosnabdijevanje i odvođenje i tretman otpadnih voda.

U ovom periodu je izgrađeno i rehabilitovano oko 150 km vodovodne mreže i oko 190 km kanalizacione mreže uz gradnju pratećih objekata kao što su pumpne stanice i rezervoari.

Takođe, izgrađena su i postrojenja za prečišćavanje otpadnih voda u Mojkovcu, Žabljaku, Kotoru i Tivtu, Budvi i Nikšiću i obnovljeno postrojenje u Podgorici, dok se očekuje završetak izgradnje postrojenja u Herceg Novom i Šavniku, kao i nastavak izgradnje u Pljevljima i Beranama. Takođe, u ovoj godini, očekuje se početak izgradnje novog postrojenja za tretman otpadnih voda u Podgorici, kao i realizacija sličnih projekata za koje je urađena tehnička dokumentacija.

Visina uloženih sredstava u realizaciju navedenih projekata (ne računajući projekte čija je realizacija u toku) procjenjuje se na iznos od preko 250 miliona eura, od čega je za nastavak izgradnje regionalnog vodovodnog sistema uloženo oko 82 miliona eura.

Protekla turistička sezona (2017. godina) jejedna od najboljih do sadai kao rekordna po gotovo svim parametrima, generisala jeoko milijardu eura prihoda od turizma čime je Crna Gora na svjetskoj turističkoj mapi zauzela vrlo visoku poziciju, a što dokazuju brojne renomirane svjetske turističke organizacije i institucije koje našu državu ocjenjuju kao jednu od najpoželjnijih globalnih turističkih destinacija koje ubrzano napreduje i čija popularnost kontinuirano raste.

Značaj i pozitivni efekti izgradnje regionalnog vodovodnog sistema iz godine u godinu postaju sve vidljiviji, a u praksi se svakodnevno potvrđuje koliko je ovaj sistem zaista potreban Crnogorskom primorju, a samim tim i Crnoj Gori.

Naime, u ovom trenutku aktuelno je spajanje opštine Herceg Novi na RVS, ali i projekat za izgradnju drugog cjevovoda na dionici od Budve do Tivta u dužini od 11 km, kojim bi se povećao kapacitet sistema za opštine Tivat, Kotor i Herceg Novi sa sada raspoloživih 330 l/s na potencijalnih 750 l/s.

Izgradnjom novog cjevovoda bi otpočela realizacija 2. faze regionalnog vodovodnog sistema, koja je na osnovu važeće planske dokumentacije bila predviđena tek za 2025. godinu, ali je ubrzani razvoj turizma i priliv stanovništva umnogome značajno povećao tražnju za vodom za piće, skoro deset godina prije predviđenog roka.

Ovakvi podaci najbolje potvrđuju ispravnost zajedničkih napora Vlade Crne Gore i preduzeća koje upravlja ovim sistemom da se regionalni vodovodni sistem u cjelosti iskoriste i stave u funkciju vodosnadbijevanja Crnogorskog primorja.

Kada je u pitanju budućnost sektora vodosnabdijevanja Crnogorskog primorja, ono što je prioritet za naredni period svakako je razmatranje modela reforme sektora vodosnabdijevanja, kao i uspostavljanje novog institucionalnog okvira kroz Regulatornu agenciju.

U tom smislu je obezbijeđena i podrška u vidu donacije EBRD za potrebe izrade studije koja će dati presjek trenutnog stanja u vodovodnom sektoru Crnogorskog primorja.

Važno je istaći da će Regulatorna agencijaimati značajan uticaj na konačno formiranje jedinstvene metodologije za utvrđivanje jediničnih cijena vode, kako bi se prevazišla praksa da svako preduzeće samostalno kreira cjenovnu politiku.

Dakle, optimizacija sektora vodosnabdijevanja i odvođenja otpadnih voda na primorju apsolutno je u vrhu naših prioriteta, povodom čega već sprovodimo aktivnosti i svesrdno podržavamo unaprjeđenje razvoja regionalnog vodovodnog sistema i njegove infrastrukture.

Naglašavam da je, i pored kompleksne finansijske situacije, Vlada Crne Gore spremna da i ubuduće donosi važne i teške odluke da podrži projekte koji doprinose poboljšanju, prvenstveno standarda života građana, ali i investicionog ambijenta, jer upravo na primjeru regionalnog vodovodnog sistema se najbolje mogu uočiti benefiti donošenja hrabrih, ponekad izazovnih, ali suštinski ispravnih odluka čiji je krajnji cilj prosperitet i ekonomski razvoj društva u Crnoj Gori, a Ministarstvo održivog razvoja i turizma na čijem sam čelu,prioritetno je posvećeno realizaciji tog cilja.

Autorski članak ministra Pavla Radulovića koji je izašao u stručnom časopisu Vode Crne Gore, a koji je priredilo JP “Regionalni vodovod Crnogorsko primorje” s ciljem očuvanja i podizanja svijesti javnosti o važnosti vodnih resursa.