Američki FBI upozorio pravoslavne crkve na infiltraciju ruskih špijuna: Raskrinkan agent povezan s vrhom Moskovske patrijaršije

Priredio: V.J.

Ovoga proljeća parohije nekoliko pravoslavnih crkava u SAD dobile su upozorenje Federalnog istražnog biroa (FBI, Federal Investigation Agency) da ruske obavještajne službe sprovode tajni rad među sveštenicima i parohijanima. Kopiju dokumenta (na slici gore) dostavili su nam izvori iz pravoslavne zajednice u Americi — piše „Foreign Affairs”.

Američki magazin — glasilo Savjeta za vanjske odnose (Council on Foreign Relations), uticajnog think tanka — navodi kako je FBI utvrdio neposrednu vezu ruske špijunaže i osobe zaposlene u Odjeljenju za vanjske crkvene veze Moskovske patrijaršije (OVSC).

Tema o špijunaži pod „crkvenom” krinkom bez presedana je u američkoj post-hladnoratovskoj istoriji. Članak „Foreign Affairsa” dobio je publicitet u drugim američkim medijima, uključujući CNN.

OVSC Moskovske patrijaršije crnogorskoj javnosti poznat iz tzv. protestnih litija ogranka Crkve Srbije i kroz personifikovane aktivnosti mitrpolita Ilariona Alfejeva (od prošle godine premješten na drugu dužnost).

„Foreign Affairs” objavljuje da je „u upozorenju FBI-a nekim pravoslavnim zajednicama u SAD fotografija zgodnog bradatog muškarca, za kojeg se ispostavilo da je Dmitrij Petrovski, zaposlenik OVSC-a, službe patrijarha Kirila Gundjajeva za diplomatske kontakte”. Napominje da je ranijih godina „OVSC redovno upadao u skandale: od optužbi za trgovinu votkom i cigaretama do saradnje s Federalnom službom bezbjednosti Rusije (FSB)”.

„FBI je osumnjičio Dmitrija Petrovskog da je obavještajac pod krinkom Ruske pravoslavne crkve i da mu je zadatak vrbovanje agenata među sveštenicima i parohijanima Ruske i drugih pravoslavnih crkava u Americi. Prema službenoj biografiji, Petrovski, sada u svojim ranim pedesetima, diplomirao na Moskovskom vazduhoplovnom institutu, započeo je 2001. svoju karijeru u OVSC-u. Naši izvori tvrde da je Petrovski poznat u pravoslavnim krugovima u Americi još od ‘90-ih, kada je počeo putovati u SAD”.

Opisujući ruskoga agenta, „Foreign Affairs” piše da je pod krinkom Ruske crkve (OVSC) Petrovski „pośetio ne samo SAD, nego i Kinu”. „Petrovski je takođe opširno pisao i govorio na temu pravoslavlja u Kini, Indoneziji i zemljama azijsko-pacifičke regije. Zanimaju ga i borilačke vještine, ma koliko to za djelatnika Ruske crkve bilo čudno. Ovo nije jedina neobičnost u ponašanju Petrovskog: njegov WhatsApp avatar, blago rečeno, izgleda netipično za zaposlenika patrijarhove diplomatske službe — to je mačka u bandani [marami oko glave] i s natpisom ВОЕННАЯ РАЗВЕДКА (vojna špijunaža, GRU)”.

„Petrovski je zaustavljen pri ulasku u SAD i pretresen”, nastavlja magazin. „U njegovom kompjuteru nalazile su se datoteke povezane s ruskim obavještajcima. Uključile su fajlove o istaknutim pravoslavnim sveštenicima u SAD, koji sadrže detaljne pojedinosti ne samo o njihovim životima, već i biografije članova njihovih porodica. FBI vjeruje da su tako detaljni podaci potrebni Petrovskom kako bi te ljude ucjenjivao tokom procesa vrbovanja”.

„Jedan se dosije izdvojio iz dokumenata pronađenih o Petrovskom, a FBI ga je u svom upozorenju citirao u cijelosti. Pod oznakom КОНФИДЕНЦИАЛЬНО (povjerljivo), opisuje područja saradnje između Ruske crkve i ruskih obavještajnih službi: SVR (Službe vanjske špijunaže), GRU (Vojnoobavještajne službe) i FSB-a. Naši izvori veruju da je ovaj dokument pripremljen u proljeće 2009, što odgovara FBI analizi metapodataka, koja ga datira na kraj marta 2009. godine”.

„To je takođe godina kada je Kiril — poznat po svojim vezama s ruskim obavještajnim službama — izabran za patrijarha”, objašnjava „Foreign Affairs”. „Dokumenti koji su pronađeni kod Petrovskog pokazuju da je novi patrijarh Gundjajev gotovo odmah nakon izbora naložio svojim zaposlenicima da odrede područja saradnje Ruske crkve i obavještajnih službi”.

U popisu „područja interakcije” između Crkve i specijalnih službi, FBI dokument pominje „saradnju u obuci zaposlenikâ (i Ruske pravoslavne crkve i SVR-a)” i podvlači da je „moguće uključiti djelatnike Ruske crkve u operativne aktivnosti (isključivo uz neposrednu dozvolu patrijarha; prirodu takvih aktivnosti rutinski kontroliše specijalno osoblje Ruske crkve kako bi se izbjegle negativne posljedice)".

U memorandumu, zaplijenjenom u pretresu Petrovskog, takođe se navodi da je GRU spreman „razvijati saradnju, ali vrlo postepeno, u uslovima stroge povjerljivosti i na temelju stvarnih aktivnosti na terenu". Što se tiče interakcije s FSB-om: „U okviru OVSC-a postoji interes za kontraobavještajnu saradnju”.

Press služba američkog Federalnog istražnog biroa odbila je da za „Foreign Affairs” konkretno komentariše dokument, ali je napomenula: da se „redovno sastaje i komunicira s predstavnicima [pravoslavne] zajednice”, da želi „osigurati saradnju javnosti u borbi protiv kriminalnih aktivnosti" i da podstiče „članove javnosti koji svjedoče prijetećim ili sumnjivim aktivnostima da ih prijave".

Iz moskovskog OVSCE-a američkome je magazinu kratko odgovoreno na njihov upit: „D. I. Petrovski više nije zaposlenik Odjeljenja za vanjske crkvene veze Moskovske patrijaršije. (Otpušten u junu 2023)".

„Prema našim informacijama, do otkaza je došlo upravo zbog skandala u SAD-u”, navodi „Foreign Affairs”.

Pod naslovom „Putinovi korisni sveštenici: Ruska pravoslavna crkva i kampanja skrivenog uticaja Kremlja na Zapadu” magazin svoj tekst zaključuje:

„Ruska pravoslavna crkva usko je povezana s državom, bilo da je riječ o Carevini, Sovjetskom Savezu ili Putinovoj Rusiji. Rusko pravoslavlje se temelji na ideji da je Moskva ‘Treći Rim’ i na vjeri u rusku izuzetnost. Misija Ruske crkve vazda je bila jednostavna — služiti Caru i braniti Domovinu. Ukratko, nacionalistička i imperijalistička”.

Povodom članka „Foreign Affairs”, Izvršni komitet Skupštine kanonskih pravoslavnih episkopa SAD (Assembly of Canonical Orthodox Bishops of the United States of America) izdao je saopštenje „osuđujući neodgovorno novinarstvo”.

„Skupština kanonskih pravoslavnih episkopa ovime izražava svoj prigovor i zabrinutost zbog netačnog načina na koji autori stereotipiziraju pravoslavne hrišćane u SAD”, navode.

„Redukcionistička karakterizacija pravoslavnih u Americi kao potencijalne ‘pete kolone’ podśeća na najgore epizode nativizma. Nažalost, već smo svjedočili rezultatu ove vrste izazivanja straha s nedavnom prijetnjom bombom upućenom manastiru Svetog Trojstva u Džordanvilu, Njujork. Jasna poruka koju prenosi ovaj članak je da su pravoslavne parohije i manastiri u SAD žarišta podrške aktuelnoj vladi i politici Ruske Federacije, poruka bez empirijskih podataka koji bi poduprli ovu tvrdnju”.

U saopštenju, međutim, konkretno negiraju samo moguće krivu interpretaciju o ukupnom broju pravoslavaca u SAD. Uopšte ne polemišu s ključnim podatkom da je FBI raskrinkao agenta direktno povezanog s vrhom Moskovske patrijaršije.

„Bez obzira na različitost gledišta u našim zajednicama — različitost koja odražava SAD u totalu — neodgovorna i potencijalno opasna projekcija za sve pravoslavne hrišćane u Americi je neistinita i neopravdana”, tvrdi Izvršni komitet Skupštine kanonskih pravoslavnih episkopa SAD.